Soạn bài : Tính thống nhất về chủ đề của văn bản Ngữ văn lớp 8

- Chủ đề là đối tượng và vấn đề chính mà văn bản biểu đạt.

- Văn bản có tính thống nhất về chủ đề khi chỉ biểu đạt chủ đề đã xác định, không xa rời hay lạc sang chủ đề khác.

- Để viết hoặc hiểu một văn bản, cần xác định chủ đề được thể hiện ở nhan đề, đề mục, trong quan hệ giữa các phần của văn bản và các từ ngữ then chốt thường lặp đi lặp lại.

1. Tác giả nhớ lại kỉ niệm khi cùng mẹ đi đến trường, khi tham dự lễ khai giảng và buổi học đầu tiên. Sự hồi tưởng ấy gợi lên ấn tượng về cảm xúc đầy mới mẻ, bỡ ngỡ trong lòng tác giả.

2. Chủ đề văn bản Tôi đi học: Những kỉ niệm và cảm xúc khó quên của nhân vật trữ tình trong ngày đầu tiên tựu trường.

3. Chủ đề của văn bản là nội dung, vấn đề chính mà văn bản biểu đạt.

1. Căn cứ vào nhan đề, vào những từ ngữ được lặp lại: học trò, trường, lớp, ông đốc,… và các câu văn trong văn bản.

2.a, Các từ ngữ: lại nao nức, lại tưng bừng, rộn rã.

   b, Các từ ngữ: con đường đã quen…tự nhiên thấy lạ, lòng tôi có sự thay đổi lớn, thấy mình trang trọng và đứng đắn, lúc ấy trường đối với tôi là một nơi xa lạ…cái đình làng Hòa Ấp, nức nở khóc, chưa lần nào thấy xa mẹ như lần này, sự quyết luyến tự nhiên và bất ngờ.

3. Tính thống nhất về chủ đề của văn bản là tất cả các phần, đoạn, câu, từ của văn bản đó đều biểu đạt chủ đề đã xác định, không lạc sang chủ đề khác.

   Để đảm bảo tính thống nhất đó cần xác định được chủ đề, nội dung trọng tâm của văn bản.

Câu 1 (trang 13 sgk Ngữ văn 8 Tập 1):

a, Đối tượng của văn bản: rừng cọ quê hương.

   Trình tự triển khai: Khắc họa vẻ đẹp của cây cọ, rừng cọ -> Sự gắn bó của người dân nơi đây với cây cọ, rừng cọ.

   Không thể thay đổi trình tự sắp xếp này, vì nó sẽ làm mất tính logic của văn bản.

b, Chủ đề văn bản: Vẻ đẹp, ý nghĩa của rừng cọ quê hương trong tình cảm, cuộc sống của người sông Thao.

c, Đoạn 2 khẳng định vẻ đẹp của rừng cọ, đoạn 3 và 4 khẳng định tầm quan trọng, vai trò không thể thay thế của cây cọ trong cuộc sống (cọ dùng làm chổi, để đựng hạt giống, làm nón lá, mành, làn, trái cọ có thể làm thức ăn).

d, Từ ngữ tiêu biểu: cọ, rừng cọ, cây cọ.

   Câu tiêu biểu: Chẳng có nơi nào…trập trùng; Cuộc sống quê tôi gắn bó với cây cọ; Người sông Thao….rừng cọ quê mình.

Câu 2 (trang 14 sgk Ngữ văn 8 Tập 1):

Ý (b) – “Văn chương lấy ngôn từ làm phương tiện biểu hiện” sẽ làm cho bài viết lạc đề

Câu 3 (trang 14 sgk Ngữ văn 8 Tập 1):

   Các ý cần triển khai:

a, Cứ mùa thu về, mỗi lần thấy các em nhỏ núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đến trường, lòng lại náo nức, rộn rã, xốn xang.

b, Mọi thứ trên đường đến trường đều trở nên lạ lẫm, mới mẻ.

c, Ngôi trường trở nên rộng lớn hơn, thấy lo sợ, chơ vơ.

d, Thấy lớp học, bạn bè thật thân quen, chăm chú với bài học đầu tiên.