-Nhớ nước đau lòng con cuốc cuốc

Thương nhà mỏi miệng cái da da

Điệp âm “con cuốc cuốc” và “cái da da” đã tạo nên âm hưởng dìu dặt, du dương nhưng vô cùng não nề thấm đến tâm can. Người lữ khách đường xa nghe vẳng vẳng tiếng cuốc và da da kêu mà lòng quạnh hiu, buồn tái tê. Thủ pháp lấy động tả tĩnh của tác giả thật đắc điệu, trên cái nền tĩnh lặng, quanh quẽ bồng nhiên có tiếng chim kêu thực sự càng thêm não nề và thê lương. Nghe tiếng cuốc, tiếng da da mà tác giả “nhớ nước” và “thương nhà”. Thương cảnh nước nhà đang chìm trong cảnh loạn lạc, gia đình li tan; thương cho thân gái phải xa nhà quạnh hiu, đơn độc. Nỗi lòng của bà huyện thanh quan như sâu thẳm tầng mây, trùng trùng điệp điệp không dứt.
-Bài thơ Qua đèo Ngang còn sử dụng nghệ thuật đối như: nhớ với thương; nước với nhà hay đau lòng với mỏi miệng. Việc đối ý thể hiện qua tâm trạng của chính nhà thơ. Đối thanh, lối chơi chữ đồng âm khác nghĩa cũng được bà huyện Thanh Quan sử dụng. Đó là cuốc cuốc với quốc, đất nước với gia gia với nước nhà.