Mai và Đào đều là hai loài hoa biểu tượng của mùa xuân và là hoa của ‘ngày tết’.
Tự ngàn xưa, Mai đã được xếp vào loại hoa quý nhất trong ngàn hoa. Hoa mai cũng có rất nhiều loại: tứ quý, hồng mai, bạch mai, chi mai, hoàng mai, mai chiếu thủy, song mai… nhưng phổ biến hơn cả là hoa mai vàng. Hoa mai vàng có màu sắc thắm tươi, mỏng manh cho đến khi lìa cành mà sắc vàng vẫn không thay đổi. Cành mai nâu sẫm, ngắn, rất gân guốc nhưng cũng rất mềm mại duyên dáng. Hoa mai tượng trưng cho phẩm tiết cao quý, khí phách của người quân tử. Rất quý là những chậu mai vàng “cổ”. Đó là những gốc mai lâu năm, thân có nhiều nhánh, nụ nở bung đều và được uốn theo nhiều tầng, nhiều thế như: long phụng hòa duyên, long phụng hợp cẩn, rồng sà, phụng múa, rồng uốn khúc, ngọa hổ tàng long...
Mai vàng phổ biến ở từ miền trung trở vào. Tên khoa học của Mai vàng 5 cánh là Ochna integerrima, còn mai vàng có từ 5 đến 9 cánh, gọi là "mai núi", có tên khoa học là Ochna integerrima (lour.) Merr. Ở Tây Nguyên mai núi phân bố khá rộng khắp. Ngoài ra còn có các loại mai vàng nhiều cánh do lai tạo, chọn giống cải tạo dần, hiện tại có những loài lên tới 120 cánh gọi là "mai cúc", vì cánh lúc này chỉ còn bé tí như nhụy hoa.
Nếu mai là biểu tượng của mùa xuân phương Nam thì ở xứ Bắc, loài hoa vinh dự được chọn là hoa đào.
Cây đào có tên khoa học là Prunus persica. Cây đào chỉ có thể sống tốt trong một khu vực tương đối hạn chế, do chúng có các yêu cầu về độ lạnh mà các khu vực cận nhiệt đới khó có thể phù hợp, tuy nhiên chúng cũng chịu rét rất kém. Loài cây này có thể chịu được lạnh từ khoảng -26 °C tới -30 °C. Các chồi hoa thường bị chết đi ở khoảng nhiệt độ từ -15 °C đến -25 °C, phụ thuộc vào khoảng thời gian rét. Một vài giống thì dễ nhạy cảm với lạnh hơn trong khi các giống khác có thể chịu được nhiệt độ thấp hơn (vài độ). Ngoài ra, nó cần nhiều nhiệt trong mùa hè để quả có thể chín được, điều này có nghĩa là nhiệt độ cao nhất trong mùa hè có thể nằm trong khoảng 20 °C - 30 °C. Đào cần được trồng ở nơi có nhiều ánh nắng, với sự thông thoáng gió tốt. Điều này cho phép không khí lạnh bị thổi đi vào những đêm sương giá và giữ cho khu vực được mát mẻ vào mùa hè.
Tổ tiên ta thuở bình minh dựng nước trên đất Bắc, khi chọn hoa đào để làm thú tiêu khiển trong ba ngày tết, chắc hẳn đã nghĩ tới màu đỏ thắm rực rỡ của đào giống như viễn ảnh của một năm mới sắp tới cũng trong sáng đẹp đẽ như màu hoa. Sau những ngày đông giá lạnh, sắc hồng của đào như sưởi ấm lòng người và vạn vật. Dưới mưa xuân, những cây đào bích, đào phai càng quyến rũ hơn, giống như khuôn mặt yêu kiều của một cô gái được che phủ mờ mờ bởi một tấm khăn voan mỏng manh. Việc miền Bắc chơi đào, trong khi miền Nam chơi mai trong dịp Tết được giải thích là sau khi mở rộng bờ cõi về phương Nam vốn có khí hậu nóng hơn không thích hợp với việc trồng đào, mỗi khi Tết đến, những người đi mở đất nhớ đến cành đào ngoài Bắc nhưng không thể có được đã chọn mai (một cây hoa rất phổ biến ở trong Nam, đẹp, nhiều hoa lại nở đúng mùa Tết) để thay thế.
Muốn được cành đào và mai đẹp phải bỏ biết bao công chăm bón, nhưng trong các loài hoa, cầu kì nhất trong cách chăm sóc phải là hoa thuỷ tiên. Khi thuỷ tiên nở hoa, mỗi cụm hoa mang một dáng vẻ khác nhau. Dáng phượng múa, dáng rồng bay, dáng hạc chầu, dáng tiên sa... Mỗi cụm hoa thực sự là một tác phẩm nghệ thuật mang dấu ấn độc đáo của bàn tay người yêu hoa, và là kết quả của nghệ thuật gọt tỉa thuỷ tiên khởi từ trước đó hàng tháng trời. Chính bởi vậy, người xưa mới ham thích thú chơi thuỷ tiên, thú chơi giàu sáng tạo và giàu tính thẩm mỹ, nghệ thuật. Với mùi hương thơm ngát mà không nồng nã, ngạt ngào, quyến rũ mà sâu thẳm, kín đáo, dịu nhẹ mà chẳng nhạt nhoà, pha tạp, hương thuỷ tiên thật thanh cao, nổi trội trong thời khắc thiêng liêng của đất trời khi chuyển sang năm mới.
Bên cạnh hoa đào, hoa mai và hoa thuỷ tiên, còn rất nhiều các hoa xuân khác dành cho những sự lựa chọn khác nhau. Những bình hoa cúc, hoa hồng rực rỡ, hoa mơ trong trắng làm ấm thêm không khí sum họp gia đình. Có những loài hoa xuân mộc mạc nơi đồng quê dành tặng cho bất cứ ai có tâm hồn tinh tế. Đó là vạt hoa cải vàng rực rỡ như ủ nắng trong lòng, là hoa xoan tím biếc dịu dàng như thôn nữ. Đôi khi qua ngõ nhà ai bắt gặp một chút hương nhài khêu gợi mà kín đáo, lả lơi mà thắc thỏm, một gốc bưởi cằn nào đó bỗng tỏa làn hương mộc mạc đồng quê… Bông hoa ngày tết chính là hương sắc của mùa xuân dành tặng bạn.