Tiểu thuyết hiện đại là một thể loại văn xuôi có hư cấu, thông qua nhân vật, hoàn cảnh, và sự việc để phản ánh bức tranh xã hội rộng lớn và những vấn đề của cuộc sống con người. Đặc điểm của tiểu thuyết hiện đại bao gồm:

- Tái hiện con người và cuộc sống: Tiểu thuyết hiện đại thường sử dụng cái nhìn giàu chất văn xuôi để tái hiện cuộc sống con người và xã hội. Nhân vật và hoàn cảnh trong tiểu thuyết thường được mô tả chi tiết, giúp độc giả hiểu rõ hơn về thế giới xung quanh.

- Nhìn đời sống từ góc độ đời tư: Tiểu thuyết hiện đại thường tập trung vào cuộc sống hàng ngày, những khía cạnh cá nhân, tâm lý, và mâu thuẫn trong xã hội. Nhân vật đối diện với những quyết định, thách thức, và sự thay đổi trong cuộc sống.

- Nhân vật nếm trải: Nhân vật trong tiểu thuyết hiện đại thường phản ánh những trải nghiệm, cảm xúc, và khát vọng của con người. Họ là những người thực sự nếm trải cuộc sống, đối mặt với những vấn đề và biến cố.

- Xóa khoảng cách trần thuật và nội dung trần thuật: Tiểu thuyết hiện đại thường khám phá và khai thác các vấn đề xã hội, văn hóa, và tâm lý con người bằng cách mô tả đa dạng và đa chiều. Nó không giới hạn bởi cách kể chuyện truyền thống, mà thường sử dụng nhiều phong cách và kỹ thuật khác nhau.

Ví dụ về các tác phẩm thể hiện đặc điểm này:

- “Số đỏ” của Vũ Trọng Phụng:

+ Sử dụng lớp ngôn ngữ đa dạng và phong phú.

+ Từ ngôn ngữ vỉa hè, thành thị, ngôn ngữ lãng mạn đến ngoại lai,…đều đủ cả, nhằm góp phần diễn đạt cái xã hội mà mọi thứ đều tạp nham, xiêu vẹo.

+ Lời nói nhân vật bộc lộ được tính cách, tư tưởng, phẩm chất của nhân vật.

+ Phong cách hiện thực thể hiện trong văn bản: tái hiện chân thực hiện thực xã hội, xã hội tư sản bịp bợm, đang chạy theo lối sống văn minh rởm, hết sức lố lăng thối nát.

- “Hội chợ phù hoa” của Uy-li-am Thác-cơ-rây: Tác phẩm này cũng là một ví dụ về tiểu thuyết hiện đại, khám phá cuộc sống và tâm lý con người.

+ Điểm nhìn: bên ngoài.

+ Người kể chuyện là người chứng kiến, hiểu rõ toàn bộ câu chuyện dưới cái nhìn trực diện, khách quan, diễn tả sự việc diễn ra một cách chân thực, giúp người đọc hiểu được diễn biến của câu chuyện.

+ Lối xây dựng nhân vật phức tạp và đa chiều.

+ Ông không chỉ tập trung vào việc mô tả những đặc điểm tích cực của nhân vật mà còn khám phá sâu hơn vào những đặc điểm tiêu cực, tạo nên sự phong phú và đa dạng trong xây dựng nhân vật.

- “Mùa lá rụng trong vườn” của Ma Văn Kháng: Tác phẩm này cũng tập trung vào nhân vật và cuộc sống hàng ngày, thể hiện đặc điểm của tiểu thuyết hiện đại.

+ Tính văn xuôi.

+ Nghệ thuật kể chuyện với các điểm nhìn trần thuật khác nhau.

+ Tính phản ánh toàn vẹn đời sống.