Văn bản "Nỗi buồn quả phụ" (trích từ "Tai tư vãn" của Lê Ngọc Hân) là một bài thơ thể hiện sâu sắc tâm trạng đau khổ, tủi buồn của người phụ nữ phải sống trong cảnh thiếu thốn tình thương, sự cô đơn sau khi mất đi người bạn đời. Cùng với việc sử dụng hình ảnh thiên nhiên và biểu cảm tinh tế, tác giả đã truyền tải một không khí ảm đạm, đặc trưng cho những nỗi niềm xót xa trong tình yêu và cuộc sống.

### Phân tích chi tiết

1. **Hình ảnh trăng và nỗi buồn**:
- Câu thơ "Buồn trông trăng, trăng mờ thêm tủi" mở đầu bài thơ ngay lập tức tạo ra một cảm giác não nùng. Ánh trăng, một biểu tượng của sự thanh tao, nay trở nên mờ ảm đạm, phản chiếu tâm trạng của nhân vật.
- Hình ảnh "Gương Hằng Nga đã bụi màu trong!" cho thấy không chỉ ánh trăng mà ánh sáng của tình yêu cũng đã phai nhạt, chỉ còn lại những kỷ niệm tẻ nhạt. Sự liên tưởng này không chỉ làm nổi bật nỗi cô đơn mà còn khắc họa hình ảnh Hằng Nga - một biểu tượng của tình yêu và khao khát bị tan vỡ.

2. **Nỗi xấu hổ và thiệt thòi**:
- "Nhìn gương càng thẹn tấm lòng": Tác giả khéo léo sử dụng từ "thẹn" để diễn tả cảm giác xấu hổ về sự cô đơn của chính mình.
- Câu "Thiên duyên lạnh lẽo, đêm đông biên hà" thể hiện một sự so sánh, liên tưởng đến mối duyên tình lý tưởng nhưng đã không còn, cùng với cảm giác lạnh lẽo của đêm đông đang bao trùm.

3. **Hình ảnh hoa và chim**:
- Cảnh hoa "buồn thêm thẹn" và "cánh hải đường đã quyện giọt sương" mang lại ấn tượng quyến rũ, nhưng đồng thời cũng khiến cho nỗi buồn sâu sắc hơn. Cành hoa, là biểu trưng cho cái đẹp, cũng không thể thỏa mãn được tâm hồn ngao ngán của người quả phụ.
- "Trông chim càng dễ đoạn trường": Hình ảnh chim đôi – uyên ương và phượng hoàng, vốn biểu trưng cho tình yêu và sự gắn kết, giờ đây trở thành biểu tượng của nỗi cô đơn khi chỉ còn một nửa.

4. **Cảm xúc và khát vọng**:
- "Cảnh nào cũng ngùi ngùi cảnh ấy": Tác giả nhấn mạnh rằng mọi cảnh vật đều trở nên ngao ngán trước nỗi buồn đè nặng trong lòng.
- "Tiệc vui mừng còn thấy chi đâu!": Câu thơ này kết hợp thực tại đay đớn với những kỷ niệm ngọt ngào của tình yêu, tạo nên sự đối lập mạnh mẽ giữa niềm vui và nỗi sầu.

5. **Tổng kết**:
- Qua bài thơ, Lê Ngọc Hân không chỉ thể hiện những nỗi niềm sâu sắc của người quả phụ mà còn phản ánh một phần nào đó tâm trạng chung của những phụ nữ trong xã hội phong kiến khi phải đối mặt với sự cô đơn trong hôn nhân và cuộc sống.
- Bài thơ ngắn nhưng đầy sức mạnh cảm xúc, khắc họa thành công một bức tranh nỗi buồn đầy tính biểu cảm và sâu sắc.

Qua đó, "Nỗi buồn quả phụ" không chỉ là nỗi đau cá nhân mà còn mang trong mình những thông điệp sâu sắc về tình yêu, sự mất mát và cuộc sống, tạo nên những rung động trong lòng độc giả qua nhiều thế hệ.