Phần mở đầu

Phần mở đầu của tác phẩm được tác giả miêu tả bằng một bức tranh hiện thực tàn khốc của nạn đói năm 1945. Trong bối cảnh đói kém, người chết như ngả rạ, "nhà nào cũng vắng hoe, rúm ró trên đất chỉ còn lũ chó ghẻ găng hở mõm sủa váng lên", thì hình ảnh của Tràng "ngồi cong cớn gãi rận sau lưng" lại càng trở nên nổi bật. Tràng là một thanh niên nghèo, thất nghiệp, sống cùng mẹ già trong một xóm ngụ cư. Cuộc sống của anh vô cùng túng thiếu, tăm tối.

Sự xuất hiện của thị là một chi tiết bất ngờ, gây ấn tượng mạnh mẽ với người đọc. Thị là một người phụ nữ nghèo, rách rưới, "thị gầy sọp, xanh xao, quần áo tả tơi như tổ đỉa", "khắp người toàn mùi cứt lợn". Thị đến xin ăn trong xóm ngụ cư của Tràng và rồi bất ngờ đồng ý làm vợ anh.

Cuộc gặp gỡ và kết hôn của Tràng và thị là một sự kiện bất ngờ, phi lí nhưng cũng rất chân thực trong hoàn cảnh đói kém, loạn lạc. Nó thể hiện sự khao khát hạnh phúc, mong muốn được sống trọn vẹn của những người nông dân nghèo khổ.

Phần kết thúc

Phần kết thúc của tác phẩm là một bức tranh tương phản với phần mở đầu. Trong khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp của mùa xuân, Tràng dẫn thị theo đoàn người phá kho thóc Nhật. Thị đã trở thành người vợ của Tràng, là một thành viên của gia đình.

Cuộc sống của Tràng và thị vẫn còn nhiều khó khăn, nhưng họ đã có nhau, có một mái ấm gia đình. Đây là một sự khởi đầu mới, một tia hy vọng cho những người nông dân nghèo khổ trong thời kì đó.

Nhận xét

Phần mở đầu và kết thúc trong "Vợ nhặt" có vai trò quan trọng trong việc thể hiện chủ đề và ý nghĩa của tác phẩm. Phần mở đầu đã khắc họa một bức tranh hiện thực tàn khốc của nạn đói năm 1945, làm tiền đề cho sự xuất hiện của những con người khao khát hạnh phúc, mong muốn được sống trọn vẹn như Tràng và thị. Phần kết thúc là một bức tranh tương phản với phần mở đầu, thể hiện sự khởi đầu mới, một tia hy vọng cho những người nông dân nghèo khổ trong thời kì đó.

Thông qua phần mở đầu và kết thúc, tác giả đã thể hiện một cách sâu sắc chủ đề và ý nghĩa của tác phẩm: "Sống cho ra người, sống cho trọn vẹn".