Nam Cao, với ngòi bút sắc sảo và tấm lòng tràn đầy nhân đạo, đã để lại cho đời những tác phẩm văn học bất hủ, trong đó có hai truyện ngắn tiêu biểu là "Lão Hạc" và "Một bữa no". Cả hai tác phẩm đều khắc họa chân thực và cảm động số phận bi thảm của người nông dân Việt Nam trước cách mạng tháng Tám, tuy nhiên, mỗi tác phẩm lại có những nét đặc trưng riêng.
"Lão Hạc" là một câu chuyện đầy xúc động về tình phụ tử thiêng liêng và sự hy sinh cao cả của một người cha. Lão Hạc, một người nông dân nghèo khổ, đã chọn cái chết đau đớn để bảo toàn mảnh vườn cho con trai, thể hiện một tấm lòng yêu thương con vô bờ bến. Hình ảnh lão Hạc tự nguyện kết liễu cuộc đời mình để bảo toàn tài sản cho con đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc.
Khác với "Lão Hạc", "Một bữa no" lại tập trung vào khắc họa tâm lý của một bà lão nghèo khổ, luôn phải vật lộn với cái đói. Bà lão trong truyện sống cô đơn, không có ai để nương tựa, cuộc sống chỉ là chuỗi ngày kiếm ăn qua ngày. Cái chết của bà lão không phải là một sự lựa chọn, mà là kết quả tất yếu của cuộc sống cơ cực, thiếu thốn.
Về mặt nhân vật: Cả lão Hạc và bà lão trong "Một bữa no" đều là những người nông dân nghèo khổ, chịu nhiều đau khổ. Tuy nhiên, lão Hạc có một phẩm chất cao quý là lòng tự trọng, còn bà lão lại mang vẻ khắc khổ, cam chịu.
Về mặt nghệ thuật: Cả hai tác phẩm đều sử dụng ngôn ngữ giản dị, giàu hình ảnh, khắc họa chân thực tâm lý nhân vật. Tuy nhiên, "Lão Hạc" có kết cấu chặt chẽ, cốt truyện rõ ràng, trong khi "Một bữa no" lại có phần rời rạc, tập trung vào miêu tả tâm lý nhân vật.
Về ý nghĩa: Cả hai tác phẩm đều phản ánh hiện thực xã hội bất công, tàn nhẫn của chế độ cũ, đẩy người nông dân vào cảnh nghèo khổ, bế tắc. Đồng thời, các tác phẩm cũng ca ngợi phẩm chất tốt đẹp của con người Việt Nam: tình yêu thương, lòng nhân hậu, sự hy sinh.