1. Mở bài

- Giới thiệu tác giả, tác phẩm:

+ Nguyễn Thành Long (1925 - 1991) là một cây bút chuyên viết về truyện ngắn và kí với nhiều tác phẩm đặc sắc mang âm hưởng nhẹ nhàng, đậm chất trữ tình, đậm chất thơ.

+ Lặng lẽ Sa Pa (1970) là một trong những tác phẩm hay mang đầy chất thơ của Nguyễn Thành Long - kết quả của chuyến đi thực tế tại miền Tây tổ quốc (Sa Pa, Lào Cai).

2. Thân bài

* Khái quát truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa

- Hoàn cảnh sáng tác:

+ Truyện ngắn được viết năm 1970 và in trong tập Giữa trong xanh xuất bản năm 1972.
+ Là kết quả của chuyến đi thực tế tại miền tây Tổ quốc: Lào Cai - Sa Pa.

- Giá trị nội dung: Tác phẩm ca ngợi những người lao động thầm lặng trên núi cao, cống hiến cho công cuộc xây dựng đất nước thời kì tạm hòa bình ở miền Bắc, tiếp tục kháng chiến chống Mĩ ở miền Nam.

- Tình huống truyện: Cuộc gặp gỡ tình cờ giữa một anh thanh niên làm công tác khí tượng với bác lái xe và hai hành khách tại rừng núi Sa Pa.

* Luận điểm 1: Vẻ đẹp thiên nhiên Sa Pa

- Những rặng đào với những đường núi quanh co uốn lượn kề bên con thác trắng xóa.

- Những cánh đồng cỏ trong thung lũng, những đàn bò lang cổ đeo chuông đang thung thăng gặm cỏ

- Những tia nắng kì lạ điểm xuyết: bắt đầu len lỏi đốt cháy rừng cây, mạ bạc con đèo…

- "Mây mù ngang tầm với chiếc cầu vồng kia", "Mây hắt từng chiếc quạt trắng lên từ các thung lũng"

- "Mây bị nắng xua, cuộn tròn lại từng cục, lăn trên các vòm lá ướt sương, rơi xuống đường cái, luồn cả vào gầm xe".

-> Hình ảnh mây Sa Pa được tác giả miêu tả rất nhiều và rất lạ.

- "Những cây tử kinh thỉnh thoảng nhô cái đầu màu hoa cà lên trên màu xanh của rừng".

- “hoa dơn, thược dược, lay ơn, vàng, tím, đỏ, hồng phấn, tổ ong..." rực rỡ ngát hương ngay giữa mùa hè

-> Sa Pa được tô điểm thêm những màu sắc tươi sáng của các loại cây lạ và nhất là các loại hoa.

=> Bức tranh thiên nhiên Sa Pa hiện lên với vẻ đẹp rực rỡ, tráng lệ, thơ mộng, hữu tình như một tác phẩm hội họa lung linh, kì ảo, khơi gợi tình yêu quê hương đất nước.

* Luận điểm 2: Vẻ đẹp con người Sa Pa

+) Anh thanh niên

- Hoàn cảnh sống và làm việc đặc biệt:

+ Mới hai mươi bảy tuổi, một mình sống trên đỉnh Yên Sơn cao 2600m, “bốn bề chỉ có cây cỏ và mây mù lạnh lẽo”, cô đơn, vắng vẻ đến mức “thèm người”.

+ Công việc: làm công tác khí tượng, kiêm vật lí địa cầu, đo nắng, đo gió, đo mưa, tính mây, đo chấn động mặt đất dự vào việc báo trước thời tiết hằng ngày để phục vụ sản xuất, phục vụ chiến đấu.

=> Công việc gian khổ, đòi hỏi sự tỉ mỉ, chính xác và có tinh thần trách nghiệm cao: bốn lần trong một ngày đêm đều đặn, dù mưa, nắng, gió, bão,…

- Những phẩm chất tốt đẹp:

+ Sống có lí tưởng:

• Sống giữa những năm tháng chống Mĩ, anh luôn khát khao được cầm súng ra mặt trận, anh đã cùng bố viết đơn xin ra lính...
• Ý thức được ý nghĩa thiêng liêng của công việc, anh sẵn sàng vượt bao thử thách, gian khổ, đặc biệt là nỗi cô đơn để hoàn thành nhiệm vụ.
• Cũng vì ý thức trách nhiệm ấy mà anh không những không cảm thấy chán, không cảm thấy sợ mà còn đặc biệt yêu nghề, say mê với công việc của mình: "Khi ta làm việc, ta với công việc là đôi..."

+ Lòng yêu nghề, say mê với công việc, có tinh thần trách nhiệm cao:

• Làm việc một mình trên đỉnh núi cao, chấp nhận cuộc sống cô đơn, xa cách với cộng đồng.
• Mỗi ngày đều phải báo cáo số liệu cụ thể vào 4 mốc thời gian là 4 giờ sáng, 11 giờ trưa, 7 giờ tối và 1 giờ sáng.
• Điều kiện thời tiết khắc nghiệt: có mưa tuyết, trời tối đen, "gió tuyết và lặng im ở bên ngoài như chỉ chực đợi mình ra là ào ào xô tới"
• “Gió thì giống những nhát chổi lớn muốn quét đi tất cả, ném vứt lung tung... Những lúc im lặng lạnh cánh mà lại hừng hực như cháy. Xong việc, trở vào, không thể nào ngủ được".
• Thái độ với công việc: Vui vẻ, hồ hởi chia sẻ về công việc của mình, chăm chỉ, cần mẫn, đều đặn hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình.

+ Tâm hồn trẻ trung, yêu đời, yêu cuộc sống

• Căn phòng, nhà cửa gọn gàng ngăn nắp;
• Trồng hoa tô điểm cho cuộc sống của mình
• Nuôi gà tăng gia sản xuất, phục vụ cho cuộc sống của chính mình
• Thỉnh thoảng xuống núi tìm gặp lái xe cùng hành khách để trò chuyện cho vơi nỗi nhớ nhà.

-> Là thanh niên, lại sống nơi heo hút, vắng người, nhưng anh không sống buông thả mà đã biết tổ chức cho mình một cuộc sống khoa học, văn hóa.

=> Anh thanh niên có tinh thần lạc quan, yêu đời, sống khoa học, chiến thắng nỗi cô đơn và tạo cho mình một cuộc sống đẹp đẽ đầy ý nghĩa.

+ Tính tình cởi mở, vui vẻ và hiền hậu

• Biếu bác lái xe củ tam thất
• Tặng bó hoa cho cô kĩ sư
• Tặng giỏ trứng gà cho ông họa sĩ
• Sẻ chia tâm sự với các vị khách một cách rất cởi mở, không hề giấu giếm

=> Sự cởi mở, những lời tâm sự chân thành của anh thanh niên đã giúp xóa bỏ khoảng cách giữa họ, tạo mối tâm giao đầy thân tình, cảm động.

+ Ham học hỏi, khiêm tốn và tế nhị

• Khi ông họa sĩ bày tỏ ý muốn phác họa chân dung mình, anh từ chối vì tự thấy mình không xứng đáng với niềm cảm mến và sự tôn vinh ấy
• Anh giới thiệu cho ông họa sĩ về ông kĩ sư ở vườn rau, nhà khoa học nghiên cứu sét...

-> Anh chỉ dám nhận phần nhỏ bé, bình thường so với bao nhiêu người khác.

=> Anh thanh niên là đại diện tiêu biểu cho những con người yêu nghề, yêu đời, sống hết mình, cống hiến vì đất nước một cách thầm lặng.

+) Cô kĩ sư

- Tính cách dễ gần, hồn nhiên trẻ trung, lãng mạn: trông thấy hoa anh thanh niên trồng liền rất vui vẻ, không hề e ngại rụt rè, tận hưởng những bông hoa tươi thắm.

- Mang quyết tâm bỏ thành phố để đến nơi núi rừng sâu thẳm, nhưng chưa hiểu rõ được nhiều điều trong cuộc sống.

- Yêu mến bác họa sĩ và anh thanh niên:

+ Những biểu hiện trên gương mặt, cách cô lắng nghe câu chuyện của anh

+ Cố tình để lại chiếc khăn tay làm tin nhưng bị anh vô tình ngây ngô trả lại.

=> Cô gái biểu tượng cho những người trẻ có tinh thần nhiệt huyết, nhiều mộng mơ, háo hức trước cuộc sống mới, có ý chí phấn đấu cao nhưng vẫn giữ được những nét đẹp dịu dàng, trong sáng, chưa nhiều kinh nghiệm thực tế nhưng sẵn sàng học hỏi.

+) Ông họa sĩ

- Đam mê nghệ thuật:

+ Đi thực tế trước khi về hưu

+ Yêu mến anh thanh niên liền đem giấy bút ra phác họa anh ngay

+ Cảm nhận sâu sắc về nghệ thuật đối với cuộc sống

- Thân thiện, quý người:

+ Nhanh chóng kết thân với cô kĩ sư trẻ làm bạn đồng hành, quý nhau như cha con

+ Trò chuyện niềm nở với bác lái xe

+ Quý mến và cảm phục anh thanh niên cùng những con người lặng lẽ làm việc nơi đây.

=> Ông họa sĩ là biểu tượng cho những con người từng trải, giàu kinh nghiệm sống và am tường nghệ thuật.

+) Bác lái xe

- Gắn bó với con đường lên Sa Pa đã ba mươi năm

- Tính tình nhân hậu, sẵn sàng giúp đỡ người khác

- Có vai trò giới thiệu nhân vật chính với ông họa sĩ và cô kĩ sư

+) Những nhân vật xuất hiện gián tiếp

- Nhà nghiên cứu sét: cứ trời sét là chạy ra quan sát, liên tục trong 11 năm, không màng chuyện hạnh phúc cá nhân.

- Ông kĩ sư ở vườn rau Sa Pa: tỉ mỉ quan sát ong thụ phấn, tận tâm với công việc, tự tay thụ phấn cho cây su hào, nghiên cứu ra giống cây su hào chất lượng.

=> Những con người say mê với công việc, đại diện cho muôn vàn người đang âm thầm công hiến sức mình cho đất nước, nhân dân.

* Đánh giá đặc sắc nghệ thuật

- Ngôn ngữ nghệ thuật giàu chất tạo hình và chất thơ

- Xây dựng tình huống truyện bất ngờ mà hợp lí

- Nghệ thuật miêu tả thiên nhiên: chấm phá, gợi tả

- Nghệ thuật xây dựng nhân vật

- Truyện kể theo ngôi thứ ba, giọng kể tự nhiên, khách quan.

3. Kết bài

- Khái quát giá trị nội dung truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa

- Cảm nhận của em về tác phẩm.

Bài làm 
 

Sa Pa, một vùng đất xinh đẹp và thơ mộng, nơi có những con người lao động miệt mài, cống hiến cho đất nước. Hình ảnh những con người ấy đã được nhà văn Nguyễn Thành Long khắc họa chân thực và sinh động trong truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa. Truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa của nhà văn Nguyễn Thành Long được viết năm 1970, là một trong những truyện ngắn tiêu biểu của nền văn học Việt Nam hiện đại. Truyện kể về cuộc gặp gỡ của ba nhân vật: bác lái xe, ông họa sĩ già và cô kỹ sư trẻ trên chuyến xe lên Sa Pa. Qua cuộc gặp gỡ này, tác giả đã thể hiện được vẻ đẹp của thiên nhiên, con người Sa Pa và những khát vọng cống hiến cho đất nước của những con người lao động bình dị.

Câu chuyện kể lại một cuộc gặp gỡ ngắn ngủi trong khoảng thời gian chưa đầy ba mươi phút đồng hồ giữa bốn người, giữa một không gian đẹp như hư ảo của Sa Pa đầy núi cao và mây trắng. Ở cái nơi lặng lẽ đến lạnh người ấy, kì lạ thay, tình con người lại bộc lộ ra trọn vẹn nhất, ấm áp nhất. Qua tất cả những lời lẽ đã nói với nhau giữa bốn người, một bác lái xe khách, một họa sĩ già sắp về hưu, một cô sinh viên mới tốt nghiệp, một anh cán bộ quan trắc khí tượng, người đọc đã hiểu ra ý nghĩa trong truyện mà nhà văn muốn bày tỏ: lòng tốt của con người đối với công việc, đối với đất nước, đối với nhau, bao giờ cũng là điều quan trọng nhất, có sức mạnh nhất.

Nhân vật ấn tượng là anh thanh niên quan trắc khí tượng, anh ta sống và làm việc một mình giữa một trạm khí tượng trên đỉnh đèo cao, xung quanh đầy các thứ máy đo gió, gió nổi, nhưng vắng bặt con người và âm thanh của con người, anh khao khát được gặp con người, được nói chuyện với con người. Chả thế mà hồi đầu nhận công tác, anh đã khuân một thân cây ra chắn ngang giữa đường xe chạy, cho xe dừng lại, dù chỉ trong vài phút, để được cùng người lái xe khuân cái cây ấy, nói được dăm ba lời nói, để được nhìn thấy người. Thế nhưng tất cả những sự vất vả, khó nhọc, thiếu thốn với anh nào có kể gì, thấm tháp gì đâu so với sự lạnh lẽo buồn cô đơn đến “thèm người”. Ở chốn rừng sâu hoang vu vắng lặng, anh chỉ biết làm bạn với chim kêu vượn hót. Xuất phát từ lòng yêu nghề, tinh thần trách nhiệm tự giác, ý thức được nhiệm vụ của tuổi trẻ: “Đâu cần thanh niên có, đâu khó có thanh niên”. Ở anh còn có một tấm lòng nhiệt tình say mê nghề nghiệp, nghiên cứu, sáng tạo và luôn tìm thấy niềm vui từ công việc. Anh từng tâm sự: “Khi ta làm việc, ta với công việc là đôi”.

Ngoài là người có học thức, có trình độ, anh thanh niên lại còn có một tâm hồn trong sáng, cao đẹp, yêu đời, yêu cuộc sống, yêu nơi mình gắn bó, làm việc bằng cách tự tạo ra niềm vui từ công việc hiện thực - đẩy lùi buồn tẻ cô đơn như đọc sách - nghiên cứu - trồng rau - trồng hoa, nuôi gà, cải thiện cuộc sống. “Thèm người” anh thanh niên tìm cách gặp người, gặp bạn để trao đổi, trò chuyện thân mật và cởi mở, luôn quan tâm chu đáo đến người khác. Anh tự tạo ra một cuộc sống ngăn nắp, khoa học, một thói quen chủ động trong mọi tình huống và công việc. Trong giao tiếp ở anh thanh niên toát lên một phong cách, một vẻ đẹp trong phong cách lời ăn tiếng nói khiêm tốn, vui vẻ, chân tình, lịch sự luôn biết sống vì mọi người.

Sống trong cảnh cô đơn, giữa chốn hoang vu ấy người ta dễ trở nên buông thả, bất cẩn. Nhưng anh thanh niên này lại là một con người đầy trách nhiệm với cả chính mình, với công việc, với mọi người. Ngôi nhà anh ở, không vì chỉ có một người mà tuềnh toàng, bừa bộn, trái lại, nó được sắp xếp gọn gàng, tươm tất, lại đẹp nữa, các thứ hoa tươi như lúc nào cũng sẵn sàng đón tiếp khách quý, mặc dù không có khách nhưng ngày nào anh cũng chuẩn vị tươm tất để đón khách của mình.

Với anh công việc nói chung dễ, chỉ cần chính xác. Gian khổ nhất là lần ghi và báo về lúc một giờ sáng. Rét, bác ạ. Ở đây có cả mưa tuyết đấy, nửa đêm đang nằm trong chăn, nghe chuông đồng hồ chỉ muốn đưa tay tắt đi… Xách đèn ra vườn, gió tuyết và lặng yên ở bên ngoài như chỉ chực mình ra là ào ào xô tới… Anh ta đã không bỏ qua, không chậm trễ một lần nào, dầu lúc giữa ngày hay lúc nửa đêm, khi gió lớn hay khi tuyết rơi, bởi vì anh đã có ý thức một cách rành rõ và dứt khoát về công việc của mình, một khâu nhỏ trong cả chuỗi công việc của mọi người. Dù mưa gió khó khăn gian khổ anh vẫn quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ.

Thiếu một lượng thông tin nhỏ bé từ cái đài quan sát heo hút của anh, biết đâu việc dự báo thời tiết cho cả một huyện, một tỉnh, một vùng, chả vì thế mà kém chính xác đi, hoặc còn tệ hơn, sai lệch đi? Ai biết tác hại nào sẽ xảy ra nếu người ta đã không dự báo kịp thời sự xuất hiện của một đợt gió, một cơn giông, hay đôi khi chỉ là một làn mây nhẹ nhàng? Thật rất đúng khi một đoàn đại biểu bộ đội không quân đã cử người đến thăm để cảm ơn anh vì công việc lặng lẽ của anh đã góp phần tạo nên chiến thắng. Con người thật sự không cô đơn và không thể cô đơn, bởi vì giữa con người có biết bao mối quan hệ ràng buộc, tác động với nhau, nương tựa vào nhau để tồn tại. Anh cán bộ trẻ trên đài khí tượng này dẫu là một con người vô danh (có lẽ việc tác giả không đặt tên cho nhân vật là có dụng ý), nhưng thực là một con người với mọi ý nghĩa tốt đẹp của danh từ ấy, bởi anh đã sống với ý thức trách nhiệm đầy đủ của một con người.

Thật là đầy ý nghĩa khi tác giả đưa vào câu chuyện chi tiết về vườn hoa của chàng trai với bao nhiêu hoa đơn, hoa thược dược vàng tím, đỏ, hồng phấn, tổ ong… Đó không chỉ là hoa của thiên nhiên, đó còn là cái gì tốt đẹp nhất của cuộc đời, đó chính là tâm hồn của anh. Và chính anh đã hào phóng tặng nó cho mọi người, cho ông họa sĩ, cho cô kĩ sư mới ra trường… Từ chi tiết ấy toát lên một triết lí sống: hãy sống tốt đẹp, hãy đến với cuộc sống, với mọi người bằng những gì tốt đẹp nhất của mình.

Chàng thanh niên xuất hiện trong truyện mang một vẻ đẹp trong sáng của người thanh niên thời đại mang trong mình những hiểu biết về tri thức, sống tận tuỵ, yêu nghề, yêu đời, hiểu được việc làm và chỗ đứng của mình từ đó mà hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Ở anh còn toả sáng và sưởi ấm cho bao tâm hồn khác dẫu chỉ một lần gặp gỡ ngắn ngủi cho những người đến Sa Pa.

Ông kỹ sư nông nghiệp ở vườn ươm su hào và ông kĩ sư nghiên cứu bản đồ chống sét đều là những người sống lặng thầm trên mảnh đất Sa Pa. Họ là những con người lao động chân chính, cần mẫn, say mê, quên mình vì mục đích chung của mọi người. Họ đang làm nên cái “lặng lẽ” mà ngân vang sôi động ở Sa Pa.

Cô kĩ sư mới ra trường, hăm hở biết bao nhưng cũng e ngại và âu lo biết bao trước cuộc đời mà cô sắp bước tới. May mắn thay, ngay trên ngưỡng cửa của cuộc đời mình, cô đã có một cuộc gặp gỡ tốt lành. Cô sẽ giữ mãi ấn tượng này để mai sau, dẫu có gặp thất bại hay đắng cay, cô vẫn vững tin rằng cuộc đời thực ra rất đẹp vì trong đời có biết bao nhiêu con người tốt đẹp. Chuyến đi đã mang lại cho cô một động lực lớn để cô vượt qua những chông gai thử thách trong cuộc đời mà cô chưa đi qua.

Cuộc gặp gỡ giữa bốn người diễn ra ngắn ngủi mà thật thú vị, đó là cuộc gặp gỡ của những con người trong sáng, thánh thiện. Cuộc gặp gỡ đã như kéo dài ra thành vô tận vì tác động của nó đối với mỗi con người rất lớn lao. Cùng với ba con người ấy, cả bác lái xe già cũng là một con người rất đáng yêu. Bốn con người ấy, hoàn toàn khác nhau về tuổi tác, quê hương, nghề nghiệp nhưng rất dễ thông cảm với nhau, bởi vì họ đều là những con người trung thực, yêu đời và điều này rất quan trọng, biết yêu thương và quan tâm đến với người khác.

Bác lái xe trong vai người dẫn truyện là điểm dừng cho mọi cuộc gặp gỡ, tình cảm nảy sinh trong cuộc gặp gỡ đặc biệt là trong 30 phút ngắn ngủi giữa ông họa sĩ và cô kỹ sư là một kỉ niệm tốt đẹp. Bác là người am hiểu anh thanh niên hơn ai về cuộc sống, sinh hoạt của anh và chính bác đã tạo ra cho anh thanh niên những niềm vui về tinh thần, đẩy lùi sự cô đơn, buồn vắng. Ông họa sĩ là nhân vật hoá thân của nhà văn, người xem đây là một chuyến đi may mắn trong cuộc đời nghệ thuật của mình, ông có cơ hội vẽ lên một bức tranh trong đó có những con người mang tâm hồn cao cả, đáng trân trọng hơn bất cứ thứ gì. Còn đối với cô kĩ sư trẻ, cô đã phát hiện ra nhiều điều mới mẻ trong chuyến đi đầu đời giúp cô nhận thức về tình yêu nghề nghiệp cuộc sống vững tin hơn trong sự lựa chọn của mình. Người ta gọi đây là những tâm hồn đồng điệu đến với Sa Pa.

     Lặng lẽ Sa Pa không có những chi tiết đặc biệt, không có những nhân vật và hành động lạ lùng, không có những gay go, nhưng nó lại có sức lôi cuốn người đọc đến lạ thường. Truyện ngắn như một lời kể chuyện duyên dáng về những điều vẫn diễn ra bình thường trong cuộc sống bình thường. Cuộc đời thật là đáng sống, con người thật là tốt đẹp. Mỗi người cần phải sống tốt đẹp, bởi sống như thế thật là hạnh phúc. Đọc Lặng lẽ Sa Pa