Côn-xtan-tin Pau-xtốp-xki, một nhà văn người Nga, chủ yếu sáng tác truyện ngắn. Tác phẩm của ông mang đậm chất thơ, nhẹ nhàng và tinh tế, khơi dậy những rung cảm của người đọc trước cuộc sống bình dị. Nổi bật trong đó là truyện ngắn Xe đêm.

Nhân vật chính trong truyện là nhà văn An-đéc-xen, một nhà văn nổi tiếng người Đan Mạch. Các tác phẩm của ông đều toát lên vẻ nhẹ nhàng, thể hiện lòng yêu thương con người, đượm màu sắc hư ảo và thơ mộng, thể hiện niềm tin vào sự thắng lợi cuối cùng của cái tốt đẹp trên thế gian. Bản thân An-đéc-xen cũng là một con người giàu lòng nhân ái.

Truyện được kể lại theo ngôi thứ ba. Nội dung của truyện kể về việc An-đéc-xen cùng hai hành khách khác là một nhà tu hành, một thiếu phụ cùng đi trên chuyến xe đêm từ Vơ-ni-dơ đến Vê-rô-na. Trên đường đi, họ gặp ba cô gái muốn lên xe nhưng không có tiền, An-đéc-xen đã giúp trả tiền cho họ. Có thể thấy, hành động của An-đéc-xen đã thể hiện được tấm lòng nhân hậu, tốt bụng của An-đéc-xen.

Trên chuyến xe ấy, để góp vui, An-đéc-xen đã trò chuyện với ba cô gái, thử tượng tượng về cuộc sống, tiên đoán về hạnh phúc và tương lai của họ. Các cô gái say sưa lắng nghe. Cô gái đầu tiên là Ni-cô-li-a, An-đéc-xen tiên đoán “nếu chẳng may có chuyện gì không lành xảy ra với người yêu của cô, cô sẽ chẳng đắn đo suy tính, lên đường, vượt qua ngàn dặm, qua núi tuyết và sa mạc khô cằn để gặp chàng, cứu chàng khỏi cơn nguy khốn”. Tiếp đến với Ma-ri-a, An-đéc-xen tiên đoán cô sẽ “gặp được một người xứng đáng với trái tim nhiều mong muốn của cô” và “người đó tất nhiên phải là một người tuyệt vời”, “có một tâm hồn lớn lao”. Cuối cùng là An-na, An-đéc-xen tiên đoán cô sẽ hạnh phúc với sự bận bịu khi chăm sóc những đứa con và chồng tương lai sẽ “đỡ cô một tay trong mọi việc”. Những lời tiên tri về ba cô gái đều mang tính tích cực. An-đéc-xen đã gửi gắm tình cảm đôn hậu, dịu dàng và mong muốn các cô gái đều có tương lai tốt đẹp. Nhờ lời tiên tri này, ba cô gái cũng có niềm tin hơn về tương lai, tiếp tục nỗ lực để đạt được mong ước.

Vì là nhân vật chính, tác giả cũng đã đưa những nét khắc họa về ngoại hình của nhân vật An-đéc-xen ua trí tưởng tượng của bản thân nhân vật này là đẹp trai, trẻ trung, hoạt bát và tự nhận “có mái tóc rậm, lượn sóng”, gương mặt “rám nắng”, đôi mắt xanh “lúc nào cũng ánh cười”. Ông tự nhận mình là một nhà tiên tri, đoán trước được tương lai và nhìn thấu được bóng tối. Tuy nhiên, trong thực tế, An-đéc-xen tự nhận xét bản thân là một người xấu trai, cao kều, nhút nhát. Chi tiết trên cho thấy rằng An-đéc-xen có phần tự ti về ngoại hình của bản thân. Từ đó, ông muốn bộc lộ khao khát về những điều tốt đẹp, hướng đến sự hoàn hảo, lãng mạn trong cuộc sống.

Truyện gửi gắm thông điệp về sức mạnh của trí tưởng tượng và ảnh hưởng của nó trong văn chương cũng như trong đời sống. Tác giả sử dụng kết hợp hiện thực và tưởng tượng. Nhân vật trong truyện hiện lên vừa sống động, vừa sắc nét qua lời đối thoại, vừa có chiều sâu qua lời người kể chuyện. Sự kết hợp giữa ngôn ngữ trong sáng, đậm chất thơ cùng với nghệ thuật tạo dựng không gian, thời gian góp phần làm nên thành công của truyện.

Truyện ngắn Xe đêm của nhà văn Côn-xtan-tin Pau-xtốp-xki đã gửi gắm được thông điệp giá trị trong cuộc sống.