1. Nhịp thơ
- Nhịp thơ thường là nhịp 2/2/3 hoặc 4/3, nhịp điệu nhẹ nhàng, chậm rãi, giúp diễn tả được không khí tĩnh lặng, yên ả của mùa thu.
2. Cách gieo vần
- Bài thơ sử dụng vần chân, các câu thơ đều gieo vần bằng ở cuối câu. Vần "ao" (cao - vào) và "iêu" (hiu - phủ) tạo nên âm hưởng nhẹ nhàng và sâu lắng.
3. Đề tài, chủ đề của bài thơ
- Đề tài: Mùa thu và cảnh vật mùa thu ở làng quê Việt Nam.
- Chủ đề: Tả cảnh mùa thu yên bình, tĩnh lặng, với nét đẹp thanh cao, sâu lắng của làng quê và cảm xúc của tác giả trước cảnh thu.
4. Mạch cảm xúc của bài thơ
- Mạch cảm xúc trong bài thơ đi từ việc ngắm nhìn cảnh sắc mùa thu ở làng quê, cho đến nỗi lòng thầm lặng của tác giả. Đầu tiên là cảm nhận vẻ đẹp của cảnh thu, sau đó là cảm giác bâng khuâng, cô đơn và kết thúc bằng sự ngập ngừng, tự trào của tác giả về nỗi hổ thẹn khi viết thơ.
5. Nội dung khái quát
- Bài thơ tả cảnh thu rất điển hình của làng quê Bắc Bộ, với bầu trời xanh, gió nhẹ, trăng sáng và cảnh vật tĩnh lặng. Qua cảnh thu ấy, Nguyễn Khuyến bày tỏ cảm xúc cô đơn, nỗi bâng khuâng và sự tự hổ thẹn trước ông Đào Tiềm - một nhà thơ lớn trong thơ ca Trung Quốc cổ đại mà ông ngưỡng mộ.
6. Nét đặc sắc nghệ thuật
- Hình ảnh thơ: Chọn lọc, giàu tính gợi hình, gợi cảm, mang đến một bức tranh mùa thu thật thanh nhã và đậm chất làng quê.
- Ngôn ngữ: Bình dị, gần gũi nhưng vẫn có sự tao nhã, thanh thoát.
- Biện pháp tu từ: Sử dụng ẩn dụ, nhân hóa, và tả cảnh ngụ tình để gợi tả không gian mùa thu và cảm xúc của tác giả.
Tác giả đã khắc họa thành công một bức tranh thu làng quê Việt Nam, đồng thời bộc lộ lòng yêu thiên nhiên và nỗi cô đơn của mình trong khung cảnh ấy.