1. Vì sao chế độ chủ nghĩa Liên Xô tan rã năm 1991? Nhận xét và đánh giá tác động từ sự sụp đổ đó. Bài học cho Việt Nam và các nước xã hội chủ nghĩa là gì?
Nguyên nhân tan rã của Liên Xô: Có nhiều nguyên nhân dẫn đến sự sụp đổ của Liên Xô năm 1991, có thể tóm gọn trong các nhóm chính sau:
Sai lầm trong đường lối kinh tế: Mô hình kinh tế kế hoạch hóa tập trung, quan liêu, bao cấp không còn phù hợp với tình hình mới, dẫn đến trì trệ, kém hiệu quả, đời sống người dân khó khăn. Việc đầu tư quá mức vào công nghiệp nặng và quân sự, bỏ bê các ngành kinh tế dân sinh càng làm trầm trọng thêm tình hình.
Sai lầm trong đường lối chính trị: Sự độc quyền lãnh đạo của Đảng Cộng sản Liên Xô, thiếu dân chủ, thiếu tự do, đàn áp các phong trào đối lập đã làm mất lòng tin của người dân. Các cuộc cải cách "Perestroika" (Cải tổ) và "Glasnost" (Công khai) do Gorbachev khởi xướng ban đầu nhằm mục đích cải thiện tình hình nhưng lại bị lợi dụng để chống phá chế độ.
Vấn đề dân tộc: Liên Xô là một quốc gia đa dân tộc, sự bất bình đẳng giữa các dân tộc và chính sách đàn áp các phong trào ly khai đã làm gia tăng mâu thuẫn sắc tộc, dẫn đến sự phân rã của Liên bang.
Ảnh hưởng từ bên ngoài: Các thế lực thù địch bên ngoài đã lợi dụng tình hình khó khăn của Liên Xô để kích động các phong trào chống đối, gây áp lực và thúc đẩy quá trình tan rã.
Sự suy thoái về tư tưởng: Sự suy thoái về tư tưởng, sự mất niềm tin vào chủ nghĩa xã hội trong một bộ phận cán bộ và người dân cũng là một nguyên nhân quan trọng.
Nhận xét và đánh giá tác động:
Tác động tiêu cực:
Hệ thống xã hội chủ nghĩa thế giới bị suy yếu nghiêm trọng.
Phong trào cộng sản và công nhân quốc tế gặp nhiều khó khăn.
Tình hình chính trị thế giới trở nên phức tạp và khó lường hơn.
Các nước Đông Âu và các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ rơi vào khủng hoảng kinh tế và chính trị.
Tác động tích cực:
Chấm dứt Chiến tranh Lạnh, giảm nguy cơ xung đột quân sự trên thế giới.
Tạo điều kiện cho các nước tập trung vào phát triển kinh tế và xã hội.
Bài học cho Việt Nam và các nước xã hội chủ nghĩa:
Kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội: Vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin vào điều kiện cụ thể của từng nước.
Đổi mới kinh tế: Xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, phát triển kinh tế phải đi đôi với tiến bộ và công bằng xã hội.
Đổi mới chính trị: Tăng cường dân chủ, pháp quyền, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.