Vườn quốc gia Xuân Thủy ở Nam Định là một trong các khu rừng ngập nước quan trọng của Việt Nam, và được xem như “sân ga” của nhiều loài chim di cư quý hiếm, trở thành điểm đến du lịch sinh thái hấp dẫn du khách.

- Đây còn là khu Ramsar (vùng đất ngập nước có tầm quan trọng quốc tế, nơi cư trú của các loài chim nước) đầu tiên của Việt Nam và Đông Nam Á, từ năm 1989. Đến tháng 12/2004, UNESCO công nhận Khu dự trữ sinh quyển châu thổ sông Hồng là khu dự trữ sinh quyển thế giới, trong đó Vườn quốc gia Xuân Thủy ở khu vực trung tâm.


Hệ sinh thái Vườn quốc gia Xuân Thủy

Đây là khu bảo tồn đất ngập nước ven biển, nơi sông Hồng đổ ra biển (gọi là cửa Ba Lạt) và có ranh giới phía Nam là sông Vọp; thuộc huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định. Với diện tích vùng bảo tồn rộng 7.100ha, bao gồm vùng bãi bồi Cồn Lu, Cồn Ngạn, Cồn Xanh và vùng đệm rộng 8.000ha, trong đó có gần 3.000ha rừng ngập mặn.

- Cồn Ngạn lớn nhất ở Vườn quốc gia, với các đầm nuôi trồng thủy sản và hầu hết có rừng ngập mặn bao phủ. Cồn Lu gồm một bãi cát rộng, cùng các bãi bồi lầy và diện tích nhỏ các đầm nuôi trồng thủy sản. Cồn Xanh nhỏ nhất và vẫn đang tiếp tục bồi đắp phù sa từ sông Hồng. Cồn Lu và Cồn Xanh thường bị ngập khi thủy triều lên.

Trong khu vực Vườn quốc gia, nơi cao nhất chỉ 3m, mực nước sâu nhất khoảng 6m. Đây là nơi trú ngụ của nhiều loài thủy sinh có giá trị cao, cùng các loài động-thực vật hoang dã, và đặc biệt là các loài chim di cư quý hiếm.

- Thực vật ưu thế trong rừng quốc gia Xuân Thủy là loài cây Trang, Bần, Tra và Ô rô mọc tự nhiên rải rác khắp khu vực. Riêng trên Cồn Lu, cây Phi lao được trồng với diện tích lớn, đây là sinh cảnh quan trọng cho các loài chim rừng di cư. Ngoài ra, các loài rong thuộc 2 ngành rong đỏ và rong xanh có giá trị kinh tế cao, nhất là loài Rong câu chỉ vàng.

- Hệ động vật ở đây nổi bật với gần 220 loài chim. Đặc biệt, số lượng chim nước ghi nhận được trong mùa chim di cư lên tới 30.000 - 40.000 cá thể. Một số loài chim quý hiếm như: cò thìa, rẽ mỏ thìa, choắt chân màng lớn, choắt đốm đen, choắt mỏ vàng, cò trắng Trung Quốc, te vàng, mòng bể mỏ ngắn, bồ nông, cò lạo ấn Độ...


Công trình Kiến trúc - Văn hóa bản địa

Trải qua quá trình phát triển lâu đời, cộng đồng địa phương sinh sống ở vùng đệm Vườn quốc gia Xuân Thủy đã tạo lập nên những làng quê ven biển trù phú, những công trình kiến trúc độc đáo như: nhà Bổi, nhà Thờ, chùa chiền... pha trộn hài hòa giữa kiến trúc truyền thống và hiện đại. Trong đó, hệ thống các nhà thờ được xây dựng nguy nga và bề thế, bởi ở đây có khá đông người dân theo đạo thiên chúa.

- Khu vực cửa sông Ba Lạt còn tiêu biểu cho nền văn hóa mở đất của cư dân ven biển đồng bằng châu thổ Sông Hồng, với tập quán nuôi trồng, khai thác quảng canh nguồn lợi thủy sản, phát triển các đầm nuôi tôm, vây vạng rộng hàng ngàn hécta. Ghe thuyền là phương tiện di chuyển phổ biến nơi đây. Ngoài ra, người dân còn làm nước mắm, và tận dụng nguồn hoa rừng ngập mặn để nuôi ong lấy mật...

- Những nét văn hóa dân gian đặc sắc: chèo cổ, chầu văn, bơi chải, múa lân, chọi gà, đấu vật... trong các dịp lễ hội, cùng với sinh hoạt cộng đồng đã gắn kết mọi người với nhau trong mối quan hệ thân thiết “tình làng nghĩa xóm”.


Du lịch vườn quốc gia Xuân Thủy

Đến khám phá Vườn quốc gia Xuân Thủy, du khách sẽ có dịp vi vu bằng thuyền trên dòng sông Vọp tiến ra cửa Ba Lạt, ghé ngọn Hải Đăng - Tiền Hải, lên đài quan sát Cồn Ngạn, thăm thú Cồn Xanh, thả bộ dọc theo dải phi lao trên Cồn Lu, và len lỏi qua các thảm rừng ngập mặn, ngắm nhìn cảnh quan độc đáo của hệ sinh thái đất ngập nước ở cửa sông ven biển. Nếu vào mùa chim di trú, du khách còn có thể chiêm ngưỡng những đàn chim tụ họp về đây đông đúc, bình thản kiếm ăn và phô diễn những vũ điệu mê đắm.

- Hay đến xem khu vực người dân địa phương vây nuôi Ngao rộng bạt ngàn, với vẻ đẹp mộc mạc của những chòi canh mấp mô trên mặt nước, trông xa như những tổ chim khổng lồ; ghé các đầm tôm, tìm hiểu tập quán canh tác theo phương thức quảng canh cải tiến. Ngoài ra, nếu muốn trải nghiệm sâu hơn vào cuộc sống bản địa ở vùng đệm Vườn quốc gia, du khách có thể tới thăm làng xã, nhà Bổi, nhà thờ, bến cá Giao Hải, chợ quê... và trò chuyện giao lưu với người dân, xem dệt lưới, làm nước mắm, nuôi ong...

Ăn gì ?

Một chuyến du lịch nơi đây cũng là dịp để bạn thưởng thức các món đặc sản Giao Thủy có tiếng như: nem nắm Giao Thủy, nem chạo Giao Xuân, nước mắm Sa Châu (Giao Châu), mắm cáy Hoành Nha, nộm sứa, mật ong rừng ngập mặn... và các loại hải sản tươi ngon vùng cửa biển như: tôm, cua, ngao, sò...

Ở đâu ?

Khách đến tham quan Vườn quốc gia Xuân Thủy thường nghỉ tại Nhà khách vườn, vừa thuận tiện vừa có thể ngắm bình minh và hoàng hôn tuyệt đẹp, hay ở nhà dân tại làng du lịch cộng đồng xã Giao Xuân cũng là lựa chọn thú vị.

Mùa nào ?

- Mùa lý tưởng nhất để xem chim là từ tháng 10-11 đến tháng 3-4 năm sau, bởi số lượng chim tăng lên đột biến với không khí nhộn nhịp của hàng chục nghìn cá thể chim di cư tránh rét từ phương Bắc.

- Bạn cũng có thể du lịch Vườn quốc gia vào các tháng mùa hè, tận hưởng gió mát từ biển và ngắm cảnh sắc rực rỡ nắng vàng. Mùa này, tuy số lượng chim không nhiều, nhưng bạn vẫn xem được các loài chim bản địa như: cò bợ, vịt trời, bói cá, chèo bẻo, bìm bịp... và các loài chim sặc sỡ như: sẻ đồng ngực vàng, đuôi cụt bụng đỏ...