- Do tác động của khí hậu mưa nhiều trên địa hình đồi núi chiếm phần lớn diện tích và bị cắt xẻ mạnh, sườn dốc lớn nên mạng lưới sông ngòi dày đặc, nhiều nước, giàu phù sa.

   - Do mưa theo mùa nên sông ngòi có chế độ nước theo mùa.

- Do đặc điểm hình thái của sông ngòi ở Trung bộ: Sông ngòi thường chảy theo hướng tây bắc - đông nam hoặc tây - đông, bắt nguồn từ Trường Sơn đổ ra biển. Địa hình hẹp ngang, dốc nên sông ngòi thường nhỏ, ngắn và dốc. Vào các tháng mùa mưa, với cường độ mưa lớn, tập trung trong thời gian ngắn nên tốc độ dòng chảy sông ngòi lớn, lũ tập trung lên rất nhanh và đột ngột.

- Từ vùng núi dốc đổ xuống biển, khi đến vùng thấp trũng, ở giữa các đồng bằng duyên hải sông uốn khúc quanh co, một số sông không đổ thẳng ra biển mà đi qua vùng đầm phá thông với biển bằng một hai cửa hẹp dẫn đến thoát nước chậm, gây ngập lụt cho nhiều vùng đồng bằng.

- Lũ lên nhanh đột ngột còn do tác động của con người: Rừng bị chặt phá để phát triển kinh tế làm mất độ che phủ rừng do vậy làm tăng tốc độ dòng chảy. Việc xây dựng các đập thủy điện thượng nguồn các dòng sông làm thay đổi hình thái sông ngòi và tốc độ dòng chảy nên lũ rất khó lường.

Lũ lên nhanh, đột ngột lại rút chậm nên vào mùa mưa lũ thường gây ra tình trạng ngập lụt trên diện rộng, ảnh hưởng đời sống và sản xuất của cư dân vùng.

– Đặc điểm chung khí hậu nước ta là mang tính chất nhiệt đới gió mùa ẩm.

– Nét độc đáo của khí hậu nước ta thể hiện ở:

+ Nhiệt độ trung bình năm trên 21 oC, lượng mưa lớn (1500 – 2000mm/năm) và độ ẩm không khí rất cao (trên 80%). Khí hậu nước ta chia thành hai mùa rõ rệt, phù hợp với hai mùa gió: mùa đông lạnh khô với gió mùa đông bắc và mùa hạ nóng ẩm với gió mùa tây nam.

+ Tính chất đa dạng và thất thường: Khí hậu nước ta phân hóa mạnh theo không gian và thời gian, hình thành nên các miền và vùng khí hậu khác nhau. Khí hậu nước ta rất thất thường, biến động mạnh, có năm rét sớm, năm rét muộn, năm mưa nhiều, năm khô hạn, năm ít bão, năm nhiều bão,…

b)Tính chất phân hoá đa dạng và thất thường: Khí hậu nước ta phân hoá từ bắc vào nam, từ tây sang đông, từ thấp lên cao. Miền khí hậu phía Bắc: có mùa đông lạnh, tương đối ít mưa, nửa cuối mùa đông ẩm ướt, mùa hè nóng và mưa nhiều. Miền khí hậu phía Nam: nhiệt độ quanh năm cao, mùa mưa và mùa khô tương phản sâu sắc.

Khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa thường nổi bật với một số đặc điểm như sau:

• Tổng bức xạ hàng năm lớn, điển hình là cán cân bức xạ luôn đạt dương
• Nhiệt độ trung bình năm trên toàn quốc đều lớn hơn 20 độ C (không tính vùng núi cao), vượt tiêu chuẩn của khí hậu nhiệt đới
• Xuất hiện nhiều nắng, tổng số gió nắng khác nhau tùy nơi, dao động trong khoảng 1400-3000 giờ mỗi năm.

• Lượng mưa lớn trong năm, phân đều các khu vực, dao động từ 1500-2000mm
• Độ ẩm không khí rất cao, trên 80% và cân bằng ẩm luôn dương.

GIÓ MÙA MÙA ĐÔNG

• Gió mùa đông bắc
  • Sẽ có từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau ở miền Bắc (Tính từ dãy Bạch Mã trở ra). Khu vực chịu tác động trực tiếp của khối khí lạnh phương Bắc di chuyển theo hướng Đông bắc vào lãnh thổ nước ta.
  • Kiểu thời tiết đặc trưng nhất là đầu mùa đông thường lạnh khô còn cuối mùa đông sẽ xuất hiện lạnh ẩm.
  • Gió mùa Đông bắc sẽ chỉ hoạt động từng đợt nhất định và khi di chuyển xuống phía Nam sẽ bị dãy Bạch Mã chặn lại.
• Gió Tín phong bán cầu Bắc
  • Được xác định từ Đà Nẵng ở vĩ tuyến 160B trở vào Nam. Gió tín phong bán cầu Bắc sẽ thổi theo hướng Đông Bắc chiếm ưu thế gây mưa cho vùng ven biển Trung Bộ. Đây chính là nguyên nhân tạo nên mùa khô ở Nam Bộ và Tây Nguyên.

GIÓ MÙA MÙA HẠ

• Đầu mùa hè : Khối khí nhiệt đới ẩm xuất phát từ Bắc Ấn Độ Dương sẽ di chuyển theo hướng Tây Nam vào nước tay gây ra mưa lớn cho các tỉnh đồng bằng Nam Bộ và Tây Nguyên. Lúc này sẽ xuất hiện hiệu ứng phơn ở vùng đồng bằng ven biển Trung Bộ và phần Nam của khu vực Tây Bắc.
• Vào giữa và cuối mùa hè: Thời tiết sẽ xuất hiện gió Tây Nam gây ra mưa lớn và kéo dài ở khu vực Nam Bộ Tây Nguyên. Vì hoạt động của gió mùa Tây Nam kết hợp với dải hội tụ nhiệt đới đã gây ra nguyên nhân mưa lớn vào mùa hạ cho cả 2 miền Bắc và Nam.

Chính sự luân phiên của khối khí theo mùa khác nhau nên khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa khiến cho Việt Nam phân chia các kiểu thời tiết ở 3 miền rõ rệt.