Đông Nam Á là một khu vực có đặc điểm sông ngòi dày đặc, với hơn 2.000 con sông lớn nhỏ. Hệ thống sông ngòi này có vai trò quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của khu vực, thể hiện qua các mặt sau:

Về nông nghiệp

Sông ngòi là nguồn cung cấp nước tưới cho sản xuất nông nghiệp của khu vực Đông Nam Á. Nhờ có hệ thống sông ngòi, các quốc gia trong khu vực có thể phát triển các loại cây trồng ưa nước như lúa, mía, cây ăn quả,... góp phần nâng cao năng suất, sản lượng nông nghiệp.

Ngoài ra, sông ngòi còn là nơi cư trú của nhiều loài thủy sản, tạo điều kiện cho phát triển các ngành nghề thủy sản như đánh bắt, nuôi trồng, chế biến thủy sản. Đây cũng là nguồn cung cấp thức ăn, phân bón hữu cơ cho nông nghiệp.

Về giao thông vận tải

Sông ngòi là tuyến giao thông đường thủy quan trọng của khu vực Đông Nam Á. Các con sông lớn như sông Mê Kông, sông Chao Phraya, sông Hồng,... là những tuyến đường thủy huyết mạch, kết nối các vùng, miền của các quốc gia trong khu vực.

Giao thông đường thủy có vai trò quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội của khu vực, giúp giảm chi phí vận tải, thúc đẩy giao lưu thương mại, du lịch,...

Về thủy điện

Sông ngòi là nguồn tài nguyên quan trọng để phát triển thủy điện. Các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á đã và đang xây dựng nhiều nhà máy thủy điện trên các con sông lớn, góp phần cung cấp điện năng cho nhu cầu sản xuất và sinh hoạt của người dân.

Thủy điện cũng là nguồn năng lượng tái tạo, thân thiện với môi trường, góp phần bảo vệ môi trường sinh thái của khu vực.

Về du lịch

Các con sông lớn ở Đông Nam Á là những điểm đến du lịch hấp dẫn, thu hút du khách từ khắp nơi trên thế giới. Du lịch sông nước mang lại nguồn thu nhập đáng kể cho các quốc gia trong khu vực.

Bên cạnh những mặt tích cực, đặc điểm sông ngòi của khu vực Đông Nam Á cũng gây ra một số khó khăn, thách thức

• Lũ lụt: Do lượng mưa lớn, tập trung vào mùa mưa, nên sông ngòi ở Đông Nam Á thường xuyên xảy ra lũ lụt, gây thiệt hại lớn về người và của.
• Hạn hán: Do chế độ mưa thất thường, nên sông ngòi ở Đông Nam Á cũng thường xuyên xảy ra hạn hán, ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp, giao thông vận tải,...
• Ô nhiễm môi trường: Do hoạt động sản xuất, sinh hoạt của con người, nguồn nước sông ngòi ở Đông Nam Á đang bị ô nhiễm nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe con người, sinh vật thủy sinh,...

Để phát huy những mặt tích cực và hạn chế những khó khăn, thách thức của đặc điểm sông ngòi, các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á cần có những giải pháp đồng bộ, như:

• Xây dựng hệ thống thủy lợi hiện đại, đồng bộ để kiểm soát lũ lụt, hạn hán, đảm bảo an ninh nguồn nước.
• Tăng cường công tác bảo vệ môi trường, ngăn ngừa ô nhiễm sông ngòi.
• Phát triển các ngành nghề kinh tế trên sông ngòi theo hướng bền vững, thân thiện với môi trường.

Với những giải pháp đồng bộ, hiệu quả, đặc điểm sông ngòi sẽ tiếp tục phát huy vai trò quan trọng, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của khu vực Đông Nam Á.