a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận

Mở bài nêu được vấn đề, Thân bài triển khai được vấn đề, Kết bài khái quát được vấn đề.  

  b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận

Phân tích đoạn trích trong “Vợ chồng A Phủ”. Từ đó, nhận xét về cách giới thiệu nhân vật của tác giả

  c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm

Thí sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lý lẽ và dẫn chứng; bảo đảm các yêu cầu sau:  

  * Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm, vấn đề cần nghị luận: tác giả Tô Hoài, tác phẩm “Vợ chồng A Phủ”, và đoạn trích.

* Cảm nhận về nhân vật Mị

- Giới thiệu nhân vật Mị (sự xuất hiện của Mị)

+ Mị âm thầm sống lẻ loi, lẫn vào những vật vô tri, vô giác: bên tảng đá trước cửa, cạnh tàu ngựa.

+ Mị xuất hiện với tư thế thường xuyên lặp lại “lúc nào cũng cúi mặt buồn rười rượi” hoàn toàn tương phản đối lập với không gian nhà thống lí Pá Tra “nhiều nương, nhiều bạc, nhiều thuốc phiện”

+ Tác giả liệt kê hàng loại công việc Mị phải làm “quay sợi, thái cỏ ngựa, dệt vải, chẻ củi hay đi cõng nước dưới khe suối lên”

=> Tất cả báo hiệu một cuộc đời không bằng phẳng, một số phận nhiều ẩn ức và một bi kịch của cõi nhân thế nơi miền núi cao.

=> Giọng kể êm, đẹp như ru mở ra một thế giới Tây Bắc hiện ra xa xăm kì diệu, thoang thoảng màu sắc hương vị cổ tích từ đó thôi thúc người đọc đi tìm hiểu về số phận và cuộc đời của Mị.

- Hoàn cảnh gia đình Mị:

+ Cha Mị lấy mẹ Mị không có đủ tiền cưới nên phải đến vay nhà thống lí mỗi năm đem nộp lãi một nương ngô đến khi vợ chồng về già chưa trả hết nợ, vợ chết cũng chưa trả hết nợ. Món nợ ấy đeo đẳng suốt cuộc đời cha mẹ Mị khiến gia đình cô đã nghèo lại còn nghèo hơn.

- Vẻ đẹp của Mị

+ Xinh đẹp, có tài thổi sáo, thổi lá cũng hay như thổi sáo, có biết bao người say mê thổi sáo đi theo Mị. Vì xinh đẹp và tài năng nên Mị đã được rất nhiều người theo đuổi “trai đứng nhẵn vách đầu buồng Mị”. Tuy nhiên, Mị đã lựa chọn cho mình một tình yêu đích thực và đó là những ngày tháng hạnh phúc Mị được sống trong tình yêu, tự do.

+ Khi biết thống lí muốn bắt mình về trừ nợ, Mị đã cầu xin cha “Nay con đã biết cuốc nương làm ngô, con phải làm nương ngô giả nợ thay cho bố. Bố đừng bán con cho nhà giàu.”. Mị không ham giàu sang phú quý, sẵn sàng lao động, không quản ngại gian khó để trả nợ. Câu nói này còn cho thấy Mị sẵn sàng chấp nhận sống cuộc đời gian khổ để được hưởng tình yêu, tự do, hạnh phúc. Một cô gái có ý thức đích thực về một cuộc sống thực sự, sống phải có tình yêu và hạnh phúc.

Mị là một hình tượng đẹp của người thiếu nữ Tây Bắc. Ở Mị toát lên cái

đẹp vừa tự nhiên, giản dị, vừa phóng khoáng, thăm sâu như thiên nhiên núi

rừng. Cô xứng đáng được hưởng tự do, hạnh phúc.

- Mị bị bắt về làm dâu gạt nợ.

+ Nguyên nhân: Do món nợ chung thân của cha mẹ Mị và sự lừa gạt của gia đình nhà thống lí đối với một cô gái ngây thơ, trong sáng “Mị sờ một ngón tay thấy có đeo nhẫn. Người yêu Mị cũng thường đeo nhẫn ngón tay ấy”. Vì thế Mị đã bị sập bẫy và bị bắt về làm dâu gạt nợ. Mùa xuân, cuộc đời của Mị mới bắt đầu được sống trong những ngày đầu của thanh xuân, tình yêu, hạnh phúc. Nỗi đau khổ, cay đắng như bị nhân lên, nhất là đối với Mị, một cô gái trẻ trung, yêu đời.

- Sáng hôm sau Mị mới biết ở nhà thống lí Pá Tra, lập tức chúng đã cho con ma xó về nhận mặt “tiếng nhạc sinh tiền cúng mà đương rập rờn nhảy múa”. Âm thanh ấy cho thấy Mị bị ràng buộc bởi phong tục hôn nhân, bị trói buộc bởi thần quyền và bị giam hãm của cường quyền như thứ bùa chú khó có thể thoát ra. Như vậy, chỉ vì món nợ mà Mị đã phải hi sinh tình yêu, cuộc đời từ tươi đẹp sang những tháng ngày héo tàn, giống như bông hoa đang chúm chím nở đã bị chà đạp phũ phàng.

* Đánh giá:

- Đoạn trích đã hé mở về bi kịch cuộc đời Mị cũng như hé lộ nguyên nhân Mị lúc nào cũng cúi mặt buồn rười rượi. Đây là lát cắt đầu tiên rất nhỏ về cuộc đời của Mị, nhưng đoạn trích đã giống như một thứ rượu khai vị để để kích thích độc giả tìm hiểu về cuộc đời của Mị trong chuỗi ngày làm dâu gạt nợ.

- Về nghệ thuật:

+ Nghệ thuật trần thuật linh hoạt: kể đan xen tả; ngòi bút miêu tả thiên nhiên, những sinh hoạt gắn với phong tục, tập quán rất chân thật góp phần giải thích tính cách, tâm hồn nhân vật.

+ Ngôn ngữ giàu chất thơ, giàu tính tạo hình, biểu cảm.

  * Nhận xét cách giới thiệu nhân vật của nhà văn Tô Hoài

- Tác giả đã sử dụng thủ pháp đối lập khi gặp Mị trong sự tương phản với gia đình nhà thống lí Pá Tra từ đó khắc hoạ bản chất tàn bạo của bọn thống trị miền núi và số phận bất hạnh của người lao động miền núi.

- Nhân vật được giới thiệu gắn với những chi tiết nghệ thuật đặc sắc.

- Qua đó, ta thấy được tài năng Tô Hoài với nghệ thuật kể chuyện linh hoạt, sinh động giúp cho câu chuyện có sức hút hơn. Đồng thời với cách giới thiệu nhân vật này giúp tác giả đã thể hiện được ý đồ nghệ thuật của mình trong việc làm nổi bật tư tưởng của chuyện và khắc sâu ấn tượng nhân vật với người đọc