Nguyễn Minh Châu đã khẳng định rằng việc tạo dựng một tình huống đặc sắc là yếu tố quyết định sự thành công của một tác phẩm truyện ngắn. Ý kiến này nhấn mạnh vai trò của "tình huống" trong việc thu hút sự chú ý của độc giả, bộc lộ tính cách nhân vật, đồng thời thể hiện thông điệp, tư tưởng của tác phẩm. Một tình huống đặc sắc có thể diễn ra trong bối cảnh đặc biệt, mô tả những xung đột gay gắt, hoặc thể hiện những cảm xúc cao trào, từ đó dẫn dắt người đọc vào cuộc sống của nhân vật và khám phá những mảng tối sáng của xã hội.

Truyện ngắn "Lặng lẽ Sa Pa" của Nguyễn Thành Long là một minh chứng rõ ràng cho ý kiến của Nguyễn Minh Châu. Trong tác phẩm này, tình huống đặc sắc được thể hiện qua cuộc gặp gỡ giữa nhân vật anh thanh niên làm nghề khí tượng trên đỉnh núi Sa Pa và những nhân vật khác như cô kỹ sư trẻ và bác lái xe. Cuộc gặp gỡ này không chỉ gợi mở về cuộc sống, sự cống hiến và nỗi cô đơn của người thanh niên mà còn phản ánh những khát vọng, ước mơ cống hiến của cả thế hệ trẻ trong bối cảnh đất nước đang trong thời kỳ xây dựng và phát triển.

Trong tình huống giao tiếp ở Sa Pa, nhân vật chính – anh thanh niên – sống một cuộc đời âm thầm, tận tụy nhưng ít người biết đến. Sự lặng lẽ của anh thể hiện sự hy sinh thầm lặng cho Tổ quốc, đồng thời cũng bộc lộ những nỗi buồn và đơn độc trong công việc của mình. Những cuộc trò chuyện với cô gái và bác lái xe đã làm nổi bật giá trị của sự động viên, chia sẻ giữa con người với nhau. Từ một tình huống tưởng chừng như đơn giản, tác giả đã khéo léo lồng ghép những triết lý sâu sắc về cuộc sống, về tình yêu quê hương đất nước, cũng như khát vọng cống hiến của con người.

Tình huống đặc sắc trong "Lặng lẽ Sa Pa" không chỉ tạo ra sự thú vị cho câu chuyện, mà còn khiến độc giả suy ngẫm về giá trị của sự lặng lẽ, khiêm nhường trong cuộc sống. Vẻ đẹp của tình huống này không chỉ nằm ở sự gặp gỡ giữa các nhân vật mà còn mở ra một không gian chiêm nghiệm, nơi mỗi người đều có thể tìm thấy những cảm xúc, khát vọng riêng trong lòng.

Như vậy, việc dựng lên tình huống đặc sắc là một phần không thể thiếu trong việc tạo nên sức hấp dẫn cho truyện ngắn. "Lặng lẽ Sa Pa" của Nguyễn Thành Long đã thể hiện rõ ràng điều này khi tình huống tạo ra những sự tương tác giữa nhân vật và bối cảnh sống, từ đó khẳng định giá trị văn học của tác phẩm.