O.Hen-ri là một nhà văn người Mỹ đã để lại nhiều tác phẩm nổi tiếng gây được tiếng vang cho cả thế giới. Những tác phẩm của ông đều chứa đựng tình cảm nhân văn, nhân đạo vô cùng sâu sắc, có những tình tiết bất ngờ lôi cuốn người đọc. Cho con người những giá trị sống sâu sắc.

Truyện ngắn " Chiếc lá cuối cùng” là một tác phẩm hay thể hiện sự nhân văn, triết lý sống sâu xa của tác giả khi muốn nêu lên sự nhân văn của nghệ thuật, sự hy sinh của những người nghệ sĩ nghèo để làm nên những tác phẩm để đời gây được tiếng vang lớn, có ý nghĩa hơn cả cái đẹp đó là tính hướng thiện, tính ý nghĩa nhân văn cao cả.

Truyện ngắn kể về những người họa sĩ nghèo ở cùng một khu nhà trọ tồi tàn, trong đó có cụ Bơ Men một ông họa sĩ già luôn muốn tạo ra những tác phẩm để đời có giá trị nghệ thuật, nhưng cuộc đời ông lại bị trói buộc trong một mớ bòng bong của cuộc sống mưu sinh thường nhật. Ông thường xuyên phải làm người mẫu cho lớp họa sĩ trẻ kiếm vài đô la để mua bánh mì và trả tiền thuê nhà trọ.

Cuộc sống mưu sinh vất vả khiến cho ông ngày càng bị đẩy xa khỏi ước mơ nghệ thuật chân chính của mình, ước mơ về một tác phẩm để đời một kiệt tác vang danh tạo nên tên tuổi của ông ngay cả sau khi ông đã chết.

Trong khi nhà trọ ông sống có hai cô họa sĩ trẻ tên là Giôn xi và Xiu hai cô gái còn rất trẻ có nhiều hoài bão lớn lao. Nhưng không may Giôn xi bị nhiễm phong hàn, viêm phổi cấp, khiến cho cuộc sống của cô trở nên khó khăn. Mỗi ngày cô đều cảm thấy cái chết đang đến rất gần mình. Giôn xi thường ngồi đếm những chiếc lá trên cây ngoài khung cửa và tưởng tượng khi nào chiếc lá cuối cùng trên cây rơi rụng xuống thì cũng là lúc cho từ bỏ cuộc sống này.

Một cô gái trẻ nhưng lại không có ý chí không có ham muốn sống Giôn xi tự buông bỏ số phận cuộc sống của mình theo những chiếc lá ngoài ô cửa, khiến cho Xiu cô bạn cùng phòng nhiều lần cảm thấy tức giận, nhưng khuyên nhủ mãi không thay đổi được bạn mình nên Xiu đành cam chịu. Cô đem câu chuyện của Giôn xi kể cho ông họa sĩ già Bơ men nghe.

Mùa đông năm đó là một mùa đông vô cùng lạnh lẽo, tuyết rơi trắng đường những cơn bão tuyết làm cho con người dường như lạnh cóng cả thân thể lẫn tâm hồn, nên những chiếc lá mong manh dường như cũng sẽ rụng nhanh hơn, khiến cho Giôn xi buồn lắm vì mỗi ngày nhìn qua ô cửa thấy số lá trên cây càng ngày càng ít đi, thưa thớt dần.

Rồi một tối Giôn xi nhìn ra cửa sổ chỉ thấy trên cây chỉ còn một chiếc lá duy nhất. Giôn xi trằn trọc không ngủ được lo sợ chỉ qua đêm nay thôi là chiếc lá cuối cùng kia cũng rụng nốt và cuộc đời cô cũng chấm hết tại đây. Tối đó, Giôn xi và Xiu nói chuyện với nhau rất nhiều, những cơn ho hen làm cho Giôn xi tức ngực khó thở, giấc ngủ đến với cô rất muộn màng, mãi tới quá nửa đêm cô mới chợp mắt được một chút.

Sáng hôm sau Giôn xi tỉnh dậy muộn hơn thường lệ khi những tia nắng ánh sáng mặt trời đã lên cao, Giôn xi tỉnh dậy việc đầu tiên là cô mở cửa sổ nhìn ra cái cây xem chiếc lá cuối cùng đã rụng chưa. Nhưng thật may mắn nó vẫn ở đó, Giôn xi reo lên sung sướng gọi Xiu và khoe " Nó vẫn còn ở đó”

Việc chiếc lá cuối cùng không bị rụng xuống làm cho Giôn xi có thêm động lực để sống tiếp. Cô bắt đầu hy vọng vào điều kỳ diệu rằng biết đâu cô sẽ khỏi bệnh, sẽ khỏe mạnh trở lại…

Hết mùa đông, tới mùa xuân thời tiết ấm áp hơn Giôn xi đã khỏi bệnh cô đi học trở lại và tiếp tục sự nghiệp nghệ thuật của mình. Khi Giôn xi ra ngoài để đến gần chiếc lá diệu kỳ kia. Một chiếc lá sống sót qua mùa đông bão tuyết lạnh giá, với sức sống kiên cường đã truyền ý chí sống cho Giôn xi. Nhưng khi lại gần Giôn xi vô cùng ngạc nhiên khi đó chỉ là một bức tranh hình một cái cây, trên cái cây là hình một chiếc lá.

Giôn xi vô cùng kinh ngạc, cuối cùng cô biết được tác giả vẽ bức tranh đó chính là cụ Bơ men người họa sĩ già đã thức suốt đêm dưới mưa tuyết mùa đông để vẽ lên bức tranh đó tặng cho Giôn xi, sau khi hoàn thành bức tranh ông cụ đã qua đời vì nhiễm lạnh, viêm phổi nặng.

Kiệt tác " Chiếc lá cuối cùng” của cụ Bơ men có ý nghĩa nhân văn vô cùng to lớn. Một cuộc đời cụ cống hiến cho nghệ thuật chỉ ước mơ có một kiệt tác để đời. Cụ chết đi khi vẽ bức tranh cuối cùng của đời mình, bức tranh có ý nghĩa to lớn đã cứu sống một người trẻ như Giôn xi, truyền cho cô ngọn lửa của niềm tin.

Kiệt tác chiếc lá cuối cùng có nghĩa to lớn là một chi tiết đắt giá giàu tính nhân văn, tính nghệ thuật sâu sắc tạo nên sự thành công cho tác phẩm của O.Hen-ri.