Câu 1. Câu thơ trên gợi em nhớ tới bài thơ Vọng nguyệt (Ngắm trăng) của Hồ Chí Minh. Bài thơ này được viết bằng chữ Hán khi Bác bị giam ở Trung Quốc năm 1942. Bản dịch thơ của bài thơ như sau:

Trong tù không rượu cũng không hoa Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ.

Những bài thơ khác trong chương trình ngữ văn lớp 8 kì 2 có hoàn cảnh sáng tác giống bài thơ trên là:

• Cảnh khuya của Hồ Chí Minh
• Tức cảnh của Hồ Chí Minh
• Nguyên tiêu của Hồ Chí Minh
• Mộ Đăng của Hồ Chí Minh

Câu 2. Các biện pháp tu từ được sử dụng trong hai câu thơ là:

• Nhân hóa: Dùng những từ chỉ hoạt động, tính cách, suy nghĩ con người để chỉ sự vật vô tri, vô giác khiến cho sự vật trở nên sinh động. Ví dụ: Trăng nhòm khe cửa, ngắm nhà thơ.
• So sánh: Đối chiếu hai sự vật, hiện tượng mà giữa chúng có nét tương đồng. Ví dụ: Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ.

Tác dụng diễn đạt của các biện pháp tu từ này là:

• Tạo ra một hình ảnh đẹp và lãng mạn về cảnh trăng đêm trong tù.
• Thể hiện tình cảm gắn bó và sự thông cảm giữa nhà thơ và trăng.
• Làm nổi bật sự cô đơn và khát khao tự do của nhà thơ.

Câu 3. Đoạn văn tổng-phân-hợp:

Bài thơ Vọng nguyệt là một trong những bài thơ hay và nổi tiếng của Hồ Chí Minh, được viết trong hoàn cảnh Bác bị giam ở Trung Quốc. Bài thơ ghi lại những suy nghĩ và cảm xúc của Bác khi ngắm trăng trong tù.

Phần tổng: Bài thơ gây ấn tượng bởi sự đối chiếu mạnh mẽ giữa cái đẹp của trăng và cái khổ của tù. Bác đã sử dụng các biện pháp tu từ như so sánh, nhân hóa, câu hỏi tu từ để làm nổi bật sự tương phản này.

Phần phân: Trong hai câu đầu, Bác đã so sánh nỗi nhớ của mình với “đông với rét”, để thể hiện sự gắn bó và thiết tha với quê hương, dân tộc. Trong hai câu sau, Bác đã nhân hóa trăng thành một người bạn hiểu biết và chia sẻ nỗi niềm của mình. Bác đã hỏi “biết làm thế nào” để diễn tả sự bối rối và khó xử trước cảnh đẹp đêm nay.

Phần hợp: Qua bài thơ, ta có thể cảm nhận được tâm hồn cao quý và giàu chất thơ của Hồ Chí Minh. Bác không chỉ là một nhà lãnh đạo vĩ đại, mà còn là một nhà thơ tài hoa, có khả năng biến nỗi đau thành nguồn cảm hứng sáng tạo. Bài thơ cũng là một lời khẳng định ý chí và niềm tin của Bác vào sự nghiệp giải phóng dân tộc. Bài thơ làm ta thắc mắc: Làm sao Bác có thể giữ được tinh thần lạc quan và yêu đời trong hoàn cảnh khó khăn như vậy? (Câu hỏi tu từ)