Xã hội ngày càng phát triển và tiến bộ, đất nước ta ngày càng hiện đại và văn minh tuy nhiên cái gì cũng luôn tồn tại hai mặt song song, sự phát triển của kinh tế xã hội mang lại nhiều giá trị lợi ích nhưng ngược lại cũng gây ra nhiều hệ lụy. Tệ nạn là một trong những hệ lụy gây nhức nhối hàng đầu đối với xã hội, tác hại của tệ nạn là nghiêm trọng và phức tạp, khó có thể lường trước được. Tệ nạn không phân biệt hay bỏ qua bất kì ai, chúng ta phải ý thức rõ tác hại của tệ nạn để tránh xa và thẳng tay chống lại các tệ nạn xã hội.

Đề cập đến vấn đề tác hại của tệ nạn, trước hết chúng ta phải hiểu được tệ nạn là gì, tệ nạn là như thế nào mà sao con người, cộng đồng và xã hội lại lên án ghê gớm đến vậy? Nhắc đến tệ nạn là nói đến những hành động, việc làm, hành vi của con người, đã trở thành hiện tượng phổ biến trong xã hội nhưng các hành vi này lại hoàn toàn đi ngược lại với các chuẩn mực xã hội, sai lệch đạo đức nhân cách, vi phạm pháp luật, ảnh hưởng xấu đến xã hội, đến sự văn minh tiến bộ của đất nước. Nói một cách cụ thể hơn, các hành vi được coi là tệ nạn xã hội bao gồm: Cờ bạc, rượu chè, ma túy, mại dâm, mê tín dị đoan, trộm cướp,... và còn vô số những tệ nạn khác đang nhũng nhiễu trong xã hội hiện nay. Không phải tự nhiên trong đời sống xã hội lại sinh ra những tệ nạn xã hội như trên, cũng không phải con người mắc các tệ nạn giống như bệnh dịch đột nhiên bùng phát mà thực tế tệ nạn bắt nguồn từ những nguyên nhân khách quan và chủ quan nhất định.

Những nguyên nhân khách quan như sự phát triển của xã hội, sự quản lí và giáo dục của gia đình, nhà trường chính là tiền đề quan trọng dẫn đến sự có mặt của tệ nạn. Bên cạnh đó nguyên nhân hàng đầu quyết định là chính do sự tự ý thức, làm chủ hành vi của mỗi người. Xã hội phát triển, chiêu trò chơi cờ bạc càng tinh vi (chơi qua mạng internet), càng ngày càng có nhiều quán karaoke trá hình hoạt động mại dâm, và càng ngày người dân có nhiều tiền lại lao vào mê tín dị đoan quá mức. Ngày nay các tệ nạn ngày càng phức tạp, ma tuý ẩn mình dưới các dạng chất kích như đá, cỏ, ke, bóng cười , đối tượng sử dụng ngày càng trẻ hoá. Gia đình lơ là con cái, quản lí không sát sao, không để tâm đến đời sống tinh thần, hơn thế nhà trường lại thiếu liên kết với gia đình, khiến cho lứa tuổi học sinh dễ sa ngã tệ nạn xã hội. Bản thân mỗi người không tự ý thức được tác hại xấu của những tệ nạn, dễ bị lôi kéo dụ dỗ, con đường đến với tệ nạn thì vừa nhanh vừa dễ nhưng để quay trở lại thì rất khó và gian nan. Chính vì vậy chúng ta phải nhận thức được tác hại nghiêm trọng của tệ nạn để từ đó tránh xa hoàn toàn. 

Tác hại ngay trước mắt của những tệ nạn xã hội là ảnh hưởng đến sức khỏe, tinh thần, tính mạng của người sa vào tệ nạn. Những tệ nạn ảnh hưởng trực tiếp tới sức khoẻ như: Rượu chè, ma tuý, mại dâm. Ma tuý là cái chết trắng, là con đường ngắn nhất dẫn đến HIV/AIDS - căn bệnh nguy hiểm khiến cho cơ thể hoàn toàn mất sức đề kháng, suy giảm sức khoẻ và có thể tử vong vì một bệnh nhẹ. Uống nhiều rượu bia gây ra các bệnh ung thư như ung thư gan, ung thư thực quản, chảy máu dạ dày… hơn thế cả hai tệ nạn này đều tác động đến hệ thần kinh con người, khiến cho người sử dụng bị rối loạn thần kinh, không tự chủ và kiểm soát được hành vi của mình. Bên cạnh đó tệ nạn làm suy đồi đạo đức con người, làm cho con người mất đi nhân tính. Rất nhiều người uống rượu bia nhiều dẫn đến say xỉn liền chửi bới, đánh đập vợ con, tự tay huỷ hoại hạnh phúc gia đình. Lại có những người vì không có tiền mua ma tuý dùng liền đi trộm cắp, giết người cướp của gây mất an toàn, an ninh trật tự xã hội.

Tệ nạn cờ bạc đã cướp đi bao mái ấm gia đình, nhà cửa đang yên ổn bỗng trắng tay bơ vơ chỉ vì quân bài đỏ đen, những người đã sa vào tệ nạn cờ bạc càng chơi lại càng ham, càng thua lại càng muốn gỡ gạc chính gì vậy khó có người dứt ra được. Kinh tế gia đình vì những tệ nạn mà suy sụp, phá sản, kinh tế đất nước vì những thành phần tệ nạn xã hội mà trì trệ kém phát triển. Bộ mặt xã hội bị ảnh hưởng bởi những văn hoá không lành mạnh khi giữa lòng thủ đô trên những khu phố lại có những tụ điểm gái mại dâm (phố Trần Duy Hưng - Hà Nội), hàng loạt vụ tai nạn thương tâm vì người lái xe sử dụng rượu bia khi tham gia giao thông. Nhà nước đã tốn nhiều chi phí cho xây dựng các trại cải tạo, trại cai nghiện và các hoạt động để bảo vệ an ninh trật tự xã hội, giải quyết các hậu quả của tệ nạn xã hội. Quả thực nếu muốn phát triển đất nước một cách vững mạnh trước hết phải xử lí triệt để vấn đề tệ nạn trong xã hội. 

Là người học sinh chúng ta phải nhận mặt điểm tên những tệ nạn đang tồn tại trong xã hội, bên cạnh đó phải luôn đề cao cảnh giác, tránh bị dụ dỗ và ý thức cao về tác hại của những tệ nạn đó. Bảo vệ bản thân trước những tệ nạn cũng chính là góp phần bảo vệ người thân, gia đình và xã hội

Các tệ nạn xã hội có thể gây những tổn thương nghiêm trọng đối với sức khỏe của chính bản thân người tham gia (gây các bệnh về hệ hô hấp, hệ tim mạch, hệ thần kinh đối với người nghiện ma túy…); làm tha hóa về nhân cách, rối loạn về hành vi, rơi vào lối sống buông thả, dễ vi phạm pháp luật và phạm tội

Đối với các gia đình có người thân tham gia các tệ nạn xã hội sẽ có thể bị khủng hoảng về mặt tài chính cũng như tinh thần. Ví dụ như tệ nạn cờ bạc sẽ làm phát sinh các mâu thuẫn trong quan hệ hôn nhân – gia đình của những người nghiện cờ bạc, gây sứt mẻ tình cảm, đổ vỡ niềm tin giữa vợ chồng và có thể dẫn tới tình trạng bạo lực gia đình.Tệ nạn cờ bạc không những làm mất đi thời gian, tiền bạc của người lao động mà còn dẫn đến nhiều hệ lụy khác. Thực tế cho thấy, những người thường xuyên tham gia đánh bạc dễ rơi vào lối sống buông thả mất cân đối về kinh tế, nếu tham gia đánh bạc thắng số tiền cũng chỉ sử dụng cho mục đích cá nhân đáp ứng cho lối sống buông thả còn nếu thua dễ túng quẫn dẫn đến những vi phạm pháp luật.‘Cờ bạc là bác thằng bần, đánh đề ra đề mà ở’, đối với nhiều trường hợp đã trở thành hiện thực các đối tượng tổ chức đánh bạc và tham gia đánh bạc đã vướng vào vòng lao lý. Những người nông dân ham lợi từ trò đỏ đen dẫn đến hết tiền, hết của, những chị me phụ nữ đánh bạc chơi đề dẫn đến mất hạnh phúc gia đình. Đó là những hậu quả nhãn tiền của những ai có ý định tham gia tệ nạn này.
Có tính lây lan nhanh trong xã hội: tệ nạn xã hội là những hiện tượng có tính chất cộng đồng nên thường dễ nhanh chóng lan tỏa trong một khoảng thời gian ngắn.Tồn tại và phát triển dưới nhiều hình thức như mại dâm, may túy, cờ bạc… Đối tượng tham gia rất đa dạng và phức tạp về thành phần.Các đối tượng hoạt động có nhiều phương thức, thủ đoạn tinh vi để đối phó với lực lượng chức năng và che mắt quần chúng nhân dân thường cấu kết với nhau thành đường dây, ổ nhóm.Tệ nạn xã hội thường có quan hệ chặt chẽ với tội phạm hình sự như các tội phạm xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người, các tội phạm về ma túy, các tội xâm phạm an toàn công cộng, trật tự công cộng. Đó là biểu hiện của các hiện tượng tiêu cực xã hội và có sự chuyển hoá lẫn nhau.Địa bàn tập trung hoạt động thường là những nơi tập trung đông người, các khu công nghiệp, du lịch, nơi người dân có trình độ dân trí thấp, có xu hướng tập trung thành băng đảng, ô nhóm.

Sự phát triển của quá trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa đã đem đến những giá những thay đổi trong cuộc sống con người. Bên cạnh việc mang lại những điều tốt đẹp và tích cực như đời sống của con người được nâng cao, trang thiết bị hiện đại được cải tiến,... là việc phát sinh những vấn đề tiêu cực. Một trong số những hiện tượng thể hiện rõ điều này là sự xuất hiện của tệ nạn xã hội với hệ lụy đáng báo động.

Tệ nạn xã hội là cụm từ dùng để chỉ những hiện tượng mang tính tiêu cực, trái với pháp luật và vi phạm các quy chuẩn, chuẩn mực xã hội như nghiện ngập, cờ bạc, hút chích, mê tín dị đoan,... Thực tế cuộc sống hiện nay cho thấy, các tệ nạn này đang diễn ra vô cùng phức tạp và phổ biến ở mọi tầng lớp, đặc biệt là ở độ tuổi học sinh, sinh viên. Dù là những chủ nhân tương lai của đất nước nhưng thế hệ trẻ lại dễ dàng rơi vào vòng xoáy cám dỗ của việc ăn chơi đua đòi và thích hưởng thụ.

Nguyên nhân dẫn đến sự xuất hiện của tệ nạn là do những hệ lụy của quá trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa gây ra. Tuy nhiên, nguyên nhân chính dẫn đến điều này xuất phát từ ý thức của con người. Trước những cám dỗ, thử thách, con người không đủ bản lĩnh, tự tin để vượt qua; đồng thời, tâm lí lười lao động, thích ăn chơi hưởng thụ là con đường ngắn nhất khiến con người đặt chân vào thế giới u tối của tệ nạn.

Như chúng ta đã biết, tệ nạn xã hội gây ra hậu quả vô cùng nghiêm trọng đối với đời sống xã hội. Trước hết, tệ nạn xã hội ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của con người, chẳng hạn như hút chích, nghiện ngập là con đường ngắn nhất dẫn đến căn bệnh thế kỉ mang tên HIV; rượu bia là nguyên nhân dẫn đến các căn bệnh như viêm gan, bệnh tim mạch, viêm loét dạ dày, và hàng loạt những vụ tai nạn giao thông thương tâm có liên quan đến việc tài xế sử dụng rượu bia khi lái xe.... Nhưng nghiêm trọng hơn, khi sa vào tệ nạn xã hội, con người sẽ dần bị tha hóa và suy đồi về đạo đức. Khi nghiện ngập, hút chích, những con nghiện sẽ mất dần ý thức, lí trí và tìm đủ mọi cách để thỏa mãn nhu cầu của bản thân. Đó chính là nguyên nhân dẫn đến những sự việc đáng buồn xảy ra như trộm cắp và thậm chí là giết người cướp của. Thời gian gần đây, dư luận vẫn chưa hết bàng hoàng trước vụ việc nam ca sĩ Châu Việt Cường vì sử dụng ma túy quá liều, dẫn đến việc hoang tưởng và gây ra cái chết cho một cô gái trẻ. Và còn có vô số những vụ thảm án xảy ra mà nguyên nhân chính là do những ảo giác khi sử dụng ma túy. Như vậy, tệ nạn là một trong những cái nôi tiêu cực sản sinh, hình thành, nuôi dưỡng những đối tượng nguy hiểm và gây nguy hại đến nền an ninh, trật tự xã hội.

Từ những gì đã phân tích, có thể thấy rằng tệ nạn đã gây ra những hiểm họa khôn lường cho xã hội. Bởi vậy, ngay từ bây giờ, chúng ta cần đề ra những biện pháp, giải pháp cấp bách để hạn chế và đẩy lùi tệ nạn xã hội. Trước hết, chúng ta cần tuyên truyền, phổ biến về tác hại mà tệ nạn gây ra đối với bản thân, gia đình và xã hội. Đồng thời, mỗi một con người cần nâng cao ý thức để bảo vệ bản thân trước những cạm bẫy nguy hiểm do tệ nạn gây ra. Các cơ quan chức năng cũng cần tăng cường, đẩy mạnh các biện pháp quản lí, xử phạt để hạn chế sự phát triển của tệ nạn xã hội.

Như vậy, tệ nạn đã trở thành một trong những vấn nạn gây ra những hiểm họa khôn lường cho xã hội. Bởi vậy, là những học sinh đang ngồi trên ghế nhà trường, chúng ta cần nỗ lực đấu tranh chống lại những cạm bẫy bằng việc rèn luyện lối sống lành mạnh, tích cực cho bản thân.