Dế Mèn trong văn bản "Bài học đường đời đầu tiên" của Tô Hoài là một nhân vật có sự phát triển thú vị. Dế Mèn có thể được nhìn nhận từ nhiều góc độ, vì vậy ta có thể khẳng định rằng nhân vật này vừa đáng trách, vừa đáng yêu và cũng đáng cảm thông.

1. **Đáng trách**: Dế Mèn thể hiện nhiều tính xấu như kiêu ngạo, tự mãn và thiếu suy nghĩ. Ở đầu truyện, Mèn tự phụ về vẻ đẹp và sức mạnh của mình, coi thường các nhân vật xung quanh, đặc biệt là các loài vật nhỏ bé khác như Dế Trũi. Hành động của Mèn khi đánh Dế Trũi chỉ vì một phút tức giận cho thấy sự độc ác và thiếu thấu hiểu của nhân vật. Điều này khiến cho Mèn bị xem là đáng trách vì không biết quý trọng và tôn trọng những người xung quanh.

2. **Đáng yêu**: Mặc dù Mèn có những khuyết điểm, nhưng cũng có nhiều đặc điểm tích cực khiến nhân vật trở nên đáng yêu. Sự dũng cảm, quyết đoán của Mèn trong những tình huống khó khăn cho thấy tinh thần không khuất phục của nhân vật. Tình bạn mà Mèn xây dựng và những trải nghiệm trong hành trình học hỏi đã giúp nhân vật trưởng thành hơn. Người đọc có thể cảm nhận được sự đáng yêu, trong sáng và mong muốn vươn lên của Dế Mèn.

3. **Đáng cảm thông**: Cuối cùng, Dế Mèn cũng xứng đáng được cảm thông. Mỗi người đều có quá trình học hỏi và phát triển, và Mèn không phải là ngoại lệ. Những sai lầm mà Dế Mèn mắc phải không chỉ là vấn đề của riêng mình mà còn phản ánh những khó khăn và thử thách mà nhiều người, đặc biệt là trong độ tuổi trưởng thành, phải đối mặt. Việc Mèn nhận ra được bài học quý giá từ những trải nghiệm tiêu cực cũng cho thấy sự trưởng thành của nhân vật.

Tổng hợp lại, Dế Mèn là một nhân vật phức tạp, với những yếu tố tốt xấu đan xen. Điều này làm cho Mèn trở nên gần gũi và dễ dàng gây sự đồng cảm với người đọc, và cũng phản ánh chân thực những bài học quý giá về cuộc sống mà mỗi người đều phải trải qua.