Nhân vật Dế Mèn trong hai tác phẩm "Bài học đường đời đầu tiên" và "Dế Mèn Phiêu Lưu Ký" của nhà văn Tô Hoài có những sự phát triển và thay đổi đáng kể về tính cách, đặc biệt là trong cách đối xử với bạn bè và hàng xóm.

1. **Bài học đường đời đầu tiên**:
- **Tính cách ban đầu**: Trong phần này, Dế Mèn được miêu tả là một chú dế trẻ trung, khỏe mạnh, tự tin và có phần kiêu ngạo. Dế Mèn thường tỏ ra coi thường và bắt nạt những con vật yếu hơn mình, điển hình là Dế Choắt - một người hàng xóm yếu đuối.
- **Cách đối xử với bạn bè và hàng xóm**: Dế Mèn không ngần ngại trêu chọc và bắt nạt Dế Choắt, khiến Dế Choắt phải chịu nhiều đau khổ. Sự kiêu ngạo và thiếu suy nghĩ của Dế Mèn đã dẫn đến cái chết thương tâm của Dế Choắt, một sự kiện khiến Dế Mèn phải suy ngẫm và hối hận.

2. **Dế Mèn Phiêu Lưu Ký**:
- **Tính cách sau khi trưởng thành**: Sau sự kiện trong "Bài học đường đời đầu tiên", Dế Mèn đã học được bài học quý giá về sự khiêm tốn và lòng nhân ái. Trong "Dế Mèn Phiêu Lưu Ký", Dế Mèn đã trưởng thành hơn, trở nên chín chắn và biết suy nghĩ hơn.
- **Cách đối xử với bạn bè và hàng xóm**: Dế Mèn trở nên biết quan tâm và giúp đỡ người khác. Trong cuộc phiêu lưu của mình, Dế Mèn kết bạn với nhiều loài vật khác nhau và luôn sẵn lòng giúp đỡ họ khi gặp khó khăn. Dế Mèn cũng biết lắng nghe và tôn trọng ý kiến của bạn bè, thể hiện sự thay đổi tích cực trong cách đối xử với mọi người xung quanh.

Tóm lại, sự phát triển tính cách của Dế Mèn từ một chú dế kiêu ngạo, thiếu suy nghĩ trong "Bài học đường đời đầu tiên" đến một chú dế trưởng thành, biết quan tâm và giúp đỡ người khác trong "Dế Mèn Phiêu Lưu Ký" là một hành trình đầy ý nghĩa. Qua đó, tác giả Tô Hoài đã gửi gắm những bài học sâu sắc về sự trưởng thành, lòng nhân ái và trách nhiệm đối với cộng đồng.