Đọc truyện “Chiếc lá cuối cùng” của nhà văn Mĩ O.Hen-ri ta bồi hồi xúc động về tấm lòng nhân ái cao cả của một người hoạ sĩ nghèo, cô đơn. Vì tình thương yêu con người, để đem lại niềm tin và sự sống cho một người, cụ Bơ-men đã sẵn sàng hi sinh cả tính mạng của mình.
Câu chuyện kể về hai hoạ sĩ Giôn-xi và Xiu, họ cùng chung sở thích về nghệ thuật... và cùng thuê một căn phòng ở tầng thượng để làm xưởng vẽ. Làng Greenwich kì dị và cổ kính này là một "biệt khu" phía tây công viên Oa-sinh-tơn với những phố xá chạy ngang chạy dọc lung tung, đây là nơi trú ngụ của những nghệ sĩ nghèo. Chẳng may vào mùa đông năm ấy, Giôn-xi bị viêm phổi nặng. Bệnh tình nghiêm trọng có thể nói mười phần chỉ còn hi vọng một mà thôi. Nhưng điều tệ hại nhất đến với Giôn-xi đã cảm thấy tuyệt vọng nghĩ rằng mình không thể khỏi bệnh được. Giôn-xi chán ngán tất cả, không có niềm tin để bám víu, nàng đã đã cảm nhận được cái chết đang đến gần. Theo lời bác sĩ, y học cũng bó tay, mọi thứ thuốc men đều không có tác dụng khi người bệnh không muốn sống nữa. Hàng ngày, Giôn-xi nhìn ra ngoài cửa sổ và đếm từng chiếc lá thường xuân rụng. Giôn-xi còn nghĩ rằng khi nào chiếc lá cuối cùng trên cây thường xuân rơi xuống thì cũng là lúc cô ra đi. Xiu hết lòng chăm sóc, khuyên nhủ, động viên nhưng bất lực, Giôn-xi vẫn sống trong tuyệt vọng và từ từ chờ đợi chiếc lá cuối cùng lìa cành, chờ đợi cái chết.
Không khuyên ngăn được Giôn-xi, Xiu tìm đến cụ Bơ-men để kể cho cụ nghe về suy nghĩ đầy bất lực đó của Giôn-xi và hi vọng một sự cứu giúp. Nhắc tới cụ Bơ-men, cụ cũng là một hoạ sĩ nghèo sống cô đơn trong một gian buồng tối om ở tầng dưới. Cụ đã ngoài sáu mươi, là ông già nhỏ nhắn có bộ râu loạn xoăn “loà xoà xuống cái thân hình như thân hình một tiểu yêu”. Cụ kiếm sống bằng cách làm người mẫu cho các họa sĩ. Đã hơn 40 năm cầm bút vẽ nhưng cụ chưa từng có một kiệt tác nào. Cụ luôn ước ao “vẽ một bức tranh kiệt tác, nhưng chưa bao giờ bắt đầu cả”.
Nhưng không ai nghĩ ra được, bên trong con người kì quái, dữ tợn, lúc nào cũng sặc sụa mùi rượu ấy của cụ lại có một thế giới tâm hồn rất phong phú, đẹp đẽ. Khi nghe Xiu kể lại chuyện Giôn-xi, cụ đã vô cùng tức giận, không ngờ rằng một con người trẻ tuổi lại suy nghĩ buông tha cuộc sống đến vậy. Lòng nhân ái được khơi dậy, thôi thúc người nghệ sĩ già phải tìm cách cứu lấy niềm tin, niềm hi vọng của sự sống trong cô gái trẻ. Và ông nghĩ rằng, chỉ cần chiếc lá thường xuân cuối cùng vẫn mãi ở đó chắc chắn sẽ cứu sống được Giôn-xi. Quả vậy, qua một đêm mưa bão tuyết vùi dập, chiếc lá cuối cùng vẫn còn trên cây.
Sáng sớm tỉnh dậy, Giôn-xi ngạc nhiên nhìn thấy chiếc lá vẫn còn, nhưng cô nghĩ chỉ qua hôm nay thôi, nó cũng sẽ rụng xuống. Nhưng ngày hôm sau, chiếc lá vẫn còn đó. Niềm hi vọng sống vẫn còn nhen nhóm đâu đó trong lòng cô gái bỗng trỗi dậy, Giôn-xi vui vẻ trở lại và bệnh tình cũng giảm dần.
“Chiếc lá cuối cùng” đó chính là kiệt tác của cụ Bơ-men. Cụ đã cứu được Giôn-xi với tâm huyết và tình yêu thương con người nhưng đó cũng là lần cuối, cụ ra đi mãi mãi. Khi Xiu biết được tin đã vội vàng nói sự thật cho Giôn-xi biết: “Người nghệ sĩ ra đi vĩnh viễn nhưng để lại một kiệt tác và cứu sống một con người.”.
Có lẽ trong lịch sử của hội họa nhân loại chưa từng có một hoạ sĩ nào đã cầm bút vẽ trong một hoàn cảnh đặc biệt như vậy. Bất chấp hiểm nguy, trong cái đêm mưa gió khủng khiếp, trên một chiếc thang chênh vênh dựa vào tường, với ánh sáng mờ tỏ của chiếc đèn bão cầm tay, cụ Bơ-men đã dồn hết khả năng của mình để vẽ lên một chiếc lá. Hành động của cụ không một ai biết cho đến khi bác gác cổng thấy cụ ốm nặng trong căn phòng, với giấy và áo quần ướt sũng, lạnh buốt. Hôm sau, cụ Bơ-men qua đời vì sưng phổi nặng.
“Chiếc lá cuối cùng” là kết tinh của một tấm lòng nhân ái, nó là một tác phẩm nghệ thuật chân chính. Cao cả và thiêng liêng biết nhường nào khi người nghệ sĩ đã dám hi sinh cả tính mạng để phục vụ cho nghệ thuật. Cụ Bơ-men đã cứu sống một con người bằng nghệ thuật và người nghệ sĩ ấy đã đánh đổi bằng cả cuộc sống của chính bản thân mình. Đọc “Chiếc lá cuối cùng” của O.Hen-ri, chúng ta càng thêm tin tưởng ở con người, con người sống với nhau bằng tình nhân ái và lòng vị tha. Chúng ta cần trân trọng những tác phẩm nghệ thuật đích thực hướng tới con người, vì sự sống của con người.