Nguyễn Đình Chiểu, ánh sáng trong làng văn học Việt Nam. Thơ văn của ông luôn mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Truyện Lục Vân Tiên là một trong những tác phẩm nổi bật nhất trong sự nghiệp văn học của ông. Trong đó hình tượng người anh hùng Lục Vân Tiên được xây dựng là hình mẫu lý tưởng của người dân. Trong đoạn trích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga, hình ảnh nhân vật hiện lên với những đức tính tốt đẹp: dũng cảm, sẵn sàng xả thân vì nghĩa và có tài năng, khí phách hơn người.

 Qua đoạn trích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga, tác giả khắc họa hình ảnh nhân vật anh hùng, ca ngợi tinh thần nghĩa hiệp, “giữa đường thấy chuyện bất bình chẳng tha”, thể hiện khát vọng công bằng.

Hình tượng nhân vật Lục Vân Tiên tục xây dựng là người anh hùng nghĩa hiệp. Giữa đường thấy cảnh tượng nhóm côn đồ ỷ đông bắt nạt yếu, vân Tiên không ngần ngại ra tay cứu giúp

Vân Tiên ghé lại bên đàng,

Bẻ cây làm gậy nhằm làng xông vô.

Kêu rằng: “Bớ đảng hung đồ,

Chớ quen làm thói hồ đồ hại dân".

Phong Lai mặt đỏ phừng phừng:

"Thằng nào dám tới lẫy lừng vào đây?

Trước gây việc dữ tại mầy.

Truyền quân bốn phía phủ vây bịt bùng".

Tác giả sử dụng hàng loạt những động từ mạnh như “bẻ, nhằm, xông, kêu” để thể hiện sự mạnh mẽ quyết liệt của Lục Vân Tiên. Tuy không phải bản thân là người bị hại nhưng tinh thần thượng võ khiến Lục Vân Tiên không thể làm ngơ. Tinh thần xả thân vì nghĩa còn được thể hiện qua lối ăn nói hùng dũng, hô hoán mọi người: “bớ đảng hung đồ”. Những hành động trên cho thấy, Lục Vân Tiên là một người dũng cảm, nghĩa hiệp, lại mẫu người anh hùng nông dân của người dân Nam Bộ. Qua đó, tác giả thể hiện khát khao công bằng tự do, cái tốt luôn chiến thắng.

Tác giả miêu tả những hành động của Lục Vân Tiên nhằm khắc họa hình tượng nhân vật với sức mạnh, võ thuật điêu luyện.

Vân Tiên tả đột hữu xung,

Khác nào Triệu Tử phá vòng Đương Dương.

Lâu la bốn phía vỡ tan,

Đều quăng gươm giáo tìm đàng chạy ngay.

Phong Lai trở chẳng kịp tay,

Bị Tiên một gậy thác rày thân vong.

Tác giả so sánh Lục Vân Tiên trong trận đánh với bọn gian ác giống như tướng Triệu tử năm xưa phá tan quân đường Dương vô cùng oanh liệt, hào hùng. Cách miêu tả sinh động, cùng một loạt những động từ thể hiện sự thất bại của bọn côn đồ như “quăng”, “tìm”, “chạy ngay”, “chẳng kịp trở tay”, “bị ngay một trận”, “thác rày thân vong” Càng tô đậm hơn sự anh dũng, tài nghệ võ thuật của nhân vật chính. Thành ngữ tả đột hữu xung thể hiện sự nhanh chóng, chủ động, gọn gàng. Người đọc như hình dung ra một Lục Vân Tiên khí thế ngút trời vừa đánh, vừa phòng thủ linh hoạt khéo léo. Trận chiến diễn ra nhanh chóng, Lục Vân Tiên dễ dàng đánh đuổi kẻ xấu. Hình tượng nhân vật dân tiên mang tầm vóc anh hùng thời đại, là ước nguyện của nhân dân về con người mạnh mẽ không nao núng trước khó khăn.

Không chỉ có võ thuật, chí khí, Lục Vân Tiên còn thể hiện là người lịch thiệp, biết quan tâm, chia sẻ. Sau khi đánh đuổi bọn côn đồ, Lục Vân Tiên không quên hỏi thăm:

Dẹp rồi lũ kiến chòm ong,

Hỏi: “Ai than thóc ở trong xe này?”

Tiểu thơ con gái nhà ai,

Đi đâu nên nỗi mang tai bất kỳ?

Chẳng hay tên họ là chi,

Khuê môn phận gái việc gì đến đây?

Đằng sau vẻ ngoài cục mịch hay những hành động mạnh mẽ quyết liệt là một tấm lòng độ lượng, quan tâm đến người khác và hết mực phải đạo. Sau khi đánh đuổi bọn côn đồ, Lục Vân Tiên chưa bỏ đi ngay mà còn nán lại hỏi thăm Kiều Nguyệt Nga. Hành động này cho thấy bản tính chân thật, tốt bụng. Thậm chí, Lục Vân Tiên còn can ngăn Kiều Nguyệt Nga bước ra khỏi xe vì: “nàng là phận gái, ta là phận trai”. Một người văn võ song toàn, lại biết ý tứ như vậy, quả đúng là hiếm có. Hành động ấy còn cho thấy sự tôn trọng của Lục Vân Tiên dành cho phụ nữ. Giọng điệu ân cần, dịu dàng của chàng ắt hẳn đã làm rung động trái tim thiếu nữ của Kiều Nguyệt Nga. Xây dựng hình tượng nhân vật Lục Vân Tiên, Nguyễn Đình Chiểu đã đúc rút và tổng hợp tất cả những đức tính quý báu nhất của con người, của một người hoàn hảo, một bậc anh hùng, một đấng trượng phu trong quan niệm dân gian: Vừa nghĩa hiệp, tài giỏi, vừa chu đáo, hiểu lễ nghĩa phép tắc.

Ngoài ra, Lục Vân Tiên còn là người khiêm tốn, làm điều tốt không mong được trả ơn. Đứng trước lời cảm tạ của Kiều Nguyệt Nga và lời đề nghị đội ơn cứu mạng, Lục Vân Tiên chỉ cười:

"Làm ơn há dễ trông người trả ơn?

Nay đà rõ đặng nguồn cơn,

Nào ai tính thiệt so hơn làm gì.

Nhớ câu kiến nghĩa bất vi,

Làm người thế ấy cũng phi anh hùng."

Từng câu nói cho Thấy, Lục Vân Tiên là người sống có phép tắc, hào hiệp, không tính toán. Trong quan điểm của chàng, việc giúp đỡ người khác không phải để lập công, để hy vọng được ghi nhận hãy trả ơn mà đơn giản chỉ xuất phát từ lòng nhân hậu và tinh thần trượng nghĩa. Tình cảm giữa con người với con người từ tận trái tim. “Nào ai tính thiệt so hơn làm gì”, có lẽ bởi, đối với người anh hùng, ơn huệ không mang nhiều ý nghĩa bằng tình cảm. Người anh hùng sẽ không tính toán, không cần trả bằng tiền của tầm thường.

Bằng giọng văn chân chất, dễ hiểu cùng cốt truyện rõ ràng, dễ đọc, cách miêu tả vừa mang tính trực tiếp, vừa sử dụng những câu thành ngữ tục ngữ quen thuộc, tác giả đã xây dựng hình tượng nhân vật anh hùng Lục Vân Tiên hào hùng, nghĩa khí có học, có hiểu biết và mang một trái tim nhân hậu. Đây chính là hình tượng con người nhìn hình của nhân dân Nam bộ thời xưa.