Ai bước chân được đến đỉnh vinh quang của thành công mà chẳng phải trải qua những gian khổ, thử thách, thất bại đôi ba lần hay thậm chí còn nhiều hơn thế. Mỗi lần thất bại, mỗi lần gặp khó khăn dường như tôi luyện thêm cho ta thêm tinh thần quyết tâm và chúng ta mới có được những bài học quý báu. Chính vì thế mà trong kho tàng tục ngữ Việt Nam, ông cha ta từng nói “thất bại là mẹ thành công”.

Trước khi muốn hiểu câu tục ngữ, chúng ta phải hiểu thế nào là thất bại, thế nào là thành công. Thất bại là những vấp ngã, là khi những dự định, công việc của mình cố gắng làm nhưng không đạt được kết quả như mong đợi. Còn thành công là những giá trị, kết quả được đánh giá cao mà mình mong muốn đạt được hoặc những giá trị mà xã hội công nhận. Ở đây “thất bại” được ví von là “mẹ”, nhắc đến “mẹ” hẳn ai cũng nghĩ đến đó là người quan trọng nhất trong cuộc đời mỗi chúng ta. Vậy nên khi nói “Thất bại là mẹ thành công”, câu tục ngữ muốn nhấn mạnh: thất bại là một trong những yếu tố quan trọng tạo nên những thành công sau này. Thất bại không phải là điều sai trái, hay phải xấu hổ, kém cỏi gì cả mà nó chính là bài học để giúp ta trưởng thành hơn và đúc rút những kinh nghiệm để làm nên những thành công.

Có một vài người tự hỏi tại sao cha ông ta lại nói thất bại là mẹ thành công. Vì đây là hai khái niệm trái ngược nhau, đối lập nhau nhưng câu nói thì lại chứng tỏ đây là hai khái niệm bổ trợ nhau và không hề vô lý chút nào. Bởi trong thực tế không mấy ai gặt hái được những thành công mà không từng trải qua những thất bại. Thất bại không phải là kết cục hay kẻ thù mà nó như một thử thách con người trước khi dẫn lối đến thành công, đó là cơ hội để ta rèn luyện, rút ra kinh nghiệm, những bài học sau mỗi lần vấp ngã để bản thân ngày càng trưởng thành hơn, vững vàng hơn trong những bước chân tiếp theo. Quan trọng là thái độ của bạn trước những khó khăn, thất bại và thành công sẽ đến khi bạn biết trân trọng và vượt lên được thất bại để cố gắng bước tiếp.

Trong thực tế có rất nhiều nhà khoa học, nhiều phát minh, nhà nghiên cứu để đưa ra nhân loại những sáng chế vĩ đại đều trải qua một quãng thời gian dài nghiên cứu và gần như ai cũng đều thất bại từ những ngày chập chững nhưng quan trọng hơn cả là ý thức tìm tòi, học hỏi không ngừng. Chúng ta có thể kể đến Thomas Edison - một nhà vật lý nổi tiếng, người từng thất bại 10000 lần trước khi làm ra dây tóc bóng đèn. Nhưng ông từng nói “Tôi không thất bại. Tôi chỉ là đã tìm ra 10.000 cách không hoạt động”, đó là cách mà nhà sáng chế vĩ đại Thomas Edison nói về hàng ngàn lần thử nghiệm thất bại để tìm ra đúng vật liệu làm sợi dây tóc trong bóng đèn. Đó là thất bại làm thay đổi cả thế giới, bởi vậy điều đó chứng tỏ rằng thất bại chỉ là bước đệm, đặt hòn gạch nền móng cho thành công sau này cho những ai biết cố gắng và vươn lên.

Vì vậy, chúng ta đừng bao giờ sợ thất bại, tuổi trẻ mà, hãy làm thật nhiều, thất bại đôi ba lần thì mới giúp chúng ta trưởng thành lên. Nếu chưa làm mà bạn đã lo lắng, sợ sẽ gặp thất bại thì bạn sẽ chẳng bao giờ vươn lên được đỉnh cao của vinh quang, của thành công, sẽ không bao giờ các bạn hiểu được cảm giác vỡ òa vui sướng tột cùng ngày đạt được mong muốn, dự định của mình sau chuỗi những thất bại và thử thách. Thất bại càng lớn thì thành công sẽ là một trái ngọt càng quý giá với những ai biết đứng dậy sau khi ngã, biết rút kinh nghiệm để không mắc sai lầm. Hãy luôn lạc quan và mạnh mẽ, luôn tin rằng đằng sau bóng tối sẽ là ánh sáng, vượt qua khó khăn ta sẽ có thành quả.

Đừng xem những thất bại là kết thúc mà đó chỉ là bước dừng chân tạm nghỉ ngơi để lấy lại sức lực, tinh thần bước tiến tiếp theo. Khi gặp thất bại đừng vội nản lòng, bi quan, từ bỏ mà hãy thật kiên trì, nhẫn nại, không bỏ cuộc, đó là những phẩm chất mà những đang ở đỉnh cao của thành công ai cũng phải có. Phải biết dẫm lên sai lầm, thất bại để tìm một hướng đi khác, phương án khác để tiếp tục thực hiện ước mơ, đam mê và dự định mà bản thân đã vạch sẵn.

Cuộc sống sẽ có thành công và cả những thất bại, nhưng chúng ta có biết vượt qua thất bại ấy, nắm lấy nó để đi đến cánh cửa thành công kia hay không, nó phụ thuộc vào chính bản thân của mỗi người, vào cách đi của mỗi người, vì chẳng một thất bại nào có thể đánh bại được ta, trừ khi chính ta tự nguyện để nó đánh bại mình. “Thất bại là mẹ thành công”, chân lý ấy của ông cha ta vẫn còn vẹn nguyên đến muôn đời. Câu tục ngữ là một lời dạy bảo thiết thực và cũng là một kinh nghiệm sâu sắc trong cuộc sống.

“Ai chiến thắng mà không hề chiến bại?
Ai nên khôn mà chẳng dại đôi lần”

(Tố Hữu)

Câu thơ trên đúng là một triết lý tuyệt vời bởi nó nói với chúng ta đúng về những điều đã, đang và sẽ xảy ra trong cuộc sống. Đời người vô cùng rộng lớn và không phải lúc nào cũng bằng phẳng. Kể cả những người thành đạt nhất cũng không tránh khỏi đôi lần thất bại đắng cay. Song, chính sự thất bại đã làm con người trưởng thành, giàu kinh nghiệm và vững vàng đi tới chiến thắng. Chính thì thế mà ông cha ta đã đúc kết thành câu tục ngữ để khuyên dạy con, cháu: “Thất bại là mẹ thành công”.

Trước hết, ta hiểu câu tục ngữ như thế nào? Câu tục ngữ có sáu tiếng nhưng trong đó có hai tiếng trái ngược nhau: “Thất bại là mẹ thành công”. Đồng thời, chỉ trong có bốn từ đó thôi, mà dân gian kết hợp vừa so sánh để khẳng định qua từ là, lại kết hợp nghệ thuật ẩn dụ: coi thất bại là người mẹ (của thành công). Khi nói đến “mẹ” là nghĩ đến sự dạy bảo chí tình, chí nghĩa. Ai chẳng biết mẹ mong mỏi những điều tốt từ các con, mẹ mong các con thành đạt. Vậy có gì vô lý khi thất bại của mỗi chúng ta lại được ví dụ như mẹ ta? Vì thất bại giúp ta nhìn ra sai sót, nhìn ra chỗ yếu chỗ yếu của mình để bổ sung cho ta hoàn thiện, để thêm cho ta sức mạnh. Thất bại nhiều lần, ta sẽ rút ra nhiều kinh nghiệm được nhiều lần để đi đến chiến thắng. Thất bại lớn hay nhỏ, ít hay nhiều, nếu ta không lòng ngã chí, tất sẽ thành công. Trong cuộc sống con người không phải lúc nào cũng luôn gặp điều tốt đẹp, làm cái gì cũng thành công. Song điều quan trọng là phải có nghị lực nhìn vào thất bại ấy, mà rút kinh nghiệm, mà học hỏi, bổ sung hoàn thiện vốn hiểu biết của mình thì chắc chắn thành công sẽ đến.

Ta hiểu như thế vì cái lý, cái tình đều đúng. Ta hiểu như thế còn bởi tấm gương của các bậc tiền bối chính là kim chỉ nam cho ta noi theo. Ngày xưa, dân gian ta ca ngợi con người “Có công mài sắt, có ngày nên kim”, như ông Đoàn Tử Quang - một con người có nghị lực phi thường. Sau nhiều lần đi thi không đỗ, ông vẫn tu dưỡng dùi mài kinh sử đèn sách, tiếp tục đi thi nhiều lần và đến năm 81 tuổi, ông đỗ Trạng Nguyên. Thật là một tấm gương sáng để khẳng định giá trị của câu tục ngữ: Thất bại là mẹ thành công.

Ngày nay, cũng rất nhiều anh, chị học lớp 12 rất giỏi, khi đi thi đại học không đỗ đạt từ lần đầu. Mà phải mất một hoặc nhiều năm sau mới đỗ. Nhưng các anh, các chị cũng luôn luôn học tập với tinh thần “Thất bại là mẹ thành công” để quyết chí thành tài.

Lại nói chuyện xa hơn, trên thế giới với tấm gương của các thiên tài như: Ê-đi-xơn - một nhà vật lý nổi tiếng đã từng nhận thất bại hàng nghìn lần mới phát minh ra chiếc bóng đèn đầu tiên cho nhân loại. Nếu không có hàng nghìn lần cố gắng của ông, thi không biết bao giờ mới có dây tóc bóng đèn để phục vụ con người? Bao nhiêu lần thất bại để đổi lấy một lần thành công, nhưng là một thành công tuyệt vời - một thành công sinh ra từ một nghìn người mẹ thất bại. Thật đáng khâm phục thay!

Trong học tập cũng vậy. Trường tôi có nhiều bạn đã thực hiện được phần nào ý nghĩa của câu tục ngữ: Cụ thể bạn Trần Thị Thu Lan lớp tôi từng học yếu môn văn. Do đúc rút kinh nghiệm và say mê học hỏi nên lên lớp bạn đã là học sinh giỏi văn của trường, đạt giải nhì cấp quận trong kì thi học sinh giỏi cách đây ba năm và giải ba cuộc thi viết thư UPU Quốc tế lần thứ 30 của Hà Nội năm ấy. Bây giờ bạn đang học ở một lớp chuyên văn tại trường THPT Chu Văn An. Bạn ấy đã viết thiệp mừng gửi về Trường nhân Ngày Nhà giáo Việt Nam 20 - 11 (cùng với các học sinh giỏi văn như Lê Na, Phương Liên): “Chúng con cảm ơn các thầy cô giáo đã giúp chúng con đạt thành công từ những lần thất bại ban đầu, để ngày hôm nay, chúng con yêu văn đến thế…”

Như vậy, câu tục ngữ trên của cha ông ta là một lời nhắc nhở vô cùng ý nghĩa đối với mỗi người.