Từ cuối thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX, nhân dân các nước Đông Nam Á tiếp tục đấu tranh chống thực dân phương Tây để giành độc lập. Phong trào giải phóng dân tộc giai đoạn này chuyển dần từ ý thức hệ phong kiến sang khuynh hướng tư sản.

- Tại khu vực Đông Nam Á hải đảo:

+ Ở In-đô-nê-xi-a, cuối thế kỉ XIX, phong trào đấu tranh diễn ra dưới sự lãnh đạo của tư sản, trí thức và mang màu sắc tôn giáo.

+ Ở Phi-líp-pin, phong trào diễn ra theo xu hướng cải cách và bạo động. Xu hướng bạo động đã dẫn đến cuộc cách mạng 1896 - 1898. Cuộc cách mạng 1896 - 1898 ở Phi-líp-pin diễn ra dưới sự lãnh đạo của tổ chức Liên hiệp những người con yêu quý của nhân dân (Ka-ti-pu-nan). Cách mạng thắng lợi, đưa tới sự ra đời của của nhà nước Cộng hòa Phi-líp-in (ngày 12/6/1898).

- Tại khu vực Đông Nam Á lục địa: phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp của nhân dân ba nước Đông Dương tiếp tục diễn ra.

+ Ở Cam-pu-chia có cuộc khởi nghĩa dưới sự lãnh đạo của nhà sư Ang-xnuông (1905).

+ Ở Lào có cuộc khởi nghĩa của Phò Cà Đuột (1901 - 1903), khởi nghĩa của Ong Kẹo và Com-ma-đam (1901 1937).

+ Ở Việt Nam có phong trào Cần vương (1885 - 1896) và các hoạt động yêu nước do văn thân, sĩ phu lãnh đạo cùng khởi nghĩa nông dân Yên Thế (1884 - 1913), gây cho Pháp nhiều tổn thất.

Các sự kiện tiêu biểu trong phong trào giải phóng dân tộc Đông Nam Á từ cuối thế kỷ XIX đến đầu thế kỷ XX bao gồm:

1. Tháng 10/1873, nhân dân A-châng đấu tranh chống 3.000 quân Hà Lan tại In-đô-nê-xi-a.
2. Từ 1873 đến 1909, khởi nghĩa ở Tây Xơ-ma-tra.
3. Từ 1878 đến 1907, khởi nghĩa ở Ba Tư.
4. Từ 1884 đến 1886, khởi nghĩa ở Ca-li-man-tan.
5. Năm 1890, cuộc khởi nghĩa do Sa-min lãnh đạo.
6. Phong trào cách mạng của công nhân phát triển với sự ra đời của Hội hiệp cộng sản (1905), Hội hiệp cộng sản xe lửa (1908), và Đảng Cộng sản In-đô-nê-xi-a (1920).