Lưu Quang Vũ đã tiếp thu cốt truyện dân gian, song đã sáng tạo và thay đổi đoạn kết thúc của câu chuyện. Nếu như trong truyện dân gian, Trương Ba sống hạnh phúc cùng vợ trong hình hài của anh hàng thịt, thì trong vở kịch của mình, Lưu Quang Vũ đã khai thác tình thế đầy bi kịch của Trương Ba khi phải sống trong thể xác của kẻ khác. Mượn các nhân vật, cốt truyện trong kho tàng cổ tích, song nhà viết kịch đã phú cho nhân vật những đặc điểm khác, tạo ra những sự kiện, tình tiết mới, trong đó Trương Ba không đơn thuần chỉ là một danh thủ cờ tướng, mà là một con người có tâm hồn cao khiết, trung thực, nhưng vô cùng đau khổ vì phải chung sống với những thứ dung tục, tầm thường, Đế Thích không đơn thuần chỉ là một tiên cờ, mà là một ông quan tắc trách, hời hợt và ích kỉ chốn thiên đình, Xác Hàng Thịt không đơn thuần chỉ là cái vỏ bề ngoài, mà là một nhân vật giấu mặt đầy quyền lực. Lưu Quang Vũ đã thay đổi kết thúc của câu chuyện, trong đó Trương Ba chủ động lựa chọn cái chết để chấm dứt cuộc sống ngang trái, giả tạo, đầy bi kịch của mình.

Bằng cách thay đổi nhân vật và cốt truyện dân gian, Lưu Quang Vũ đã tạo nên một câu chuyện mới, mang đậm tính thời sự, thể hiện những vấn đề nhức nhối của thời đại. Đó là câu chuyện về bi kịch của con người khi không được sống là chính mình, bi kịch của cái tốt đẹp, lương thiện khi phải chung sống với những thứ xấu xa, dung tục, tầm thường, bi kịch của lí tưởng sống cao khiết, nhưng bị trói buộc trong những điều kiện vật chất chật hẹp. Đó còn là thân phận đầy ngang trái của con người chốn trần gian khi là nạn nhân của những nhầm lẫn đầy quan liệu và tác trách chốn thiên đình. Kịch Lưu Quang Vũ không chỉ đặt ra những câu hỏi mang tính chất phổ quát, vĩnh hằng của nhân loại như: Thế nào là một sự sống thực sự có ý nghĩa?, mà còn thể hiện “hơi thở của xã hội Việt Nam vào thời kì trước đổi mới.