Bài làm
I. Mở bài
- Giới thiệu tác giả, tác phẩm:
+ Kim Lân là cây bút chuyên viết Truyện ngắn, ông am hiểu sâu sắc đời sống của người nông dân và thường tập trung viết về họ.
+ Vợ nhặt là một trong số những truyện ngắn đặc sắc viết về người nông dân của ông.
+ Nêu vấn đề nghị luận: Sự thay đổi của nhân vật Thị trong hai lần tác giả miêu tả cung cách ăn uống.
II. Thân bài
1. Tổng quan kiến thức: Nêu khái quát tác giả, tác phẩm (hoàn cảnh ra đời, bối cảnh truyện, ý nghĩa nhan đề,…
2. Lai lịch, ngoại hình
+Không có quê hương gia đình: có thể thấy nạn đói năm 1945 đã khiến biết bao con người bị dứt khỏi quê hương, gia đình, tên tuổi cũng không có và qua tên gọi “vợ nhặt”: thấy được sự rẻ rúng của con người trong cảnh đói.
+Ngoại hình: quần áo tả tơi như tổ đỉa, gầy sọp, khuôn mặt lưỡi cày xám xịt chỉ còn hai con mắt.
- Bình luận: Cái đói khổ không chỉ làm biến dạng ngoại hình mà cả nhân cách con người. Người đọc vẫn cảm thông sâu sắc với thị vì đó không phải là bản chất mà do cái đói xô đẩy.
3. Sự thay đổi của nhân vật Thị trong hai lần tác giả miêu tả cung cách ăn uống.
3.1. Thị - qua cung cách ăn uống lần 1
+ Thị là người đanh đá, táo bạo tới mức trở nên trơ trẽn. (Nghe anh chàng phu xe hò một câu cho đỡ nhọc (Muốn ăn cơm trắng mấy giò này / Lại đây mà đẩy xe bò với anh nì), thị đã cong cớn bám lấy rồi vùng đứng dậy, ton ton chạy lại đẩy xe cho Tràng.)
+Gặp lần thứ hai, khi Tràng vừa trả hàng xong, thị đâu xầm xầm chạy đến. Thị đứng trước mặt mà sưng sỉa nói: Điêu! Người thế mà điêu! Khi thấy anh Tràng có vẻ dễ bắt chuyện, thị tiếp tục cong cớn. Thấy có miếng ăn, hai con mắt trũng hoáy của thị tức thì sáng lên rồi thị ngồi sà xuống, ăn thật. Thị cắm đầu ăn một chạp bốn bát bánh đúc liền chẳng chuyện trò gì. Ăn xong, thị cầm dọc đôi đũa quệt ngang miệng mà thở.
Bình luận: Phải chăng đấy là tính cách vốn có của người đàn bà này? Nhưng thực chất Thị đang hành động hoàn toàn theo bản năng của mình. Thị làm tất cả chỉ để được ăn, được sống, được tồn tại qua nạn đói khủng khiếp. Điều này càng chứng tỏ Thị là một người có khát vọng sống mãnh liệt.
3.2. Thị - Qua cung cách ăn uống lần 2 (sau khi làm vợ Tràng)
- Khi đã chấp nhận làm vợ Tràng:
+ Trên con đuờng trở về nhà của Tràng, thị thay đổi hẳn. Thị có vẻ rón rén, e thẹn. Thị bắt đầu ý thức về thân phận mình, là người vợ theo không.
+ Sáng hôm sau, thị đã trở thành người vợ đảm đang. Cùng với bà cụ Tứ, thị thức dậy sớm, lo dọn dẹp nhà cửa, quét tước sân vườn sạch sẽ. Bữa cơm nghèo buổi sáng hôm ấy, thị cũng như bà cụ Tứ và anh Tràng đều thấy một nỗi tủi hờn len vào tâm trí mình khi phải cố nuốt những miếng cám đắng chát và nghẹn bứ trong cổ. Song, thị cũng như hai mẹ con Tràng, đều cố tránh nhìn mặt nhau, đều không muốn làm người khác phải buồn đau hơn.
Bình luận sự thay đổi: Điều này cho thấy sự ý nhị, tinh tế trước thái độ ứng xử đầy nhân bản của Thị. Sự đanh đá, trở trẽn trước kia ở Thị chẳng qua là do đói khát mà ra. Khi được sống trong tình thương, trong mái ấm gia đình, người đàn bà ấy đã sống với bản chất tốt đẹp của mình, của một người phụ nữ Việt Nam. Cái đói có thể cướp đi nhân phẩm trong khoảnh khắc nào đó chứ không vĩnh viễn cướp đi được tâm hồn con người.
4. Nghệ thuật xây dựng nhân vật:
- Kim Lân đã khắc hoạ nhân vật người phụ nữ rất điêu luyện.
- Tác giả lại chú trọng khắc hoạ hành động, cử chỉ, nét mặt của nhân vật để người đọc tự hiểu tâm trạng của người phụ nữ.
5. Bình luận – Mở rộng về sự thay đổi
- Vợ Tràng tiêu biểu cho số phận những người phụ nữ trong nạn đói 1945: nghèo đói, bị rẻ rúng.
- Khi người đàn bà ấy may mắn được sống trong tình người, trong mái ấm gia đình mặc dù cuộc sống còn nhiều đe doạ của sự đói khát, thì những phẩm chất tốt đẹp đã sống lại.
- Nhân vật người vợ nhặt được Kim Lân đặt vào tình huống hết sức độc đáo, từ đó nhân vật bộc lộ tâm trạng, cách hành xử của bản thân. Nhân vật được tập trung khắc khọa ở cử chỉ, hành động qua đó làm bật lên vẻ đẹp của người vợ nhật.
III. Kết luận: - Xây dựng nhân vật vợ Tràng, nhà văn đã gián tiếp tố cáo một xã hội đẫ đẩy con người đến sự rẻ rúng, tha hoá về nhân phẩm chẳng qua vì sự đói khát. Thế nhưng, trong cảnh ngộ của mình bi đát, con người vẫn luôn vươn tới sự sống, hướng tới tương lai và ở một hoàn cảnh nhân đạo hơn, phẩm giá con người đã sống dậy mà sự thay đổi của Thị là minh chứng rõ nhất cho điều đó.