Chia bố cục và nêu nội dung nghệ thuật của từng bố cục

**Bố cục bài thơ "Văn tế thập loại chúng sinh" của Nguyễn Du:**

Bài thơ có thể chia thành ba phần chính, tương ứng với ba khổ thơ, mỗi phần phản ánh một hình thức khổ đau và số phận của con người trong xã hội.

### 1. Bố cục 1: (Khổ 1-4)
**Nội dung: Số phận bi thảm của những người lính, người lao động.**

Trong phần này, tác giả mở đầu bằng việc nêu lên thân phận những kẻ "mắc vào khóa lính", tức là những người tham gia vào chiến tranh, phải chịu đựng sự khốc liệt và cái chết vô nghĩa. Hình ảnh "nước khe cơm vắt gian nan" diễn tả sự vất vả, nghèo khổ trong cuộc sống thường nhật. Cảm xúc thấm đượm nỗi đau đớn, mất mát hiện rõ qua những hình ảnh tả thực, thể hiện sự bi ai của số phận con người trong xã hội phong kiến đầy rẫy bất công.

### 2. Bố cục 2: (Khổ 5-8)
**Nội dung: Số phận khổ đau của phận đàn bà, thân phận những người phụ nữ.**

Phần này đi vào những số phận đau khổ hơn nữa, đặc biệt là phận đàn bà. Hình ảnh "lỡ làng một kiếp" cho thấy sự lãng phí trong cuộc đời của những người phụ nữ, sống trong nỗi tủi cực, thiếu thốn tình cảm và sự che chở. Những câu thơ thể hiện nỗi đắng cay, tủi phận của họ, từ "sống đã chịu một đời phiền não" đến "thác lại nhờ hớp cháo lá đa", làm nổi bật nỗi vất vả, khổ sở không hồi kết. Cuối cùng là câu hỏi mở, chất chứa tâm tư của tác giả về nguyên nhân của những đau khổ đó.

### 3. Bố cục 3: (Khổ 9-10)
**Nội dung: Đau khổ của những kiếp người sống lang thang, khổ cực.**

Khổ thơ này khép lại với hình ảnh những người đi khất thực, những người sống lay lắt trong cảnh nghèo khổ. Hình ảnh "nằm cầu gối đất" mang đến cảm giác tủi nhục, thấp hèn của cuộc sống thiếu thốn. Trong khi đó, câu thơ cuối thể hiện sự chua xót, thân phận con người vẫn cứ phải sống nhờ, vừa sống vừa chờ đợi cái chết mà không được an nghỉ. Điều này phản ánh thực tế tàn nhẫn và sự vô vị của kiếp sống con người.

### **Nội dung nghệ thuật:**

- **Thể thơ:** Bài thơ sử dụng thể thơ lục bát, đơn giản mà ngân nga, dễ nhớ, tạo sự gần gũi với người đọc.
- **Hình ảnh và biểu tượng:** Những hình ảnh sống động, cụ thể như "khoá lính", "người nằm cầu", làm nổi bật sự khốn cùng, đau khổ của con người.
- **Ngôn ngữ:** Sử dụng ngôn ngữ bình dị nhưng giàu cảm xúc, tạo ra sự đồng cảm sâu sắc.
- **Chủ đề nhân văn:** Bài thơ không chỉ phản ánh số phận bi thảm của nhiều thành phần trong xã hội mà còn lên án sự bất công, thể hiện lòng trắc ẩn và sự đồng điệu với những khổ đau của con người.

Như vậy, bài thơ không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật, mà còn là tiếng nói sâu sắc, nhân văn của tác giả đối với cảnh đời bất hạnh.