Trong tác phẩm "Buổi học cuối cùng" của nhà văn A. Đức, hai nhân vật chính là Phrăng và thầy Ha-men có những đặc điểm và tâm trạng rất đặc biệt, phản ánh rõ nét tâm tư của người dân Alsace trong bối cảnh chiến tranh và mất mát. Dưới đây là phân tích chi tiết về cả hai nhân vật.

### 1. Cậu bé Phrăng
- **Ngoại hình, hành động, lời nói, suy nghĩ, cảm xúc:**
- Phrăng là một cậu bé tinh nghịch, đầy sức sống và có phần ham chơi. Cậu không hề chiều chuộng việc học, thường xuyên lơ là và chỉ chăm chú học bài vào phút chót.

- **Trước buổi học:**
- Trạng thái tâm lý của Phrăng có sự hờ hững và chủ quan với việc học. Cậu cảm thấy không mấy lo lắng về buổi học cuối cùng, cho đến khi nhận ra giá trị của nó khi thầy Ha-men thông báo rằng đây sẽ là buổi học cuối cùng của môn tiếng Pháp.
- **Nhận xét tâm trạng:** Cảm giác bất ngờ, hối hận và dần dần nhận ra tầm quan trọng của tiếng Pháp trong cuộc sống. Cậu cảm thấy hoang mang khi phải rời xa tiếng mẹ đẻ.

- **Trong buổi học:**
- Trong thời gian này, Phrăng trải nghiệm sự xúc động và bồi hồi. Cậu cố gắng tiếp thu bài học một cách nghiêm túc hơn, cảm nhận sự đau đớn và tiếc nuối khi phải rời xa thầy và các bạn.
- **Nhận xét tâm trạng:** Phrăng cảm thấy xấu hổ về những năm tháng đã qua và tiếc nuối cho những gì đã bỏ lỡ. Cậu trở nên nhạy cảm và trưởng thành hơn trong suy nghĩ.

- **Kết thúc buổi học:**
- Hình ảnh cậu bé Phrăng trong giờ phút cuối cùng rất cảm động. Cậu bật khóc khi nghe thầy nhắc đến tương lai của tiếng Pháp và sự giã từ này.
- **Nhận xét tâm trạng:** Cảm giác đau đớn, nuối tiếc về một hành trình không trọn vẹn. Phrăng nhận ra rằng không gì có thể thay thế được những điều đã mất trong quá khứ.

- **NHẬN XÉT NGHỆ THUẬT XÂY DỰNG NHÂN VẬT:**
- Nhân vật Phrăng được xây dựng tinh tế thông qua những biểu cảm và chuyển biến tâm lý. Tác giả đã khắc họa hình ảnh cậu bé một cách sinh động, từ sự hồn nhiên đến nỗi buồn và sâu sắc trong nhận thức. Điều này không chỉ làm nổi bật tâm trạng của nhân vật mà còn phản ánh bối cảnh lịch sử.

### 2. Thầy Ha-men
- **Ngoại hình, hành động, lời nói, suy nghĩ, cảm xúc:**
- Thầy Ha-men hiện lên với dáng vẻ đau buồn, thể hiện sự thất vọng và xót xa cho việc mất đi ngôn ngữ và nền văn hóa của quê hương.

- **Trước buổi học:**
- Trước khi bắt đầu buổi học, thầy Ha-men mang trong mình nỗi buồn và trăn trở về tương lai. Ông cảm thấy hoài niệm với những ngày tháng giảng dạy và tình hình chính trị hiện tại.
- **Nhận xét tâm trạng:** Sự bộc phát của nỗi buồn, mất mát khi phải thấy lớp học chia tay ngôn ngữ mà ông yêu quý.

- **Trong buổi học:**
- Trong quá trình giảng dạy, thầy Ha-men đã thể hiện bản thân một cách đầy cảm xúc, trăn trở và khôn ngoan. Ông dạy học không chỉ từ sách vở mà còn bằng cả tâm tư, tình cảm.
- **Nhận xét tâm trạng:** Nỗi đau xé lòng khi chứng kiến học trò của mình chưa trân trọng tiếng mẹ đẻ. Ông thể hiện lòng yêu mến đối với ngôn ngữ và văn hóa, đồng thời mong muốn học trò hiểu rõ giá trị của nó.

- **Kết thúc buổi học:**
- Cuối cùng, khi chia tay học trò, hình ảnh thầy Ha-men suy sụp và cảm động, nước mắt lăn dài trên má là hình ảnh đầy xúc động. Ông là biểu tượng cho một thế hệ đã mất.
- **Nhận xét tâm trạng:** Nỗi đau thấm thía và sự chấp nhận. Ông buộc phải nhìn nhận về mất mát trong cuộc sống và sự hiện diện của mình trong diễn biến đau thương.

- **NHẬN XÉT NGHỆ THUẬT XÂY DỰNG NHÂN VẬT:**
- Thầy Ha-men được tạo dựng với một hình ảnh vừa cao cả vừa gần gũi, thể hiện sự tôn kính đối với văn hóa và ngôn ngữ. Tác giả đã sử dụng những chi tiết tinh tế để khắc họa tâm trạng và tình cảm của thầy, khiến người đọc cảm nhận được chiều sâu của nỗi buồn và sự trân trọng đối với tri thức.

### Kết luận
Cả hai nhân vật Phrăng và thầy Ha-men đều được xây dựng một cách sâu sắc, phản ánh hiện thực sống động và cảm xúc chân thành của con người trong bối cảnh mất mát. Sự chuyển biến tâm lý của họ không chỉ thể hiện sự tiếc nuối về quá khứ mà còn gửi gắm một thông điệp sâu sắc về việc cược sống cho những giá trị văn hóa và tri thức.