Trong hiện tượng tự tỉa ở thực vật, mối quan hệ giữa các cá thể được gọi là mối quan hệ cạnh tranh. Các thực vật trong một môi trường sống chung thường cạnh tranh với nhau để có được tài nguyên như ánh sáng mặt trời, nước, khoáng chất, và không gian. Qua quá trình cạnh tranh, một số cá thể mạnh mẽ hơn sẽ thể hiện sự ưu thế trong việc sử dụng tài nguyên và sinh trưởng, trong khi các cá thể yếu hơn sẽ bị cản trở hoặc loại bỏ.

Hiện tượng tự tỉa diễn ra mạnh mẽ trong những điều kiện cạnh tranh gắt gao, khi các cá thể phải tranh đấu mạnh mẽ để giành lợi thế sinh tồn. Khi tài nguyên hạn chế, không gian mở và ánh sáng hoặc nước không đủ, các cá thể thường sẽ tăng cường sự cạnh tranh và tự tỉa để tồn tại và sinh trưởng tốt hơn trong môi trường đó.