Câu 1: Trang 13 sgk ngữ văn 7 tập 2
Em hãy đọc kĩ văn bản và chú thích để hiểu một số câu tục ngữ và một số từ trong văn bản.
Câu 2: Trang 13 sgk ngữ văn 7 tập 2
Phân tích từng câu tục ngữ trong văn bản theo những nội dung sau:
a. Nghĩa của câu tục ngữ.
b. Giá trị kinh nghiệm mà câu tục ngữ thể hiện.
c. Nêu một số trường hợp cụ thể có thể ứng dụng câu tục ngữ.

Câu 1: Một mặt người bằng mười mặt của

• Nghĩa của câu: con người đáng quý hơn tiền bạc, của cải
• Giá trị kinh nghiệm: Đề cao giá trị của con người,
• Ứng dụng cụ thể:
  • Có thể dùng câu tục ngữ khi an ủi một ai bị mất mát tài sản, tiền bạc “của đi thay người”.
  • phê phán những trường hợp coi trọng của cải hơn con người.
  • Dạy con cái biết quý trọng giá trị con người.

Câu 2: Cái răng, cái tóc là góc con người

• Nghĩa của câu: Theo nghĩa đen, răng và tóc là bộ phận ngoài cơ thể, nhìn vào đó có thể biết được tình hình sức khỏe của con người, Theo nghĩa bóng, câu tục ngữ có nghĩa thể hiện hình thức, tính nết con người.
• Giá trị kinh nghiệm: thể hiện cách nhìn của nhân dân ta về hình thức bên ngoài của con người. Phải biết chăm chút từng yếu tố thể hiện hình thức, tính nết tốt đẹp của con người.
• Ứng dụng cụ thể:
  • Khuyên răn con người cần phải biết chăm chút vẻ bề ngoài, lo lắng sức khỏe.
  • Rèn luyện từ cái nhỏ nhất. Chú ý lời nói, cử chỉ, bước đi...

Câu 3: Đói cho sạch, rách cho thơm

• Nghĩa của câu: Theo nghĩa đen, khuyên con người phải ăn uống sạch sẽ, giữ gìn quần áo cho thơm to. Nghĩa bóng: cuộc sống dù có nghèo khổ vẫn phải giữ mình sống cho trong sạch, giữ gìn nhân cách tốt đẹp.
• Giá trị kinh nghiệm: câu tục ngữ đề cao lối sông đạo đức, trong sạch của ông cha ta, đồng thời qua đó giáo dục con người cần phải đề cao lòng tự trọng và phải biết vượt lên hoàn cảnh để giữ gìn nhân cách
• Ứng dụng cụ thể:
  • Khuyên răn con người giữ gìn nhân cách dù rơi vào hoàn cảnh khó khăn
  • Phê phán những con người vì nghèo khó mà làm điều bất chính.

Câu 4: Học ăn, học nói, học gói, học mở

• Nghĩa của câu:
• nghĩa đen của câu tục ngữ là khuyên con người phải học hỏi mọi điều trong cuộc sống, từ những điều nhỏ nhất: cách ăn, cách nói.. đến những điều phức tạp nhất.
• Nghĩa bóng: Con người cần phải học hỏi mọi điều để ứng xử lịch thiệp, có văn hóa trong cuộc sống
• Giá trị kinh nghiệm: Khuyên răn con người cần phải biết học hỏi từ những điều nhỏ nhất trong cuộc sống để ứng xử có văn hóa.
• Ứng dụng cụ thể:
  • Khuyên răn con người phải biết nói năng đúng mực, lễ phép với thầy cô, người lớn tuổi.
  • Phê phán những con người có hành vi ứng xử thiếu văn hóa.

Câu 5: Không thầy đố mày làm nên.

• Nghĩa của câu: Con người muốn làm gì cũng cần có người hướng dẫn, chỉ bảo.
• Giá trị kinh nghiệm: Câu tục ngữ nhắc nhở con người cần biết kính trọng, ghi nhớ công ơn thầy cô đã dạy dỗ chúng ta nên người.
• Ứng dụng cụ thể:
  • Phê phán những trường hợp coi nhẹ sự dạy dỗ của các thầy cô giáo
  • Đề cao công lao của người thầy trong cuộc đời của mỗi con người

Câu 6: Học thầy không tày học bạn.

• Nghĩa của câu: học thầy không bằng học bạn
• Giá trị kinh nghiệm:  Câu tục ngữ khuyên răn con người nên học hỏi từ bạn bè những điều tốt đẹp, những kinh nghiệm sống…
• Ứng dụng cụ thể:
  • Nhấn mạnh việc học hỏi bạn bè trong lớp, ở những người có kiến thức hơn mình.

Câu 7: Thương người như thể thương thân.

• Nghĩa của câu: Khuyên răn con người phải biết yêu quý người khác như yêu chính bản thân mình.
• Giá trị kinh nghiệm: Câu tục ngữ nói lên triết lí sống, đề cao cách ứng xử nhân văn, mở rộng lòng mình để chia sẻ với mọi người.
• Ứng dụng cụ thể:
  • Phê phán những con người có lối sống ích kỉ, chỉ vì lợi ích của bản thân.
  • Kêu gọi mọi người tích cực giúp đỡ, chia sẻ với mọi người: hoạt động ủng hộ những người có hoàn cảnh neo đơn, khó khăn, bão lụt…

Câu 8: Ăn quả nhớ kẻ trồng cây

• Nghĩa của câu: khi được hưởng thụ thành quả do người khác mang lại thì cần ghi nhớ công ơn của người đó.
• Giá trị kinh nghiệm: câu tục ngữ khuyên răn con người sống có đạo lí, có trước có sau. Phải biết ơn với người có công lao giúp đỡ, gây dựng, tạo nên thành quả.
• Ứng dụng cụ thể:
  • Khuyên răn thế hệ sau phải biết ghi nhớ công lao của những người đi trước đã gây dựng nên.
  • Phê phán những con người sống vô ơn bạc nghĩa, quên đi công lao của người khác mà chỉ lo hưởng thụ cho bản thân.

Câu 9: Một cây làm chẳng nên non
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.

• Nghĩa của câu: Một cá nhân đơn lẻ thì không thể làm nên việc lớn, ngược lại nhiều người hợp sức với nhau sẽ làm nên việc lớn lao, khó khăn một cách dễ dàng.
• Giá trị của kinh nghiệm: Câu tục ngữ nêu lên bài học kinh nghiệm quý báu, đó là sức mạnh của sự đoàn kết, sức mạnh của tập thể sẽ góp phần làm nên thành công chung.
• Ứng dụng cụ thể:
  • Khuyên răn con người cần biết đoàn kết, hợp tác trong công việc, lao động sản xuất và trong chiến đấu bảo vệ Tổ quốc.
  • Phê phán những cá nhân sống ích kỉ, đơn lẻ, tách mình ra khỏi tập thể và không muốn đóng góp công sức vì sự phát triển chung