Từ xưa đến nay, dân tộc Việt Nam ta đã có truyền thống đạo đức tốt đẹp được xây dựng trên nền tảng nhân nghĩa. Và từ xa xưa, lòng biết ơn luôn được ông cha ta đề cao và phát huy, đó cũng là một truyền thống quý báu của dân tộc. Cùng với quan niệm đó, ông cha ta đã có câu tục ngữ: “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.”

Trước hết, ta phải hiểu được ý nghĩa của câu tục ngữ trên. Xét về mặt nghĩa đen, ta có thể hiểu rằng khi ta ăn một trái ngọt nào đó thì ta phải luôn nhớ tới người đã trồng cây. Còn hiểu theo nghĩa bóng thì “Ăn quả” là chỉ người hưởng thụ và nhận được những thành quả; “kẻ trồng cây” là người tạo nên thành quả đó. Vậy ta có thể hiểu được rằng, khi chúng ta hưởng thụ thành quả nào dù là về vật chất hay tinh thần thì phải luôn nhớ tới và biết ơn công lao của người đã tạo nên thành quả đó. Qua câu tục ngữ ngắn gọn mà ý nghĩa trên, ông cha ta đã cho ta một lời khuyên, một bài học sâu sắc về lòng biết ơn đối với những thế hệ đi trước, những người đã cho ta ‘trái ngọt’.

Đúng thật vậy, câu tục ngữ “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây” mang ý nghĩa vô cùng sâu sắc về lòng biết ơn. Ăn một bữa cơm nó đủ phải nhớ đến người làm ra hạt gạo thơm ngon; mặc một chiếc áo đẹp phải nhớ tới người đã thêu dệt nên nó hay đạt được những giải thưởng cao quý phải biết ơn những người đã dạy dỗ mình. Vậy nên, ta có thể nói đây là một đạo lý hoàn toàn đúng đắn,bởi lẽ không gì tự nhiên mà có. Nhỏ bé như chiếc bút, cái bàn hay lớn lao như nền hòa bình, độc lập mà ta đang tận hưởng… Tất cả, tất cả những điều đó đều là bắt nguồn từ một quá trình lao động miệt mài và thậm chí là có cả sự hy sinh xương máu, tính mạng của thế hệ cha anh đi trước. Khi chúng ta nhớ ơn và kính trọng những người đã cho ta thành quả thì lúc đó ta cũng cảm thấy mình được tôn trọng, cảm thấy tâm hồn thoải mái, cảm thấy cuộc sống tốt đẹp và ý nghĩa hơn. Một xã hội có nhiều công dân như vậy cũng sẽ ngày càng tối đẹp và văn minh hơn. Câu tục ngữ này cũng như một lời văn triết lý, nó hướng chúng ta trở nên hoàn thiện hơn. Bởi lẽ, lòng biết ơn không chỉ là đức tính vĩ đại mà còn là khởi nguồn của mọi đức tính tốt đẹp nhất của con người, của dân tộc Việt Nam ta. Ngoài câu tục ngữ trên còn có rất nhiều câu ca dao tục ngữ khác nói về lòng biết ơn như “Uống nước nhớ nguồn”; "Dù ai đi ngược về xuôi/ Nhớ ngày giỗ tổ mùng mười tháng ba”…

Lòng biết ơn- truyền thống quý báu ấy vẫn được lưu truyền rộng rãi tới ngày nay. Minh chứng cho rằng, hiện nay, trên bước đường hội nhập quốc tế, những lễ hội có từ khi Vua Hùng dựng nước vẫn được bảo tồn và phát huy. Những trang sử vàng son thời trung đại cũng chưa bao giờ bị lãng quên. Những gia đình chính sách, người có công với Cách mạng như thương binh, bệnh binh,…vẫn luôn nhận được sự quan tâm của cộng đồng và toàn xã hội. Để tưởng nhớ những người có công với nước, nhân dân ta đã bày tỏ lòng thành kính bằng cách xây dựng những công trình như: nghĩa trang liệt sĩ, đền, miếu, lăng tẩm thờ phụng các bậc tiền bối, những vị anh hùng đã có công dựng nước và giữ nước. Bày tàng Lịch sử, bảo tàng Cách mạng, phòng truyền thống, đài tưởng niệm,… đã được xây dựng để nhắc nhở mọi người về lịch sử hào hùng, khơi dậy niềm tự hào của dân tộc. Bên cạnh đó, chúng ta còn có những ngày lễ như ngày 26/3, 30/4, 1/5, 27/7,… để mọi người cùng tỏ lòng biết ơn. Không những vậy, đối với học sinh chúng ta còn có ngày 20/11, ngày 8/3,… để bày tỏ lòng biết ơn của mình đối với các thầy cô giáo. Nhân dân ta còn tổ chức nhiều lễ hội dịp đầu xuân như: lễ hội làng Thánh Gióng, lễ hội Đền Hùng, lễ hội Đống Đa,…Việc thể hiện lòng biết ơn với các gia đình,các cá nhân có công với Cách mạng với những phong trào như: phụng dưỡng các mẹ Việt Nam anh hùng, xây nhà tĩnh nghĩa, thăm hỏi và động viên những người có công, tìm và quy tụ hài cốt liệt sỹ về nghĩa trang địa phương đang được phát triển rộng rãi trong toàn xã hội. Vậy nên khi chúng ta biết ơn quá khứ, trân trọng giá trị nguồn cội cũng là khi chúng ta đang làm giàu đẹp thêm giá trị văn hóa cho bản thân và góp phần bảo vệ văn hóa truyền thống của đất nước.

Để tỏ lòng thành kính, biết ơn và nhớ về nguồn cội thì mỗi cử chỉ, lời nói hay hành động nhỏ của chính chúng ta cũng life biểu hiện, là mình chứng cho lòng biết ơn đó. Trong gia đình, đối với những người đã khuất, dù chỉ một nén hương hay một biết có em ta đã thể hiện được lòng biết ơn dù không xa hoa, cầu kì. Đối với bố mẹ. ta cần phải ngoan ngoãn vâng lời, học hành chăm chỉ và hiếu thảo. Với ông bà thì lời chào hay hành động nhổ tóc sâu, lấy tăm cũng bày tỏ lòng thành kính của mình. Hay đối với thầy cô, để tỏ lòng nhớ ơn, ta phải ngoan ngoãn, chăm học và tuân thủ nội quy của trường,…

Tuy nhiên, với sự phát triển nhanh chóng và hiện đại như ngày nay thì những giá trị truyền thống cũng đang ngày càng bị mai một. Đặc biệt là một số bộ phận giới trẻ thời nay đang quay lưng với truyền thống tốt đẹp ấy. Họ sống một cách ích kỉ,vong ơn bội nghĩa, chỉ biết cho riêng mình mà không quan tâm tới cuộc sống xung quanh, nhất là những ngày lễ hay lễ hội của địa phương, của dân tộc. Không những vậy, ngày cả những người đã lớn tuổi cũng vẫn đang mang trong mình sự ích kỷ, vô tâm. Vậy nên, thế hệ trẻ chúng ta phải biết giữa hiện truyền thống cao quý và tốt đẹp ấy. Bên cạnh đó, chúng ta không những chỉ hưởng thụ thành quả, công lao của thế hệ đi trước mà còn phải cố gắng tạo ra, cố gắng để lại những thành quả cho thế hệ sau.

Qua đây, câu tục ngữ đã cho ta lời khuyên và bài học về lòng biết ơn sâu sắc. Và chính ngay lúc này đây, truyền thống biết ơn lại càng phải được đề cao hơn nữa. Đặc biệt là thể hiện lòng biết ơn đối với ông bà, bố mẹ, thầy cô và các thế hệ cha anh bằng cách chăm ngoan, học giỏi để trở thành một công dân tốt và xây dựng đất nước ngày càng văn minh hơn.

Những câu tục ngữ đã trở thành đạo lý, là kinh nghiệm quý báu mà của ông cha ta để lại, con người ta tiếp thu từ những bài học đó. Nó được coi là cái gốc để  nuôi dưỡng, xây dựng những con người toàn diện cả về nhân cách, lối sống đẹp. Khi nói đến những điều này, chắc hẳn chúng ta sẽ nhớ đến câu tục ngữ “ăn quả nhớ kẻ trồng cây”, nó cũng thấm đượm tinh thần dân tộc bao đời, được tiếp nối đến ngày nay.

Trong câu tục ngữ có nhắc đến “ăn quả” và “người trồng cây” ở đó có mối quan hệ mật thiêt, thuận theo tính logic. Dễ hiểu khi công sức ta bỏ ra xứng đáng, để trồng cây, chăm sóc cây, rồi nó cho ra trái ngọt, hoa thơm, là bao nhiêu vất vả, mồ hôi, sự cần mẫn tưới tắm, vun trồng, chống hạn, chống lụt của người nông dân. Vậy khi ta được thưởng thức những thứ ấy, ta cần sống biết ơn,sống thủy chung và tình nghĩa như những gì đã được dạy. Những lời nhắc nhở, lời giáo huấn dù sâu sắc đến thế nào cũng có thể nói ngắn gọn qua câu tục ngữ “ăn quả nhớ kẻ trồng cây”. Một cái nhìn, tư tưởng mới cũng được mở ra, muốn nói rằng ta phải nên biết ơn những người mang lại cho ta cuộc sống ấm no hạnh phúc như hôm nay.

Chứng minh câu tục ngữ Ăn quả nhớ kẻ trồng cây

Bước ra khỏi những cuộc chiến tranh với thắng lợi, điều mang lại cho chúng ta hết thảy là nền hòa bình bền vững. Những thành quả đó có thể nói là mồ hôi, nước mắt và cả xương máu của biết bao lớp người đã đổ xuống để tạo nên điều kỳ diệu là cuộc sống độc lập và tự do như ngày hôm nay. Khắp nơi đều có những miếu, đền thờ, những đài tưởng niệm dựng lên để tiện cho việc tưởng nhớ họ. Ở trong khía cạnh khác, ngay chính sự sống của ta là tình yêu, sự nuôi dưỡng vô bờ bến của ba mẹ, người thân, là tấm áo ta mặc, là ngôi nhà ta ở, cả những vật dụng hàng ngày ta tiêu dùng là do sức lao động cần cù, miệt mài, của những người thợ, những chú công nhân đã tạo nên điều đó ta luôn nở trên môi những nụ cười trân trọng, những lời cảm ơn chân thành đến họ. Tất cả những thành tựu, những công trình khoa học nghiên cứu, xây dựng từ trước đó đều là nhờ vô số bộ óc, những đôi bàn tay sáng tạo của thế hệ đi trước đã bỏ công sức, sức lực ra để phục vụ cuộc sống của con người một cách chính đáng. Chúng ta luôn tôn vinh điều ấy bằng những buổi lễ, những món quà dù là ít vật chất nhưng cũng là cả những nguồn tinh thần to lớn.

Tập cách sống đúng đắn với sự biết ơn, thủy chung, tình nghĩa với những mối quan hệ xung quanh, làm trọn vẹn nhiệm vụ của ta với đời. Giờ đây, việc tỏ thái độ biết ơn với những người có công với đất nước, những người đi trước không còn là mỗi lời nói suông, mà biến nó thành hành động mang tính thiết thực và hiệu quả, nó giúp đưa đất nước ta cùng đi lên. Đất nước ta vốn trọng đạo lý, trên khắp cả nước theo đúng lịch là những ngày lễ lớn, những ngày 27/7, 30/4, 2/9… hàng năm cũng chính là lúc để ta tưởng nhớ về những người thương binh,liệt sỹ, để một lần có dịp chia sẻ, trao quà tặng, xây nhà tình nghĩa giúp những người mẹ Việt Nam anh hùng. Những ngày 20/11 ngày nhà giáo Việt Nam hàng năm là lúc để những thế hệ học sinh quay về lại bên thầy cô, để trò chuyện, để tặng những món quà kỉ niệm, hỏi thăm sức khỏe những “người cha người mẹ thứ hai” của chúng ta đúng như một sự nhớ ơn…  Đây không chỉ là sự đền đáp công ơn đơn thuần mà nó trở thành bài học giáo dục thiết thực về đạo lí làm người của chúng ta.

Vang lên trong mỗi trái tim, từng nhịp đập của sự sống, ta được sống, cũng có trách nhiệm, có sự ràng buộc với mọi người. Việc nhân rộng những hình ảnh, phong trào, chính sách về “ăn quả nhớ kẻ trồng cây” không phải là việc của bất kỳ một cá nhân nào, khẳng định lại đó cũng là công việc chung của cả cộng đồng. Mỗi người cần hoàn thành bổn phận của mình trong công việc của mình, từ đó nâng lên thành những hành động  mang tính thực tế khắc ghi trong tim mình sẽ sẵn sàng lao động, cống hiến sao cho có ích đối với người khác, với xã hội, chính là cách đáp lại công ơn thông minh, sâu sắc nhất.

Bài học ấy vẫn rạng ngời qua thời gian, giúp ta hiểu và biết vận dụng  đạo lý ấy phù hợp nhất, là một học sinh còn đang ngồi trên ghế nhà trường ta cần phải phấn đấu và rèn luyện dần dần noi gương theo đạo lý ấy, bởi đơn giản lòng biết ơn chính là cơ sở cho tình cảm thiêng liêng của con người, là cơ sở của mọi hành động tốt đẹp ở đời, sự thành công của con người ta.