Mở bài:

- Giới thiệu khái quát về tác giả Tú Xương:

+ Trần Tế Xương hay còn gọi Tú Xương (1870 - 1907) quê Vị Xuyên, Nam Định, nhà thơ trào phúng nổi tiếng, sắc nhất trong nền văn học của nước nhà.

+ Tiếng thơ của Tú Xương trào lộng, châm biếm, đả kích khi chứng kiến sự thay đổi, từ thời kì xã hội phong kiến thực dân tàn tạ lố lăng.

- Giới thiệu về bài thơ và đánh giá khái quát về bài thơ:

+ Năm mới chúc nhau là bài thơ châm biếm, giễu cợt, khinh ghét lối sống lố lăng kệch cỡm của những kẻ giàu sang, hãnh tiến đang nhắm mắt làm ngơ trước cảnh đời nô lệ, dân chúng lầm than;

+ Bài thơ như một tiếng chuông phê phán, trào lộng, đả kích tả thực hướng vào nhiều đối tượng cụ thể, rất xác thực

Thân bài:

1. Khái quát về hoàn cảnh ra đời/cảm hứng/ đề tài hoặc nhan đề:

+ Xã hội thời chế độ thuộc địa nửa phong kiến, bởi việc mua quan bán chức; sự bất đắc chí trong việc học hành thi cử mà Trần Tế Xương trải qua trút hết nỗi niềm vào thơ văn, thơ bằng tiếng cười mỉa mai châm biếm sâu cay chế bọn cường quyền, thực dân

+ Dù chỉ sống ngắn ngủi trong cảnh nghèo khó, xã hội nhiễu nhương, nhưng Tú Xương đã nhìn chân thực về cuộc sống thông qua những vần thơ trào phúng hiện thực sâu sắc.

+ Mượn lời chúc Tết quen thuộc để chế giễu mang cái tiếng cười châm biếm sâu cay của "bậc thần thơ thánh chữ"

2. Phân tích nội dung trào phúng thể hiện qua bài thơ:

a. 8 câu thơ đầu:

+ Bước vào những câu thơ đầu tiên câu chúc mà giống câu chửi, đó là chế giễu mấy tên hợm hĩnh lố bịch ấy.

+ Tú Xương tham gia vào bài thơ với vị trí là kẻ thứ ba nghe chuyện, để xem quân giả tạo, thối nát chúc nhau sống lâu (4 câu đầu) "trăm tuổi bạc đầu" bằng một giọng tự sự đầy giễu cợt. Tú Xương còn hài hước tự xưng mình là "ông" xưng người là "thiên hạ", một giọng thơ rất đanh đá, thách thức hóa ra là cái bọn chúc nhau mau già, mau rụng răng.

+ Ông Tú còn thể hiện cái sự căm ghét thói đời mà tiền đặt lên trên tất cả, đến quan chức mà có tiền mua thì cũng xong (4 câu tiếp). Tú Xương nghe chúng nó chúc cái sang của bọn ngu dốt lại thích màu mè, được mua bằng những đồng tiền;

Nhà thơ phô bày cảnh trò hề chúc sang, những kẻ kém tâm hồn đến trí tuệ dù có đắp bao nhiêu phục trang lộng lẫy, hay mũ cánh chuồn úp đầu cũng chẳng khiến người ta nể nang. Đó là những kẻ thích làm sang, thích tự bôi vẽ cái vẻ sang trọng quyền quý hài hước lên khuôn mặt bại hoại của chính bản thân mình.

Câu thơ "Vừa chửi vừa la cũng đắt hàng" mang lại hả hê, phải bật cười bởi cái lũ kém sang ấy; chúng chỉ biết chửi, biết la như những kẻ đầu đường xó chợ.

b. 12 câu thơ cuối:

+ Nhà thơ tiếp tục chế giễu mừng sự giàu (4 câu tiếp), mừng lắm con nhiều cháu (4 câu cuối). Sự độc đáo đoạn thơ thể hiện tiền bạc với ông Tú (cách gọi thân quen) thì cũng như "mớ" rau dưa, lộn xộn, để gà cũng ăn được.

+ Hình ảnh "sinh năm đẻ bảy" của mấy đám ô hợp sao cho cốt hết số tiền bẩn thỉu do bọn ông cha hám tiền của chúng làm ra. Riết rồi cái lũ sâu bọ ấy đông đúc quá, phố phường cũng chẳng kham nổi lại phải bồng bế nhau lên núi mà ở thôi, chứ nơi nào chứa cho hết cái lũ chỉ quen bịp bợm của người dân nghèo khó.

3. Khái quát một số nét đặc sắc về nghệ thuật trào phúng bài thơ:

+ Nghệ thuật trào phúng với con mắt rất tinh, rất sâu như thể bắt chộp được cái điển hình nhất; đặc sắc, tiêu biểu cho khuynh hướng và nguồn mạch châm biếm trào phúng của nhà thơ Trần Tế Xương

+ Chất trào phúng châm biếm tự nhiên, mang nhiều sắc điệu vừa bông đùa hóm hỉnh, vừa chua chát, xót xa.

+ Bài thơ là sự kết hợp hài hòa giữa các yếu tố hiện thực, trào phúng và châm biếm được truyền tải bằng thể thơ thất ngôn Đường luật, cách diễn đạt theo kiểu ngoa ngôn như “trăm ngàn vạn mớ” “sinh năm đẻ bảy” thể hiện thái độ mỉa mai, giễu cợt về sự ô hợp, lộn xộn của lũ người hợm của chứng tỏ Tú Xương là một nghệ sĩ bậc thầy châm biếm …

4. Khẳng định/ làm rõ dụng ý phê phán của nhà thơ.

Bài thơ còn mãi tiếng chuông cảnh tỉnh, phê phán bằng thái độ thẳng thắn bắt nguồn từ một khao khát nhân bản mong muốn cuộc đời, xã hội được tốt đẹp hơn, không còn cảnh và kiểu chúc Tết khác “người” Tú Xương đã phải chứng kiến.

Kết bài:

- Khẳng định lại giá trị tác phẩm:

+ Bài thơ là hiện thực oái oăm, hài hước của lũ người nhố nhăng trong cái xã hội tạp nham đủ thứ người, thứ chuyện, tưởng như đùa.

+ Qua đó, cũng thấy được cái cảnh cơ cực, khổ sở của nhân dân thời bấy giờ, phải chịu sống dưới sự chèn ép của bọn người ô hợp, tức lắm, ghét lắm, mà không thể làm gì được.

+ Đọng lại một Tú Xương là người bản lĩnh, dù bất đắc chí tại đường công danh nhưng thơ, văn của ông luôn đem lại một cái nhìn thật sâu sắc về hiện thực xã hội nửa thực dânphong kiến

- Suy nghĩ bản thân về bài thơ:

+ Tú Xương dùng tiếng cười chế giễu hiện thực xã hội xâu xa như thứ vũ khí đâm thẳng vào mặt bọn cầm quyền ngu si, dốt nát. Bài thơ mang lại cho bạn đọc một tình cảm hả hê, sung sướng, bõ hờn, bõ tức.

+ Gợi lên nhiều cảm hứng khiến người đọc dễ “nhại” và muốn “nhại” theo cái giọng điệu trào phúng châm biếm của ông mỗi khi gặp cảnh chướng tai gai mắt ở đời.