Hai dòng thơ đầu đã thể hiện một cách sâu sắc tình cảm của Nguyễn Khuyến khi nghe tin bạn mất.

– Nguyễn Khuyến mở đầu bài Khóc Dương Khuê bằng câu lục bát (trong khi các tác phẩm sử dụng thể song thất lục bát thường bắt đầu bằng câu song thất).

– Tất cả nỗi đau mất bạn dường như dồn nén vào câu lục bát mở đầu này: 

+ Dòng lục ngắn gọn cất lên tiếng kêu thương đột ngột, tạo sự bất ngờ cho người đọc. 

+ Tuy hơn tuổi Dương Khuê nhưng nhà thơ vẫn gọi bạn là “bác”, một cách gọi thân mật, chân tình, xoá nhoà khoảng cách tuổi tác và tỏ lòng kính trọng bạn mình. Cách nói giảm, nói tránh của Nguyễn Khuyến khi bạn qua đời thể hiện tình yêu thương và nỗi xót xa vô hạn của nhà thơ trước nỗi đau mất bạn. Hư từ “thôi” được lặp lại, nhấn mạnh sự mất mát, trống vắng không thể bù đắp.

+ Dòng bát dàn trải cho thấy nỗi tiếc thương vô hạn, lớn lao, ngoài giới hạn chịu đựng của con người. Cả không gian như nhuốm màu tang tóc, khiến lòng người ngày càng thêm ngậm ngùi.

+ Nhịp điệu 2/1/3 ở dòng lục tạo sự đột ngột, hụt hẫng. Nhịp điệu 4/4 ở dòng bát tạo sự dàn trải, mênh mông, cho thấy nỗi đau của con người không thua kém gì sự cảm thông của trời đất trước việc từ giã cõi đời của một người bạn thân thiết đã từng nhiều năm gắn bó với tác giả.

Việc đưa câu lục bát lên đầu bài thơ rõ ràng là một việc làm có ý thức của Nguyễn Khuyến khi ông muốn thể hiện nỗi đau tột cùng và tình cảm tiếc thương vô hạn trước sự ra đi đột ngột của người bạn thân thiết từ thuở còn theo đòi khoa cử trước khi kể các kỉ niệm về bạn.