"Cái Ngần" là một truyện ngắn hấp dẫn miêu tả cuộc sống nghèo khó của ông bà Giáo với đôi vợ chồng trẻ bắt đầu hành trình đi tới tương lai. Truyện kể lại cuộc trò chuyện giữa hai thế hệ khác nhau, mỗi người đều giữ kín suy nghĩ trong lòng mình. Qua lời độc thoại nội tâm của từng nhân vật, người đọc sẽ khám phá ra nhiều tầng ý nghĩa cũng như chủ đề sâu sắc hơn nữa. Dưới đây là phân tích kỹ lưỡng hơn về câu chuyện này :

Truyện bắt đầu với cảnh tượng ông giáo đang ngồi trước hiên nhà, ngắm nghía miếng thịt lợn quay treo lủng lẳng trên xà nhà bếp. Ông ước gì đó là con gà mái của ông, nó béo múp míp hàng ngày để đẻ trứng cho gia đình ăn. Người đọc ngay lập tức nhận ra nỗi đau khổ của ông vì thiếu thốn lương thực.

Khi ông lão chia sẻ bát cơm với bà giáo, rõ ràng là cả hai đều đói khát. Điều đó nhấn mạnh thêm tính nghiêm trọng của tình trạng của họ. Trong khi ông giáo than vãn vì bữa tối ít ỏi thì bà lão lặng lẽ nuốt thức ăn. Có cảm giác buồn bã và tuyệt vọng bao trùm lên mọi thứ đối với hai vợ chồng già.

Đột nhiên, cậu bé ông Liễn xuất hiện, cùng với cô dâu của mình, cô Đồng. Cô Đồng mặc một chiếc váy đỏ tươi có thêu ren (2 ). Chi tiết này rất quan trọng bởi nó báo hiệu sự giàu sang và địa vị xã hội cao hơn của cặp vợ chồng trẻ kia. Nó nhắc nhở độc giả về khoảng cách kinh tế giữa hai bên.

Ông giáo chào đón cặp đôi, mời họ uống nước. Khi nghe tin ông Liễn sắp rời khỏi làng đi làm ăn xa, ông giáo vui mừng nói rằng mình rất mong muốn có con trai. Mặc dù giọng bày tỏ niềm phấn khích thật sự nhưng ông giáo đặt câu hỏi liệu Chính có đủ khả năng mua đồ đạc hay chưa? Ý tưởng về tài sản sở hữu trở nên rõ ràng hơn khi ông giáo tiếp tục vẽ bức tranh đầy tham vọng về những gì có thể xảy đến với cậu bé Chính.

Trong khi thảo luận về tương lai của cậu bé Chính, bà giáo quan sát cặp đôi trẻ tuổi theo cách riêng của mình. Bà đánh giá chất lượng quần áo và giày dép của họ, tự hỏi nơi cất giấu số tiền mà họ kiếm được? Sau đó bà thừa nhận rằng con cháu không hề biết ơn tổ tiên mà thậm chí chẳng thèm nhớ đến nguồn gốc và lịch sử dòng dõi nhà mình nữa chứ. Tâm trạng chung lại u ám và căng thẳng.

Ông Liễn đột nhiên hỏi bà giáo xem bà có trông cậy vào con gái không. Bà giáo đáp lại bằng câu đùa cợt, ngụ ý rằng nếu phải gửi con gái đi chăn vịt thì tốt nhất là nên làm sớm. Đây là lời phê phán gián tiếp về sự bất ổn kinh tế của đất nước, khiến việc xây dựng gia đình gần như bất khả thi. Sự hài hước chua chát này đóng vai trò như một thông điệp ngầm về tình hình hiện tại.

Tuyệt vọng muốn giúp đỡ, bà lão kể chi tiết kế hoạch cứu vãn đời mình và đưa tất cả con cháu vượt qua gian khổ này. Kế hoạch của bà liên quan đến việc bán hết ruộng vườn rồi dùng vốn đầu tư vào ngành vận tải biển, cuối cùng là xây dựng đội tàu riêng. Nghe có vẻ phi lý và hoang đường, nhưng mặt khác nó phản ánh quyết tâm thay đổi cuộc sống càng sớm càng tốt.

Sau khi lễ tân kết thúc, ông giáo ra về với chút lạc quan và mơ mộng về tương lai huy hoàng của con trai mình. Ở phía bên kia, bà giáo chìm đắm trong suy ngẫm, hoài nghi về viễn cảnh tươi sáng của chính mình. Cả hai ông bà đều khao khát thoát khỏi cuộc sống bấp bênh hiện tại và hướng tới sự thoải mái hơn nữa.

Nhìn chung, "The Pigeon" phác họa cuộc đấu tranh kinh tế của nông dân Việt Nam thời thuộc địa. Thông qua mối quan hệ giữa bốn nhân vật, tác giả phơi bày sự chênh lệch giai cấp, ảnh hưởng tàn phá của nghèo đói đối với hạnh phúc cá nhân và nhu cầu cải thiện kinh tế. Giọng văn trầm ngâm cùng những cuộc đối thoại nội tâm phức tạp góp phần tạo nên chiều sâu trải nghiệm đọc sách. Các chủ đề rộng lớn xoay quanh khao khát, cơ hội và di sản phản ánh bối cảnh chính trị xã hội của đất nước vào thời điểm đó.