Khu di tích Kim Liên là một trong bốn di tích quan trọng tại Việt Nam về Chủ tịch Hồ Chí Minh,[1] lưu giữ những hiện vật, tài liệu, không gian văn hóa - lịch sử về thời niên thiếu của Hồ Chí Minh và những người thân trong gia đình của Người. Toàn bộ khu di tích bao gồm nhà tranh nhỏ của cha mẹ Hồ chủ tịch ( hai cụ Nguyễn Sinh Sắc và Hoàng Thị Loan); ngôi nhà của ông bà ngoại của Người; nhà thờ chi họ Hoàng Xuân (thuộc cụm di tích Hoàng Trù); nhà cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc; giếng Cốc; lò rèn Cố Điền; nhà cụ cử Vương Thúc Quý - thầy học khai tâm của Người; nhà thờ họ Nguyễn Sinh; nhà cụ Nguyễn Sinh Nhâm - ông nội của chủ tịch Hồ Chí Minh; di tích cây đa, sân vận động Làng Sen; khu trưng bày các hiện vật, tài liệu và nhà tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh (thuộc cụm di tích Làng Sen); phần mộ cụ Hoàng Thị Loan ở Động Tranh trên dãy Đại Huệ và cụm di tích núi Chung. Toàn khu di tích rộng trên 205 ha, các điểm và cụm di tích cách nhau 2 – 10 km[1].

Được đánh giá là một trong những di tích đặc biệt quan trọng của quốc gia, khu di tích Kim Liên được Nhà nước Việt Nam đặc biệt chú trọng đầu tư trong nhiều năm qua. Hằng năm, khu di tích đón tiếp hàng triệu khách tham quan trong và ngoài nước tới viếng thăm.\

Chủ tịch Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc, người đã lái con thuyền cách mạng Việt Nam vượt qua bão tố thác ghềnh, đấu tranh giành lại độc lập cho dân tộc, lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nay là Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Người được tôn vinh là Anh hùng giải phóng dân tộc, Danh nhân văn hóa thế giới. Sinh ra và lớn lên trong một gia đình nhà nho yêu nước có nguồn gốc là nông dân, thân phụ của Người - cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc là một nhà nho yêu nước thương dân, thân mẫu của Người - bà Hoàng Thị Loan là một người phụ nữ đảm đang hội tụ các đức tính công, dung, ngôn, hạnh. Thân mẫu và thân phụ ảnh hưởng sâu sắc đến tình cảm, nhân cách của Người và từ đó cũng góp phần hình thành tư tưởng yêu nước thương dân Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Nghệ An - quê hương của Người có nhiều anh hùng nổi tiếng trong quá trình đấu tranh chống giặc ngoại xâm như Mai Thúc Loan, Phan Bội Châu... mảnh đất có truyền thống hiếu học đã hun đúc nên tư tưởng nhân văn cao cả Hồ Chí Minh. Từ nhỏ, Người đã hiểu nỗi nhục mất nước, chứng kiến bao tội ác của bọn thực dân Pháp đã thôi thúc Người ra đi tìm đường cứu nước.

Ngày 05/6/1911, Người đã lên tàu La-tút-sơ Tê-rê-vin bôn ba khắp năm châu bốn bể, đi nhiều nơi, ở nhiều nước, làm nhiều nghề nhưng trong lòng của Người luôn đau đáu về quê hương đất nước mong muốn tìm ra con đường đấu tranh giành độc lập cho dân tộc, tự do cho đồng bào.

Từ ngày ra đi đến ngày 14/6/1957, Người mới về thăm quê hương lần đầu với nỗi niềm xúc động: “Người ta về thăm quê thì mừng mừng tủi tủi. Tôi về thăm quê thì chỉ thấy mừng mừng!”, “Là vì: Bây giờ nước ta được độc lập tự do, nhân dân được sống cuộc sống hạnh phúc, ai cũng có cơm ăn áo mặc, các cháu được học hành”. Nhân dịp này Người đọc hai câu thơ thật xúc động:

“Quê hương nghĩa trọng tình cao

Năm mươi năm ấy biết bao nhiêu tình”

Bác Hồ về thăm quê năm 1957

Nhân dịp kỷ niệm 125 Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh ta hãy cùng xem lại những hình ảnh về Làng Sen quê Bác là nơi đã sinh ra, nuôi dưỡng một vĩ nhân và đã chứng kiến những năm tháng tuổi thơ đầy gian khó và có ảnh hưởng sâu sắc đến việc hình thành nhân cách một con người - niềm tự hào của dân tộc Việt Nam - Nguyễn Sinh Cung - Nguyễn Tất Thành - Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh. Đây là Khu Di tích lưu niệm đầu tiên trong cả nước được khôi phục và vinh dự đón Bác Hồ về thăm ngay trong những ngày đầu thành lập, được nghe những câu chuyện cảm động do chính Bác Hồ kể về những năm tháng truổi thơ và thời niên thiếu mà Người từng gắn bó với Khu Di tích đặc biệt này.

Khu Di tích Kim Liên được thành lập năm 1956 là Khu Di tích tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh tại xã Kim Liên, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An thuộc vùng Duyên hải miền Trung Việt Nam, cách thành phố Vinh khoảng 15km theo tỉnh lộ 49. Khu Di tích Kim Liên thuộc loại hình di tích lưu niệm danh nhân, là di tích đầu tiên trong hệ thống Bảo tàng và Di tích lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh trong toàn quốc được Đảng và Nhà nước ta có chủ trương bảo tồn, tôn tạo và phát huy tác dụng những giá trị di sản văn hoá về cuộc đời và sự nghiệp cách mạng vĩ đại của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Di tích lịch sử Khu lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Kim Liên đã được Thủ tướng chính phủ đưa vào danh sách xếp hạng 23 di tích quốc gia đặc biệt theo Quyết định số 548/QĐ-TTG ngày 10 tháng 05 năm 2012 của Thủ tướng Chính phủ về việc xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt . Đây cũng chính là một trong 4 di tích quan trọng bậc nhất của cả nước về Chủ tịch Hồ Chí Minh, lưu giữ những hiện vật, tài liệu, không gian văn hóa - lịch sử về thời niên thiếu của Chủ tịch Hồ Chí Minh và những người thân trong gia đình.

Toàn bộ Khu Di tích bao gồm nhà tranh nhỏ của ông Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc và bà Hoàng Thị Loan; ngôi nhà của ông bà ngoại của Chủ tịch Hồ Chí Minh; nhà thờ chi họ Hoàng Xuân (thuộc Cụm Di tích Hoàng Trù); Nhà ông Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc; Giếng Cốc; Lò rèn Cố Điền; Nhà cụ cử Vương Thúc Quý - thầy học khai tâm của Chủ tịch Hồ Chí Minh; Nhà thờ họ Nguyễn Sinh; nhà cụ Nguyễn Sinh Nhâm - ông nội của Chủ tịch Hồ Chí Minh; Di tích Cây đa, sân vận động Làng Sen; Khu trưng bày các hiện vật, tài liệu và Nhà tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh (thuộc Cụm di tích Làng Sen); phần mộ bà Hoàng Thị Loan ở Động Tranh trên dãy Đại Huệ và Cụm di tích Núi Chung. Toàn bộ Khu Di tích Kim Liên rộng trên 205 ha.