- Yêu cầu của đề bài: phân tích hình ảnh người vợ nhặt

- Dạng đề: phân tích nhân vật trong tác phẩm văn học có định hướng (trong hai lần miêu tả cách ăn)

- Phạm vi tư liệu, dẫn chứng : từ ngữ, chi tiết, hình ảnh tiêu biểu trong hai tác phẩm Vợ nhặt của Kim Lân, đặc biệt là về nhân vật người vợ nhặt.

- Phương pháp lập luận chính : phân tích, cảm nhận, so sánh.

- Luận điểm 1: Giới thiệu khái quát về nhân vật

- Luận điểm 2: Sự thay đổi của nhân vật qua hai lần ăn uống.

Xem thêm: Sơ đồ tư duy Vợ nhặt

a) Mở bài:

- Giới thiệu chung về tác giả, tác phẩm

+ Kim Lân - nhà văn chuyên viết truyện ngắn, một trong số những ngôi sao của làng văn học hiện thực Việt Nam.

+ Vợ nhặt là một trong những truyện ngắn xuất sắc nhất nằm trong tập truyện “Con chó xấu xí” (1962)

- Khái quát hình ảnh người vợ nhặt: Người vợ nhặt tuy chỉ là nhân vật phụ của tác phẩm, nhưng thông qua nhân vật này Kim Lân đã cho thấy những chuyển biến tâm lí tinh tế, biệt tài phân tích tâm lí nhân vật bậc thầy của mình.

b) Thân bài

* Giới thiệu khái quát về nhân vật

- Lai lịch: không rõ ràng, không tên tuổi, không ghi hề có một thông tin nào về gia đình, quê hương, nghề nghiệp,... hay về quá khứ.

-> Trong nạn đói khủng khiếp, thân phận con người trở nên hết sức vô nghĩa.

- Chân dung:

+ Bề ngoài:

• Áo quần tả tơi như tổ đĩa
• Gầy sọp
• Mặt lưỡi cày xám xịt
• Ngực gầy lép
• Hai con mắt trũng hoáy

=> Ngoại hình thảm hại do cái đói tạo ra.

- Ngôn ngữ, cử chỉ, hành động:

+ “Điêu! Người thế mà điêu!”, “Ăn thật nhá”, “Hà, ngon. Về chị ấy thấy hụt tiền thì bỏ bố”. => Tính cách đanh đá, chua ngoa, chao chát, chỏng lỏn...

+ “Ton ton chạy lại”, “liếc mắt cười tít”, “sầm sập chạy đến”, “xưng xỉa nói”, “cong cớn”, “cắm đấu ăn”, “ăn xong lấy đũa quẹt một cái”, bám lây câu nói đùa của người ta để theo về làm vợ thật => lột tả vẻ vô duyên, táo bạo đến mức trơ trẽn.

* Sự thay đổi của nhân vật qua hai lần ăn uống 

- Lần ăn uống thứ nhất 

+ Hoàn cảnh: Người vợ nhặt bị bỏ đói nhiều ngày, gặp Tràng thì không ngần ngại ăn liền một lúc hai bát bánh đúc không hề ngẩng mặt.

+ Hành động:

• Sà xuống ăn thật
• Ăn một chặp hai bát bánh đúc
• Không ngẩng mặt trò chuyện

=> Thị là người trơ trẽn, cái đói đã làm mất không chỉ nhân hình mà cả nhân tính, phẩm giá của nhân vật, làm mất đi cái duyên dáng, tế nhị của một người phụ nữ. Những hành động đó cũng cho thấy thị là người có khao khát sống mãnh liệt, dù rơi vào hoàn cảnh khó khăn đến cùng cực nhưng khao khát được sinh tồn vẫn chưa lúc nào thôi cháy bỏng.

- Lần ăn uống thứ hai 

+ Hoàn cảnh: Khi thị đã trở thành vợ của anh cu Tràng, nhận bát đồ ăn từ tay mẹ chồng.

+ Hành động:

• Mắt tối lại
• Điềm nhiên và bát chè khoán vào miệng

=> Hành động lần này cho thấy sự lo lắng và buồn bã vì hoàn cảnh cuộc sống vẫn không thay đổi. Nhưng ngay sau đó người vợ nhặt lấy lại tinh thần, điềm nhiên đưa bát cháo khoán vào miệng ăn ngon lành. Điều đó chứng minh Thị chấp nhận hiện thực và vẫn luôn có niềm tin vào tương lai, chấp nhận sự gánh vác, sẻ chia với gia đình mới của mình. Qua hình ảnh này Kim Lân cũng khéo léo thể hiện tấm lòng đồng cảm, thị hiểu tấm lòng của người mẹ nghèo đối với mình.

* Đánh giá nghệ thuật xây dựng nhân vật

- Nhìn chung qua việc miêu tả những cử chỉ, hành động cũng như những diễn biến tâm lí hết sức tinh tế đã cho thấy ngòi bút phân tích tâm lí nhân vật bậc thầy của nhà văn Kim Lân. Đồng thời cũng thể hiện tình yêu, niềm tin, tấm lòng nhân đạo của tác giả với người phụ nữ.

c) Kết bài

- Cảm nhận của em về hình ảnh người vợ nhặt trong hai lần miêu tả cách ăn

Ví dụ: Sự táo bạo, trơ trẽn của thị trong lần đầu tiên là sản phẩm của cuộc sống nghèo đói, lang thang, cơ cực chứ không phải là bản chất của người phụ nữ ấy. Nhưng lần thứ hai là một hệ quả tất yếu, có một mái ấm gia đình thì lại trở về là chính mình, một người phụ nữ có khát vọng sống mãnh liệt, niềm tin vào tương lai tươi đẹp. Đây có thể nói là khắc họa thành công của Kim Lân về người phụ nữ xưa.