Giặc đến chân núi Trâu, thế nƣớc rất nguy. Vừa lúc sứ giả đem ngựa sắt, roi sắt, áo giáp sắt tới. Gióng vùng dậy vƣơn vai một cái, bỗng thành một tráng sĩ oai phong lẫm liệt. Chi tiết này có liên quan đến truyền thống của truyện cổ dân gian. Thời cổ, nhân dân quan niệm ngƣời anh hùng phải khổng lổ về thể xác, sức mạnh và chiến công. Thần Trụ Trời, Sơn Tinh… đều là những nhân vật khổng lồ. Cái vƣơn vai của Gióng là đạt đến độ phi thƣờng ấy, Gióng nhảy lên mình ngựa, ngựa phun lửa, phi thẳng ra chiến trƣờng. Ngọn roi của Gióng quật giặc chết nhƣ rạ. Roi sắt gãy, Gióng nhổ tre bên đƣờng đánh tiếp. Gióng đánh giặc không chi bằng vũ khí vua ban mà còn bằng cả cây cối thân yêu của quê nhà. Đánh tan giặc Ân, Gióng cƣỡi ngựa lên đỉnh núi Sóc, cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cả ngƣời lẫn ngựa từ từ bay lên trời. Gióng ra đời đã khác thƣờng thì ra đi cũng khác thƣờng. Nhân dân trân trọng muốn giữ mãi hình ảnh ngƣời anh hùng nên đã để Gióng đi vào cõi bất tử, Gióng không quay về triều để đƣợc vua ban cho bổng lộc, vinh quang. Gióng biến mất vào cõi hƣ không. Sinh ra từ cõi lặng im, nay Gióng trở về trong im lặng, không màng phú quý, công danh. Tuy Gióng đã trở về trời nhƣng thật ra Gióng luôn luôn ở lại với đất nƣớc, cây cỏ, với dân tộc Việt. Vua phong cho Gióng là Phù Đổng Thiên Vƣơng. Gióng đƣợc nhân dân Suy tôn là Thánh và lập đền thờ ngay tại quê hƣơng để muôn đời ghi nhớ công ơn