Tôi may mắn luôn có tình bạn dễ chịu. Nhưng tôi từng chứng kiến cậu bạn trai mà người yêu anh không muốn anh giao du bạn bè gì hết (lý do của cô là bạn anh “vớ vẩn” và “mất thì giờ”). Một số bạn nữ cùng tuổi tôi bỏ không giữ gìn kết nối với bạn bè vì chồng/người yêu không thích người bạn đó.

Ta thường dễ dàng ưu tiên người thân, người yêu trên bạn bè.

Cho đến khi ta chẳng còn bạn bè gì nữa trong đời mình.

Tình bạn giữ ta đứng vững 

Dù là về tinh thần hay sự hỗ trợ, tình bạn thực sự giúp tôi đứng vững trong cuộc sống này. Có vài tháng khi ở Bangkok, tôi bị căng thẳng trầm trọng. Khi ấy, một người bạn không hỏi han gì, mà hàng tuần đều đặn đi bộ và trò chuyện cùng tôi, nghe tôi trút hết ra bao điều bực dọc. Một người khác, nghe tôi bị vậy, đã bay từ Sài Gòn qua, hai đứa lang thang khắp các ngả đường, đạp xe ở Ayutthaya cùng nhau. Cũng không có khuyên bảo gì, bạn chỉ bảo là đi chơi với bạn.

Có thể họ chỉ nghĩ mấy cuộc đi chơi cho vui. Họ không hề biết họ đã giúp tôi vượt qua những ngày tồi tệ nhất về cảm xúc. Họ gợi nhắc họ vẫn ở bên tôi (dù Sài Gòn hay Bangkok). Họ chứng minh là họ im lặng và chẳng cần biết tôi đang rơi vô rắc rối gì. Nhưng họ sẽ ở bên cạnh. Vỗ vai. Cười vào mặt. Đạp xe chung.

Có điều ta không thể thổ lộ cùng người yêu, cha mẹ, em trai, nhưng bạn bè hiểu rằng với bối cảnh, tâm tính, cảm xúc, hoàn ta lâm vào, rắc rối ra sao. Sẽ có người giúp đỡ bằng chìa bàn tay ra. Có người ngồi bên cạnh. Có người nghe ta khóc lóc – không gặng hỏi hay xào xáo. Tình bạn có sức mạnh của sự đồng hành – thứ hình thành dần qua năm tháng không quá gần gũi (như người yêu) nhưng vừa đủ khách quan và xa cách nhìn thấy ta đang rơi vào điều gì.

Tôi luôn biết ơn tình bạn đó. Và đó là lý do khi có người yêu nào đó đề nghị tôi nghỉ chơi bạn, tôi sẽ nói với anh: Anh có thể chọn không xuất hiện khi em gặp bạn, nhưng đừng đòi hỏi em phải bỏ ai hết. Anh chưa có mặt ở đó khi em và bạn trở thành bạn của nhau.

Tôi không thích trở nên cô độc nếu người yêu “đá” mình khỏi đời anh, và nhìn lại thấy mình như một con ngu vì đã bỏ hết bạn bè.

Tôi không cho phép tình yêu hay gia đình đẩy bạn bè ra xa mình.

Tình bạn là sự động viên 

Tôi bắt đầu hiểu sự động viên sâu sắc khi chơi thể thao – thứ mới mẻ vừa xuất hiện gần đây trong đời tôi. Tôi kết bạn với những người chơi các môn tôi muốn tập. Không hề có ý lợi dụng. Tôi không nhất thiết phải tìm người giỏi nhất, mà là tìm người sẽ sẵn sàng đi với mình đến buổi tập.

Thế thao là không gian giúp tôi nhìn thấy mình và bạn bè đi chung một con đường

Đó là thời gian tuyệt vời. Tôi thấy mình hiểu bạn hơn khi chạy cùng, kiệt sức, rồi lại tiếp tục đường chạy. Tôi nhìn thấy rõ sự chân thành của bạn khi kiên nhẫn đợi tôi trên các đoạn núi hiểm trở, chìa tay ra đỡ lấy tôi khi cần một cú nhảy quyết định. Tôi thấy sự quan tâm trong việc nhắc nhở từng bữa ăn, giờ ăn, cách mua thực phẩm khi một người bạn hứa giúp tôi cải thiện sức khỏe và giảm cân. Sự “canh me” của người bạn đó nghiêm túc như một huấn luyện viên đầy nghiêm khắc.

Tôi cũng thấm thía sự kiên định của người đã dành hai tháng dạy tôi biết lướt ván. Từ từng lời thuyết phục tôi tin rằng mình sẽ không chết đuối, đến buổi sáng đứng tập động tác tay cùng tạ và dây kháng lực, đến những chiều ngồi canh me để cứu tôi nếu đuối nước. Sự kiên trì đó của tình bạn trong thể thao khiến tôi hiểu mình được một đặc ân trong đời: là có bạn.

Sự động viên của tình bạn trong tập luyện rất tinh tế, nhỏ nhặt và quan trọng với một người thiếu động lực như tôi. Đó là buổi chiều sau tập, bạn cho tôi cái khăn đeo tay và nói: Phần thưởng vì chạy hết cự ly. Đó là buổi tối đi ăn, bạn mua cho thêm một cái bánh và nói: Tôi thấy em hôm nay đã có một đoạn lướt ván rất dài. Em xứng đáng nên ăn thêm.

Tình bạn là sự thành thật 

Đã bao giờ bạn đối mặt với tình huống nhìn thấy ai đó mặc một chiếc áo cực kỳ không phù hợp, nhưng bạn không đủ can đảm chỉ ra cho họ thấy điều đó vì sợ mất lòng không? – Đúng vậy, lớn lên đồng nghĩa với việc ta có vô số hàng rào của sự khách sáo, giả tạo [để lịch sự] giăng ra. Số người thành thật trong đời giảm xuống có khi tới mức bằng không.

Nguy hiểm hơn, sự tự tin của bản thân bạn thường có “điểm mù”. Nó không có khả năng nhìn thấy sự sai lầm, vớ vẩn, yếu kém hoặc ngu ngốc của bản thân.

Tôi có những người bạn sẽ nói:

Cậu à, cậu bỏ cái kiểu mặc đồ đó đi, nhìn như con dở người ấy! Cậu không được mặc mấy cái váy dài quá đầu gối và làm cậu lùn đi.

Hay: Mày đừng có xài màu son đó nữa, nhìn như mày sắp 45 tuổi vậy.

Hoặc: Em ơi, chị nghị em nên xài lăn khử mùi đi.

Ban đầu, sự thành thật rất khó thở. Nhưng tôi đứng nhìn lại mình trong gương. Và thình lình nhận ra họ nói chính xác. Họ là những người đã luôn thành thật nói với tôi về điều ngớ ngẩn tôi gây ra. Họ không nói ra điều đó để sỉ nhục hay làm tôi tổn thương. Họ góp ý cụ thể, chi tiết, và thường là đề xuất luôn là nên làm gì để sửa chữa.

Xem kỹ lại tất cả, họ đang giúp tôi tốt lên, như được có thêm người chị trong nhà dạy mình làm đúng điều lệch lạc.

Sau này, tôi bắt đầu hiểu rằng nói ra một góp ý chân thành là rất khó khăn, và tôi hoàn toàn có thể chọn lựa nói ra hay không. Vì vậy, những người chọn điều khó – là có nguy cơ làm mích lòng – để giúp mình, nên được tôn trọng. Tôi từng nghe thấy những câu như “Khen cho nó chết” – là dù mình làm điều đó sai bét, xấu xí, người ta vẫn khen. Khen để ta thêm mù lòa, tệ hại, và càng lậm vào sự vớ vẩn không cần thiết.

Tôi cho phép bản thân một không gian được lắng nghe lời góp ý, và tập nói điều thành thật với người tôi quan tâm, bằng cách tế nhị và cẩn thận. Một chị đã dạy tôi như vầy: “Chị muốn góp ý với em cái này, nếu em thấy áp dụng được thì làm, không thì đừng nghĩ gì nhiều vì chị không có ác ý, được không?” – Rồi chị nói ra điểm lỗi đó, và rồi chỉ ra cách sửa sai. Chị giúp tôi hiểu chẳng có gì xấu khi góp ý, nhưng sự tế nhị giúp ta bớt tổn thương nhau.

Đến một lúc, bạn nhìn lại trong đời, sẽ có vô số người khen lấy khen để bạn. Thậm chí những lời khen chẳng cần nguyên cớ. Họ cứ khen đã. Nhưng bạn chẳng thể lớn thêm với lời khuyên đó. Bạn rúc đầu vào cát và mãi mãi tưởng mình đúng. Thật ra cuộc đời có khi méo mó khác hẳn.

Đó là lúc những người bạn đàng hoàng xuất hiện, họ sẽ giúp bạn đi xa hơn bằng một cú “chỉnh” nhẹ nhàng, rõ ràng và thiện ý. Họ không lừa bạn, không “khen cho mày chết” bằng lời thảo mai có cánh.

Và dù có kể thêm bao nhiêu “tác dụng” của bạn bè nữa, thì tôi cũng sẽ không quên rằng, dù họ chẳng có “tác dụng” gì, thì họ là những người sẽ đi uống cùng tôi, nói chuyện bông phèng về trai gái, thế giới, chính trị, cảm xúc, kể cả sự ngu dốt của cả đám với nhau.

Bạn là một phần đời, một vô số tế bào tạo sinh nên sự sống của ta – con người sống cạnh và va chạm với họ – cấu trúc nên mỗi ngày hành trình đầy thú vị.

Hãy sống và có bạn…

Khải Đơn

==========

Vài tháng qua, tôi dành thời gian cho riêng mình. Trong những ngày ấy, tôi nhận được vài lá thư của bạn đọc, nói rằng họ có khoảng 1-2 năm trôi qua, hoàn toàn mất hướng không biết làm gì, và cảm thấy sợ hãi vì sự hoang phí đó. Vì những trải nghiệm khá giống nhau, trên blog tôi sẽ viết một cột tên “Sống mỗi tuần” – về những gì mắc kẹt, những hoang phí, sợ hãi… mà ta đang cố giải quyết từng ngày, về quyển sách tôi đang đọc, về một ý nghĩ xuất hiện trong cách tạo hình cuộc sống của bản thân… 

Như tên gọi của nó, “Sống mỗi tuần” – tôi hi vọng bạn sẽ phản hồi với những cách của riêng bạn, hay một ý nghĩ bạn muốn chia sẻ về việc ta sống. Bạn có thể subscribe tại đây bằng cách nhấn vào nút “Theo dõi” ở cột phải blog để nhận email mỗi khi tôi có bài mới. Bạn có thể đọc lại toàn bộ các bài trong nhóm nội dung này ở mục “Sống mỗi tuần” trên blog.

Bạn bè chính là gia đình mà chúng ta được quyền chọn lựa.

Thật vậy, tình bạn có thể nói là một trong những điều đẹp đẽ và thiêng liêng nhất đối với mỗi con người. Việc có thêm một người bạn mới đã trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết với sự hỗ trợ của công nghệ. Nhưng điều quan trọng hơn là làm sao duy trì và gắn kết bền chặt với những mối quan hệ quý giá đó khi đời sống ngày càng tất bật?

Lòng chân thành dĩ nhiên là bắt buộc. Nhưng bạn sẽ cần những hành động cụ thể và thực tế được duy trì thường xuyên để mối quan hệ này kéo dài. Những gợi ý sau có thể là cách hay để bắt đầu, trong trường hợp bạn đang muốn vực dậy hay hâm nóng liên kết với ai đó.

Không phải mối quan hệ nào cũng đòi hỏi ta dành thời gian tương đương nhau. Tìm ra những liên kết thật sự quan trọng và ý nghĩa là cách để bạn biết nên tập trung đầu tư cho cá nhân nào giữa quá nhiều sự mời gọi từ cuộc sống.

Tri kỷ không dễ kiếm tìm, vì thế, nếu tìm được một người như vậy, hãy trân trọng họ và gìn giữ tình bạn này. Tri kỷ là những người kề vai sát cánh trong lúc bạn khó khăn, sẵn sàng có mặt nếu người còn lại cần hay ảnh hưởng lớn đến các quyết định trong cuộc sống của bạn. Họ luôn nằm trong danh sách ưu tiên nếu bạn buộc phải chọn lựa giữa các mối quan hệ.

Bên cạnh đó, chúng ta có bạn thông thường, những người giúp ta kết nối với nhiều trải nghiệm mới lạ và tránh cho ta khỏi cảm giác đơn độc trong một cộng đồng. Bạn thông thường có thể là người hàng xóm mà ta nhờ ngó nghiêng nhà cửa mỗi lần đi vắng, là cô nàng đồng nghiệp hợp tác trong một dự án dài hạn hoặc cậu bạn cùng tập gym hay khích lệ ta chăm chỉ hơn. Tuy sự liên kết với những người bạn thông thường này không sâu sắc bằng, nhưng họ vẫn đem lại nhiều điều tuyệt vời và ý nghĩa trong cuộc sống chúng ta. Một nghiên cứu cũng chỉ ra có càng nhiều người bạn thông thường chúng ta sẽ càng hạnh phúc.

Tri kỷ là người sẽ bên ta trọn đời nên luôn cần được đầu tư nhiều hơn để duy trì sự thấu hiểu sâu sắc và gắn kết bền chặt. Còn tình bạn thông thường chủ yếu để tìm kiếm sự bầu bạn trong ngắn hạn và không chi phối quá sâu sắc cuộc sống của ta nên mức độ quan tâm cũng sẽ ít hơn.

Đa số chúng ta đều nhận diện được tầm quan trọng giữa các mối quan hệ, nhưng nếu còn chút lăn tăn, nhà xã hội học Anna Akbari đưa ra một số gợi ý sau để bạn xác định ai là tri kỷ của mình:

• Từ ai tôi có thể học hỏi thêm?
• Từ ai tôi tìm được niềm khích lệ?
• Với ai tôi có thể chia sẻ những điều thầm kín?
• Và từ ai tôi được thêm thử thách?

Hãy nhìn lại cách bạn đang phân phối sự quan tâm cho các mối quan hệ. Liệu có phải việc một số tình bạn thân thiết dần phai nhạt là do bạn chưa đầu tư cân xứng với tầm quan trọng của chúng?

Nếu có thì dưới đây là những cách để bạn chuộc lại “công bằng” cho các tri kỷ và giúp họ nhận ra mình được trân trọng đến mức nào.

Với những bủa vây từ gia đình, sự nghiệp và nhu cầu cá nhân, thời gian biểu cho bạn bè có thể khá hạn hẹp. Vì thế việc sử dụng thời gian để duy trì tình bạn cần phải thật chiến lược. Hãy xen kẽ hợp lý và duy trì thường xuyên cho: những phút hỏi han ngắn gọn và các dịp gắn kết dài hơi.

Những hỏi han ngắn gọn là các hoạt động không chiếm quá nhiều thời gian trong ngày của bạn. Chúng có thể chỉ kéo dài 5 phút và không nhất thiết hai bên phải gặp mặt trực tiếp. Tuy vậy, chúng là cách hiệu quả và đơn giản để bạn bè biết ta luôn nhớ và nghĩ về họ:

• Các tin nhắn hay cuộc gọi hỏi han tình hình của nhau.
• Những chia sẻ trên mạng xã hội về những điều khiến bạn nhớ đến họ.
• Những món quà be bé được tặng ngẫu hứng hay sau mỗi chuyến du lịch, công tác.
• Những buổi hẹn ăn sáng hay cafe nếu hai người làm việc gần nhau.

Còn lại, các dịp gắn kết dài hơi sẽ là cơ hội để các bạn bày tỏ nỗi niềm hay giải tỏa những vướng bận đang chìm sâu trong lòng. Hãy lên lịch định kỳ cho những cuộc hẹn này và tạo thói quen duy trì chúng để được “sạc pin” đều đặn từ những người thực sự thấu hiểu và biết cách gợi ý những lời khuyên phù hợp. Luôn nhớ, dành toàn bộ sự chú ý cho đối phương, tốt nhất không sử dụng các thiết bị điện tử để tránh những vướng bận từ cuộc sống xen vào khoảng thời gian chất lượng của các bạn.

• Những buổi hẹn hò ăn tối hàng tuần hay hàng tháng.
• Những chuyến du lịch ngắn ngày mỗi tháng một lần.
• Những dịp kỉ niệm đặc biệt của cả hai hay những ngày quan trọng của mỗi người.
• Các buổi hẹn hò vận động, tham gia sự kiện hay học hỏi kĩ năng mới cùng nhau.

Bất cứ mối quan hệ nào cũng có thể xảy ra những lần tranh cãi vì mâu thuẫn. Không phủ nhận những cuộc cãi vã có thể làm rạn nứt tình bạn của chúng ta. Tuy nhiên, chúng cũng có thể là cơ hội để hai bên thấu hiểu nhau hơn và giúp tình bạn thêm khăng khít nếu biết tranh cãi đúng cách.

Điều đáng tiếc nhất trong các cuộc cãi vã đó là hai bên không kiểm soát được cảm xúc và buông lời trách móc, phán xét hoặc thậm chí lăng mạ đối phương. Và chỉ cần một bên bước qua ranh giới, khả năng rất lớn sẽ kéo theo cả sự quá đà của người kia. Sức sát thương của những lời nói này rất lớn vì nó chỉ trích trực tiếp một cá nhân. Ngoài tức giận thì cảm giác bất công cũng tuôn trào vì cả con người và nhân cách bị đánh giá chỉ bởi một vài hành động, trong khi rất nhiều điều tốt đẹp đã hi sinh và xây dựng cùng nhau bị bỏ qua.

Vì thế khi tranh cãi nổ ra, hãy cố gắng không chỉ trích trực tiếp cá nhân đó. Thay vì nói những câu như “Tao không tin được là mày làm điều đó. Mày thật tồi tệ!” hãy chuyển qua nói về cảm xúc của mình: “Tao thấy tổn thương vì cảm nhận của tao bị bỏ qua. Tao muốn mày hỏi tao trước khi quyết định!”. Hoặc nếu thấy sự việc đã quá đà, hãy tìm một khoảng thở hay im lặng để cả hai bình tĩnh và suy nghĩ lại. Và những lúc đó, cố nhớ lại những điều người kia đã làm cho mình để lấy lại sự cân bằng trước những cảm xúc và suy nghĩ quá mức tiêu cực về đối phương.

Ngoài ra, có những hành động không bao giờ được phạm phải vì sẽ gây ra vết thương không thể lành:

• Động tay động chân với đối phương.
• Xúc phạm những người thân thiết của bạn.
• Dùng từ ngữ miệt thị mà bản thân biết chắc gây tổn thương rất lớn đến người kia.
• Đem chuyện mâu thuẫn của cả hai kể trên mạng xã hội và cùng người khác nói xấu họ.

Khi hai bên đã hòa giải, đừng bao giờ đem những câu chuyện của lần tranh cãi 6 tháng trước ra để nói lại. Nếu là những mâu thuẫn đã qua thì hãy để nó ngủ yên. Nhưng nếu bắt buộc phải nhắc lại thì hãy đi sâu vào nguyên nhân cốt lõi để giải quyết cho dứt khoát, đừng dùng chúng như một cái cớ để bắt bẻ hay “trên cơ” đối phương trong cuộc tranh cãi.

Chúng ta thường có xu hướng áp đặt quá nhiều kỳ vọng cho những mối quan hệ, trong đó có tình bạn. Và đôi khi điều đó gây ra những hụt hẫng và thất vọng. Đừng tủi thân, giận dỗi khi bạn thân quên ngày sinh nhật và không tặng quà cho mình. Cũng đừng trách cứ bạn mình vì hôm qua mình buồn nhưng rủ tới tâm sự mà nó từ chối.

Cuộc sống ai chẳng có lần vô tình bị những bận bịu và lo toan cuốn đi mà quên mất những điều như vậy. Những lúc ấy, hãy nghĩ về những món quà ý nghĩa bạn đã tặng mình lần trước, những lần hai đứa tâm sự suốt đêm với nhau về đủ thứ chuyện. Đừng để những giận hờn tạo ra những rạn nứt trong một tình bạn đáng quý, mà hãy bao dung và vị tha nhiều hơn với bạn mình. Chẳng phải Victor Hugo từng nói: “Vị tha là thứ tôn giáo tuyệt nhất” đó sao!

Thay vì trông đợi người khác giải tỏa cảm xúc cho mình, hãy tự xây dựng những cách lành mạnh và chủ động để đối mặt với cảm xúc tiêu cực. Ngoài ra, có thể xem những lúc không tìm được người bạn để sẻ chia là cơ hội để hiểu thêm về bản thân và thành thật với chính mình.

Trong trường hợp đã quá lâu không nhận được “sạc pin” từ đối phương, hãy thẳng thắn nói với bạn thân về cảm xúc của mình trong hoàn cảnh này. Biết đâu bạn mình sẽ có những chia sẻ, lời khuyên hữu ích để cả hai phát triển và trở nên tốt hơn. Hai cái đầu luôn sáng suốt hơn một mà, đúng không?

Keep smiling, keep shining
Knowing you can always count on me, for sure
That’s what friends are for