Tóm tắt văn bản sau:

Xu hướng “giao thông sạch” ở châu âu

Thứ Sáu, 30-08-2019, 15:56

Tháng 5 vừa qua, nhà chức trách của thành phố Am-xtec-đam (Amsterdam – Hà Lan) đã triển khai kế hoạch “Hành động vì không khí sạch” để từng bước hạn chế các loại xe chạy xăng và dầu điêzen (diesel), đặc biệt là trong nội thành. Song song với đó, người dân được khuyến khích sử dụng các loại xe mới chạy bằng năng lượng sạch. Đây được coi là xu thế phát triển bền vững của giao thông trong tương lai ở nhiều quốc gia, và bảo đảm nhu cầu của xã hội đi đôi với bảo vệ môi trường.

Xu hướng chung tại nhiều quốc gia

Theo nghiên cứu đăng trên tạp chí Open Access Earth System Science Data và một báo cáo của tổ chức Dự án Cacbon toàn cầu (GCP) được công bố tháng 12 – 2018, việc gia tăng sử dụng nhiên liệu hóa thạch sẽ khiến lượng khí CO₂ toàn cầu tăng thêm 2,7% từ năm 2018. Trong đó, các phương tiện giao thông đường bộ như ô tô, tàu hỏa hoạt động bằng năng lượng hóa thạch như xăng, dầu điêzen, than đá chieems khoảng 20% lượng khí thải CO₂ của thế giới.

Xét từ khía cạnh kinh tế, một nghiên cứu của Liên minh Y tế công cộng châu Âu (EPHA) đã chỉ ra rằng, chi phí điều trị các bệnh do ô nhiễm không khí rơi vào khoảng 74 đến 88 tỉ USD mỗi năm. Nếu tính thiệt hại về người, khí độc hại do khí thải từ nhiên liệu hóa thạch của các phương tiện giao thông đã khiến 390 000 trường hợp tử vong. Chỉ riêng với các loại xe chạy dầu điêzen, lượng khí thải CO₂ cao gấp bốn lần xe chạy xăng, kèm theo đó là lượng lớn các hạt bụi siêu nhỏ có thể xâm nhập và gây hại cho phổi, não và tim người. Đối với môi trường, ô nhiễm không khí đã làm giảm năng suất nông nghiệp, để lại hậu quả không thể khắc phục đối với sự cân bằng hệ sinh thái và đa dạng sinh học.

Trước tình hình đó, nhiều thành phố ở châu Âu đã và đang đẩy mạnh hơn nữa việc cấm các phương tiện giao thông chạy bằng xăng và dầu điêzen ở nội thành từ nay tới năm 2024. Ước tính có 24 thành phố châu Âu, với khoảng 62 triệu người, sẽ ngừng sử dụng xe ô tô có động cơ đốt trong chạy bằng xăng, dầu và thay vào đó là các loại xe điện hoặc xe hai-brit (hybrid) – kết hợp giữa động cơ đốt trong và động cơ điện. Vào tháng 12 – 2018, chính quyền thủ đô Ma-đrit (Madrid – Tây Ban Nha) đã ban bố lệnh cấm hoạt động với các loại xe ô tô cũ sản xuất trước năm 2000 và xe chạy dầu điêzen sản xuất trước năm 2006. Tới năm 2020, tất cả xe ô tô ccux chạy dầu điêzen và chạy xăng sẽ không được phép lưu thông trong thành phố. Bất kì lái xe nào bị phát hiện không tuân thủ các quy tắc mới sẽ phải nộp phạt khoảng 100 USD mỗi lần vi phạm. Trong những ngày đầu ban hành, một phần ba lượng xe cũ đã được cắt giảm, giúp những con phố đông đúc nhất Ma-đrit trước đây trở nên thông thoáng.

Một nghiên cứu thực hiện vào năm 2018 cho thấy, thủ đô Pa-ri (Paris – Pháp) có chất lượng không khí ô nhiễm xếp thứ hai trong số 13 thành phố châu Âu. Thị trưởng Pa-ri, bà En Hai-đeo-gô (Anne Hidalgo), đã quyết tâm cải thiện mức độ ô nhiễm bằng cách áp đặt nhiều hạn chế đối với các phương tiện chạy xăng, dầu. Các loại ô tô được sản xuất trước năm 1997 đã bị cấm đi lại trong trung tâm thành phố vào các ngày trong tuần. Ngoài ra, mới đây, bà Hai-đeo-gô đã tuyên bố thành phố này sẽ không cho xe ô tô lưu thông từ 10 giờ sáng đến 6 giờ chiều ngày chủ nhật đầu tiên của mỗi tháng.

Đi đôi với việc hạn chế ô tô chạy bằng xăng, dầu, chính quyền các thành phố lớn ở châu Âu đưa ra các giải pháp thay thế như khuyến khích người dân đi bộ, sử dụng xe đạp, các phương tiện công cộng hoặc ô tô chạy bằng năng lượng sạch. Thủ đô Cô-pen-ha-ghen (Copenhagen) của Đan Mạch là thành phố có tỉ lệ người dân sở hữu ô tô riêng thấp nhất ở châu Âu. Thay vào đó, hơn một nửa người dân tại đây chọn xe đạp làm phương tiện đi lại mỗi ngày. Thói quen đi xe đạp còn được khuyến khích sau khi chính phủ xây dựng một loạt đường chỉ dành cho xe đạp, cùng với các khu vực dành riêng cho người đi bộ đã có từ năm 1960. Từ năm 2030, Chính phủ Đan Mạch sẽ cấm bán xe chạy bằng xăng và dầu điêzen trên toàn quốc, đồng thời mở rộng việc bấn ô tô điện và ô tô hai-brit từ năm 2035.

Giải pháp toàn diện trong tương lai

Là một trong số những nước châu Âu đi tiên phong tỏng việc bảo veej môi trường, Chính phủ Hà Lan bắt đầu thực hiện kế hoạch “Hành động vì không khí sạch”, từ nay tới năm 2030 sẽ cấm dần các phương tiện chạy bằng xăng, dầu. Trước đó, lượng ô tô điện đã chiến 6,4% phương tiện giao thông đường bộ tại quốc gia này. Thủ đô Am-xtec-đam là nơi đi đầu sau khi chính quyền thành phố tuyên bố, trong những năm tới, tất cả ô tô chạy xăng và dầu điêzen đã sử dụng 15 năm trở lên sẽ bị cấm lưu thông tại khu vực trung tâm và vành đai của thành phố. Từ năm 2022, xe buýt, xe khách cũng không được vào trung tâm thành phố. Thay vào đó, theo bà Xa-rôn Đích-ma (Sharon Dijksma), Ủy viên Hội đồng thành phố Am-xtec-đam chịu trách nhiệm về giao thông, thì thành phố đã đưa vào hoạt động 100 xe buýt điện, hoạt dộng tại sân bay và khắp thành phố. Chính quyền Am-xtec-đam cũng khuyến khích cư dân chuyển sang ô tô điện và ô tô hai-brit bằng cách xây dựng thêm các trạm sạc điện.

Điểm khác biệt trong chính sách của Am-xtec-đam trước hết xuất phát từ việc ưu tiên phát triển cơ sở hạ tầng giao thông kiểu mới. Ước tính tới năm 2025, thành phố Am-xtec-đam sẽ xây dựng thêm từ 16 000 – 23 000 trạm sạc điện cho ô tô gấp nhiều lần so với con số 3 000 trạm sạc hiện tại. Thói quen sử dụng xe đạp của người dân cũng được khuyến khích khi Chính phủ dự kiến dành khoảng 115 triệu USD ngân sách để cải thiện đường đi cho xe đạp và bãi đậu xe, kèm theo 282 triệu USD để cải thiện các cơ sở hạ tầng khác. Chính phủ kì vọng việc nâng cấp cơ sở hạ tầng sẽ thu hút thêm 200 000 người đi xe đạp tham gia giao thông. “Nhiệm vụ của tôi laf biến Am-xtec-đam trở thành thủ đô không phát thải rhangf đầu thế giowis vào năm 2025 và vận tải điện là một trong những câu trả lời cho thách tthuwcs này.” Bà Đích-ma khẳng định.

Bên cạnh đó, chính quyền Am-xtec-đam còn quan tâm và đưa ra chính sách thỏa đáng trước những lo ngại về khả năng chi trả cho xe ô tô điện của cư dân thành phố. BÀ Đích-ma phân tích: “Việc chuyển đổi sang phương tiện không phát thải sẽ đòi hỏi sự tham gia của chính quyền, các công ty, mọi người dân và du khách. Tuy nhiên, việc chuyển sang phương tiện không phát thải không đồng nghĩa là người dân hoặc doanh nghiệp sẽ phải bỏ ra một lượng chi phí một cách đột ngột. Để giúp việc chuyển đổi dễ dàng hơn, các khoản trợ cấp và chế độ miễn trừ sẽ được chính quyền hỗ trợ.”. Bằng cách này, người dân Am-xtec-đam có thể mua một chiếc xe sử dụng năng lượng sạch. Ngoài ra, chính quyền cũng đảm bảo những người chọn phương tiện giao thông đó nhận được một số đặc quyền nhất định, ví dụ như giấy phép ưu tiên đỗ xe trong thành phố.

Dự án này đã nhận được sự ủng hộ từ đông đảo người dân Am-xtec-đam sau khi chứng kiến quyết tâm hành động của chính quyền. Bà En No (Anne Knol), phát ngôn viên của Tổ chức Môi trường quốc tế Friends of the Earth, bày tỏ: “Đây là chính sách rất cần thiết để làm sạch bầu không khí thành phố, mang lại lợi ích cho sức khỏe của tất cả người dân Am-xtec-đam, góp phần giảm phát thải khí CO₂ và làm chậm sự biến đổi khí hậu.”.

(Theo Dương Ngọc (biên dịch), nhandan.vn)