- Trong Sự tích dưa hấu, khi làm vua cha tức giận, Mai An Tiêm và gia đình của mình đã bị đày ra một hòn đảo hoang giữa biển khơi. Nhân vật Mai An Tiêm đã phải đối mặt với hoàn cảnh rất khó khăn:

+ Sống trên một hòn đảo hoang không có người, cách biệt giữa biển khơi mênh mông.

+ Chỉ có một chiếc gươm cùn để hộ thân.

+ Không có nhà cửa.

+ Dự trữ lương thực chỉ đủ cho 5 ngày đầu.

- Trong hoàn cảnh ngặt nghèo ấy, Mai An Tiêm đã dũng cảm đối mặt và khắc phục những khó khăn. Trên đảo hoang, Mai An Tiêm cùng gia đình đã vật lộn với thiên nhiên để sinh tồn:

+ Dùng hang đá làm nơi che mưa, che nắng.

+ Khi hết lương thực thì đi hái quả rừng, ăn rau dại, mò cua, bắt hến.

+ Dùng đá tạo lửa, lấy cành cây nhọn đào đất tìm nước uống.

+ Khi thấy chim làm rơi hạt cây xuống bãi cát, Mai An Tiêm nghĩ rằng chim ăn được thì người cũng ăn được, Mai An Tiêm đem hạt cây trồng thử. Nhiều tháng chăm sóc, cây đã cho trái ngọt là loại quả tròn to, vỏ xanh ruột đỏ có mùi vị thơm ngon. Loại quả đó sau này người ta gọi là dưa hấu. Nhờ trồng trọt loại quả này mà gia đình Mai An Tiêm đã có cuộc sống đầy đủ trên đảo hoang và sau đó được trở về đất liền.

=> Những việc làm khi bị đày lên đảo hoang của Mai An Tiêm đã thể hiện một ý chí tự lực tự cường rất đáng khâm phục.