Trong truyện ngắn "Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ" của Nguyễn Ngọc Thuần, nhân vật chính ẩn dưới lớp vỏ tự xưng "Tôi". Nhân vật mang vẻ ngoài ngây thơ, trong trẻo như chính tác giả, nhưng bên trong lại chứa đựng nhiều trải nghiệm phong phú bởi tuổi đời non trẻ cùng với nội tâm phức tạp. Xuyên suốt truyện ngắn, nhân vật "Tôi" hiện lên với tấm lòng giàu yêu thương, khao khát tri thức mãnh liệt, tò mò muốn khám phá thế giới xung quanh, tất cả những yếu tố làm nổi bật chiều sâu trí tuệ và tinh thần của họ.

Nhân vật 'Tôi' bắt đầu hành trình khám phá bản thân bằng tình yêu thương vô tận dành cho gia đình, đặc biệt là mẹ và em gái. Bối cảnh truyện diễn ra tại ngôi nhà ven biển, nơi 'Tôi' gắn bó với mẹ bằng mối liên kết bền chặt đến mức không thể phá vỡ được nữa. Tình cảm giữa hai người càng tăng lên sau khi bà ngoại mất, khiến 'Tôi' đau buồn sâu sắc và buộc cậu phải dựa dẫm vào sức mạnh của mẹ mình. Hành động an ủi em gái bị bệnh thể hiện tấm lòng trắc ẩn bẩm sinh trong nhân vật 'Tôi', chứng tỏ tầm quan trọng của bố mẹ cũng như anh chị em ruột thịt.

Mong muốn tiếp thu kiến thức cũng bộc lộ rõ nét trong nhân vật 'Tôi'. Cậu bé có niềm đam mê học tập và nhanh chóng tham khảo ý kiến ông nội về lịch sử, địa lý, thậm chí cả khoa học. Mong muốn tìm hiểu thế giới xung quanh kéo dài xuyên suốt cuốn sách, phản ánh tư duy ham học hỏi đang lớn dần lên của cậu bé. Tuy nhiên, mong muốn học hỏi còn bị kìm hãm do hoàn cảnh nghèo nàn của gia đình và môi trường thị trấn ven biển hạn hẹp. Bất chấp những thách thức, 'Tôi' vẫn nuôi nhiệt huyết tìm hiểu thế giới xung quanh thông qua phương tiện nội tâm hóa và tưởng tượng sáng tạo.

Hành trình khám phá bản thân của 'Tôi' được nhấn mạnh bởi sự tò mò vô độ đối với thế giới bên ngoài cánh cổng xanh ở ngôi làng nhỏ. Ngôi nhà màu vàng bí mật nằm ngay cạnh cánh cổng xanh khơi gợi trí tò mò trong 'Tôi' và thôi thúc cậu khám phá những bí ẩn đằng sau bức tường rào của nó. Hình ảnh cánh cổng đóng vai trò là biểu tượng cho ranh giới giữa vòng tay ấm áp của gia đình và thực tế khắc nghiệt của xã hội rộng lớn hơn. Cánh cổng xanh đại diện cho tự do khám phá, nhưng nỗi sợ hãi cản đường bước tiến 'Tôi' cuối cùng ngăn chặn cậu ấy rời xa sân nhà của mình

Khi câu chuyện tiến triển, nhân vật 'Tôi' ngày càng mâu thuẫn với những trải nghiệm của mình. Sự va chạm giữa ký ức ấu thơ êm đềm và hiện thực tàn bạo dẫn đến một cuộc khủng hoảng danh tính. Bi kịch xảy ra với gia đình cô khiến cậu bé đặt câu hỏi về mục đích tồn tại của mình và bắt đầu nghi ngờ giá trị con người. Niềm tin vững chắc vào tình yêu thương và lòng tốt của người dân làng bị lung lay, tạo nên bức màn u ám che phủ toàn bộ câu chuyện.

Thói quen hằng ngày của nhân vật Tôi cũng tiết lộ nhiều điều về tính cách của họ. Món đồ chơi yêu thích "Con quái vật" phản ánh trạng thái tinh thần nội tâm của cậu, vừa thể hiện sự dễ tổn thương trước các mối đe dọa từ bên ngoài lẫn nhu cầu chống trả lại chúng. Việc thường xuyên lui tới công viên vầ thói quen dừng lại để nghe tiếng sóng vỗ báo hiệu sở thích hoà nhập vào thiên nhiên và tìm kiếm chút yên tĩnh trong cuộc sống bận rộn.

Cuối cùng, nhân vật 'Tôi' được miêu tả như một cá thể đa diện, pha trộn giữa ngây thơ với kinh nghiệm, tình yêu với bi kịch. Hành trình khám phá bản thân của nhân vật này thể hiện quá trình phát triển đạo đức và tinh thần, mang đến cho độc giả cái nhìn sâu sắc về những cuộc đấu tranh nội tâm ở tuổi thiếu niên. Quá trình tự khám phá bản thân buộc nhân vật 'Tôi' phải đối mặt trực tiếp với thực tế khắc nghiệt của cuộc sống, thách thức niềm tin vào tình yêu và lòng tốt của cộng đồng chung quanh, đồng thời đẩy họ đi sâu vào nội tâm, nơi trú ngụ cuối cùng của trái tim nhân vật này.