Bằng Việt thuộc thế hệ nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mĩ. Thơ Bằng Việt trong trẻo, mượt mà, khai thác những kỉ niệm và ước mơ của tuổi thơ. Chính vì thế, thơ ông luôn gần gũi với bạn đọc trẻ, nhất là học sinh sinh viên. “Bếp lửa” sáng tác năm 1963, khi tác giả đang là sinh viên du học tại Liên Xô và mới bắt đầu đến với thơ. Thành công của bài thơ là sáng tạo ra hình ảnh bếp lửa vừa tả thực, vừa mang ý nghĩa biểu tượng
Hình tượng bếp lửa đã khơi nguồn cảm xúc cho nhà thơ, giúp ông sáng tác ra tác phẩm đầu tay của mình. Bài thơ trước hết là 1 dòng kí ức đẹp của Bằng Việt về tuổi thơ một đi không trở lại. Hồi ước đó ở sâu trong tiềm thức của nhà thơ. Ở nơi xa, nhớ về quê hương, hình ảnh bếp lửa và người bà hiển hiện tỏa sáng kì lạ trở thành một điểm đi về trong nỗi nhớ của nhà thơ. Bếp lửa chính là cội nguồn cảm xúc của nhà thơ.
Nghĩa tả thực được thể hiện rõ nét trong bài thơ. Trước hết, hình ảnh bếp lửa củi rơm được tác giả miêu tả rất chân thực như vốn có ngoài đời trong cuộc sống ở nông thôn Việt Nam nhiều năm về trước:
“ Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm …”
“…….. khói hun nhèm mắt cháu”
Tác giả đã hướng mọi giác quan để quay về sống lại kỉ niệm. Trong hình ảnh “bếp lửa” luôn gắn với hình ảnh người bà. Trong bài có tới 10 lần tác giả nói về bếp lửa. Hiển hiện cùng với bếp lửa là hình ảnh người bà – người phụ nữ Việt Nam muôn thủa tần tảo, nhẫn nại và đầy yêu thương, giàu đức hi sinh. Vì thế, ngoài nghĩa tả thực, bếp lửa còn là hình ảnh ẩn dụ, mang ý nghĩa tượng trưng
Ý nghĩa tượng trưng của bài thơ được thể hiện rất rõ là tình bà ấm nóng và hình ảnh quê hương đất nước. Ngày ngày bà nhóm lên bếp lửa cũng là nhóm lên niềm vui, sự sống, niềm yêu thương dành cho con cháu và mọi người. Bà không chỉ là người nhóm lửa, giữ lửa mà còn là người truyền lửa – ngọn lửa của sự sống, của niềm tin cho các thế hệ nối tiếp. Bếp lửa là biểu tượng của tình yêu thương, sức sống và niềm tin. Nó có sức tỏa sáng mãnh liệt để nâng bước ta trên con đường đi tới tương lai. Ngoài ra, ý nghĩa tượng trưng của bài thơ còn là hình ảnh quê hương đất nước trong lòng người đi xa, hướng con người ta trở về với côi nguồn. Đó là 1 đạo lí tốt đẹp của con người Việt Nam mà chính nhà thơ đã được bà nuôi dưỡng từ thủa ấu thơ.
Trong hành trình cuộc đời của mỗi con người có những ngày tháng, những kỷ niệm và những con người ko thể nào quên đc. Bằng Việt đã có đc 1 tuổi thơ gắn bó với người bà mà ông yêu quý, kính trọng. Ông đã gửi gắm tâm sự trong bài thơ và thể hiện nó bằng giọng điệu tâm tình, sâu lắng, hình ảnh thơ gợi cảm và giàu sức liên tưởng, suy ngẫm. Bài thơ chính là món quà quý giá mà Bằng Việt gửi đến cho người đọc. Tác phẩm có tác dụng giáo dục rất tốt về tình nghĩa thủy chung với gia đình, quê hương, đối với những gì đã nhen nhóm và nuôi dưỡng ngọn lửa thiêng liêng trong tâm hồn mỗi con người.
Trong cuộc đời, ai cũng có riêng cho mình những kỉ niệm của một thời ấu thơ hồn nhiên, trong sáng. Những kỉ niệm ấy là những điều thiêng liêng, thân thiết nhất, nó có sức mạnh phi thường nâng đỡ con người suốt hành trình dài và rộng của cuộc đời. Bằng Việt cũng có riêng ông một kỉ niệm, đó chính là những tháng năm sống bên bà, cùng bà nhóm lên cái bếp lửa thân thương. Không chỉ thế, điều in đậm trong tâm trí của Bằng Việt còn là tình cảm sâu đậm của hai bà cháu. Chúng ta có thể cảm nhận điều đó qua bài thơ “Bếp lửa” của ông.