Trong bài thơ "Khóc Dương Khuê" của Nguyễn Khuyến, nỗi trống vắng và đau thương khi mất đi người bạn tri kỷ Dương Khuê được thể hiện qua nhiều biện pháp nghệ thuật tu từ tinh tế:

1. **Điệp ngữ**: Sử dụng điệp ngữ để nhấn mạnh sự mất mát và nỗi buồn. Nhà thơ lặp lại những hình ảnh thể hiện sự trống trải, cô đơn.

2. **Ẩn dụ**: Những hình ảnh ẩn dụ thể hiện sự lặng lẽ của thiên nhiên cũng như tâm trạng của tác giả. Có thể thấy những chi tiết về cảnh vật, thời gian như là sự phản chiếu tâm hồn của nhà thơ.

3. **So sánh**: Tác giả dùng biện pháp so sánh để tạo ra sự tương phản giữa kỷ niệm đẹp với thực tại đau thương. Những người bạn đã ra đi, để lại vị trí trống vắng mà không ai có thể thay thế.

4. **Nhân hóa**: Các hình ảnh thiên nhiên như gió, mây cũng được nhân hóa để thể hiện nỗi tiếc thương, sự đồng điệu với nỗi đau của nhà thơ, tạo nên một không khí trầm lắng, ảm đạm.

5. **Biểu cảm**: Cảm xúc được diễn đạt một cách sâu sắc thông qua việc sử dụng từ ngữ giàu sức gợi và biểu cảm mạnh, làm nổi bật được tâm trạng u buồn và khao khát có người bạn tri âm bên cạnh.

Những biện pháp nghệ thuật trên không chỉ giúp thể hiện nỗi đau của tác giả về sự ra đi của Dương Khuê mà còn khắc sâu thêm hình ảnh của tình bạn tri kỷ, làm cho nỗi buồn trở nên sâu sắc và chạm đến cảm xúc của người đọc.