Hoạt động của gió mùa là do sự khác biệt trong nhiệt độ giữa đại dương và đất liền. Trong mùa hè, khi mặt trời chiếu sáng mạnh vào đất liền, đất nóng lên nhanh hơn so với đại dương. Do đó, không khí trên đất liền cũng nóng lên và tạo ra một vùng áp suất thấp. Trong khi đó, đại dương vẫn giữ nhiệt độ mát mẻ hơn, tạo ra một vùng áp suất cao.

Sự khác biệt áp suất giữa đất liền và đại dương tạo ra một dòng gió mùa. Trong mùa hè, gió mùa Nam Tân và gió mùa Đông Bắc được tạo ra. Gió mùa Nam Tân thổi từ đại dương vào đất liền, mang theo hơi ẩm và mưa đến các vùng miền Trung và Nam Bộ. Trong khi đó, gió mùa Đông Bắc thổi từ đất liền ra đại dương, mang theo không khí khô và mát mẻ đến các vùng miền Bắc.

Trong mùa đông, sự khác biệt nhiệt độ giữa đất liền và đại dương đảo ngược. Đất liền lạnh hơn so với đại dương, tạo ra vùng áp suất cao trên đất liền và vùng áp suất thấp trên đại dương. Do đó, gió mùa Đông Bắc thổi từ đại dương vào đất liền, mang theo không khí lạnh và khô đến các vùng miền Bắc. Trong khi đó, gió mùa Nam Tân thổi từ đất liền ra đại dương, mang theo không khí ẩm và mưa đến các vùng miền Trung và Nam Bộ.

Sự phân chia mùa của khí hậu nước ta do hoạt động của gió mùa tạo ra. Trong mùa hè, miền Bắc và miền Trung có khí hậu nóng ẩm với mưa nhiều, trong khi miền Nam có khí hậu nóng ẩm với mưa ít. Trong mùa đông, miền Bắc có khí hậu lạnh và khô, trong khi miền Trung và miền Nam có khí hậu mát mẻ và ẩm ướt.