Trẻ em là một đề tài không quá mới lạ của văn chương Việt Nam. Nhưng trong đó, tác phẩm làm em ấn tượng nhất vẫn là truyện ngắn Cuộc chia tay của những con búp bê của nhà văn Khánh Hoài.

Truyện ngắn này em đã đọc rất nhiều lần và mỗi lần đọc, em đều có những cảm xúc xót xa, thương tiếc cho số phận của Thành và Thủy như lần đầu tiên. Thành và Thủy là hai anh em ruột thịt. Cũng như bao cặp anh em khác, hai người lớn lên cùng nhau, luôn ở cạnh, quan tâm, chăm sóc lẫn nhau. Là một người anh trai, Thành luôn che chở, quan tâm em gái hết mực khi chiều nào cũng đưa em về nhà. Còn Thủy, em luôn ngoan ngoãn, quan tâm anh mình. Đặc biệt, có lần em mang kim chỉ chạy ra tận sân bóng để vá áo cho anh kẻo sợ anh bị mẹ mắng. Trong những năm tháng ấy, hai anh em có cùng nhau rất nhiều kỉ niệm đẹp, khiến tình cảm càng thêm bền chặt. Thế nhưng, giông tố ập đến. Bố mẹ bất ngờ li hôn, khiến cho hai anh em phải xa nhau. Người anh ở lại với bố, còn người em trở về quê với mẹ. Từ đây hai người không còn được sống cùng với nhau nữa, không còn ngày ngày cùng nhau đi học nữa. Xót xa, cay đắng làm sao. Khi hay tin giữ này, Thủy bất giác run lên bần bật, em khóc suốt cả đêm, đôi mắt lúc nào cũng như người mất hồn. Còn Thành, là anh trai, em cố kìm nén cảm xúc của mình lại. Thế nhưng sao khó khăn quá. Thành cố gắng không khóc, cắn chặt môi để tiếng khóc không bật ra, nhưng nước mắt cứ tuôn ra như suốt, ướt dầm cả gối và hai cánh tay áo. Đến lúc chia đồ chơi, Thành quyết định để hết đồ chơi lại cho em gái. Còn Thủy thì lo lắng anh ngủ sẽ mơ thấy ác mộng nên để Vệ Sĩ lại cho anh. Khung cảnh chia những món đồ chơi ít ỏi của hai anh em khiến cho người đọc không khỏi xót xa, thương tiếc. Đến lúc chia xa, cả hai anh em sững sờ, choáng váng khi giờ phút ấy đến nhanh quá. Thủy như người mất hồn, mặt tái xanh như tàu lá. Dù vậy, em vẫn chạy vội, lấy con Em Nhỏ đặt cạnh Vệ Sĩ. Em làm như vậy vì muốn hai anh em búp bê không phải rời xa nhau như em và anh trai. Đó cũng là nơi để em gửi gắm, kí thác tâm nguyện của mình. Mong rằng em và anh trai sẽ luôn được ở bên cạnh nhau. Thế nhưng mong ước ấy sao mà xa vời quá.

Truyện ngắn Cuộc chia tay của những con búp bê đã khắc họa nên bức tranh cảm động về tình cảm anh em. Đó là thứ tình cảm thiêng liêng và sâu sắc vô cùng. Đồng thời, tác phẩm còn như một lời kêu gọi, nhắc nhở mọi người về quyền của trẻ em, đó là quyền được sống hạnh phúc, đủ đầy tình yêu thương của gia đình.

Quyền trẻ em là một vấn đề gây nhức nhối trong xã hội hiện nay, bởi các em đều là những đứa trẻ mong manh, dễ tổn thương, cần sự bao bọc và chở che của gia đình. Nhưng hiện nay một thực tế đau lòng là cha mẹ chia xa, gia đình tan vỡ, cuộc đời các em sang trang mới. Truyện ngắn “Cuộc chia tay của những con búp bê” của Khánh Hoài đã khiến người đọc không kìm được xúc động về hai nhân vật có trong truyện.

Không phải vô cớ tác giả đặt tên truyện là “Cuộc chia tay của những con búp bê”, hẳn là có nguyên do. Bởi rằng búp bê là những thứ vô tri vô giác nhưng lại gắn bó với tuổi thơ của những đứa trẻ. Khi “búp bê” chia tay cũng là lúc những đứa trẻ đó rơi vào nỗi đau đớn không thể thấu. Và cuộc chia tay của Thành và Thủy trong tuyện ngắn “Cuộc chia tay của những con búp bê”. Cách chọn ngôi kể của tác giả cũng tạo nên ấn tượng và xúc động mạnh của truyện ngắn, cứa vào lòng người đọc nhiều nhức nhối về vấn đề quyền trẻ em.

Thành và Thủy là hai anh em rất mực yêu thương, đùm bọc, chở che cho nhau từ tấm bé. Tình cảm đó được biểu hiện qua nhiều chi tiết như hồi lớp Năm, có lần Thành đi đá bóng bị rách áo, chính Thủy đã đem kim chỉ ra sân để vá cho anh. Một biểu hiện thật bình dị, giản đơn nhưng đượm tình nghĩa. Hai anh em đi học cũng luôn đi cùng nhau “vừa đi vừa trò chuyện”.

Khi bố mẹ bỏ nhau, hai anh em phải mỗi người một nơi, nỗi đau hiện lên từng khuôn mặt đến ngạt thở. Thủy “khóc nức nở, tức tưởi” trong khi Thành thì “cắn chặt môi để khỏi bật lên tiếng khóc to, nhưng nước mắt cứ tuôn ra như suối, ướt đẫm cả gối”. Những giọt nước mắt đó chứa đầy sự đau đớn và tủi nhục khi gia đình tan vỡ. Tác giả đã khiến người đọc không kìm được xúc động khi đọc những câu văn thẫm đẫm nước mắt này.

Khi mẹ bảo hai anh em chia đồ chơi thì ai cũng nhường cho người kia, vì dường như những con búp bê và cả hai anh em đều không muốn chia xa. Khi Thành chia đôi hai con búp bê Vệ Sĩ và Em nhỏ cho hai anh em thì Thủy đã có những hành động mâu thuân, trái ngược nhau. Một mặt Thủy nghĩ rằng “anh ác”, nhưng mặt khác lại lo lắng vì sợ không có người “gác đêm cho anh”. Một cô bé giàu tình cảm, yêu thương anh tha thiết và chân thành.

Điều bất ngờ là ở cách giải quyết của Thủy, để hai con búp bê lại cho anh. Hai con búp bê sẽ mãi mãi không xa nhau, anh trai cũng không sợ thấy ma mỗi đêm. Người đọc xúc động trước cử chỉ và suy nghĩ đầy tình yêu này của Thủy. Có thể nói đây là chi tiết đắt mà tác giả đã xây dựng. Một tình cảm vị tha thật đáng ngưỡng mộ.

Khi tác giả kể về khoảnh khắc Thủy chia tay lớp, thực sự người đọc không kìm được cảm xúc của mình nữa. Khi cô giáo tặng Thủy quyển sổ và cây bút thì Thủy không dám nhận vì em sẽ không được đi học nữa, vì “mẹ em sẽ sắm cho em một thúng hoa quả để ra chợ ngồi bán”. Chi tiết này khiến cô giáo “tái mặt và nước mắt giàn giụa”. Cũng chi tiết này phản ảnh thực tế đau lòng của những đứa trẻ khi bố mẹ chia tay nhau, cuộc sống của những đứa trẻ rơi vào bế tắc, không lối thoát. Trách nhiệm của bố mẹ đã không hoàn thành khi để những đứa con của mình không được đến trường nữa.

Khung cảnh chia tay lớp học của Thủy là khung cảnh ám ảnh người đọc, một đứa trẻ đang tuổi ăn tuổi học lại phải lăn lộn kiếm sống. Thật đau lòng.

Tác giả đã tái hiện lại quang cảnh sau khi hai anh em rời khỏi trường “Thành kinh ngạc khi thấy mọi người đi lại bình thường và nắng vẫn vàng ươm trùm lên cảnh vật”. Mọi thứ vẫn như vậy nhưng gia đình của hai anh em đã không còn vẹn nguyên, mỗi người một nơi. Cuộc sống càng ngày càng khắc nghiệt với những đứa trẻ đáng ra được hưởng hạnh phúc.

Khánh Hoài với giọng văn nhẹ nhàng, da diết và đầy day dứt đã khiến cho người đọc cảm nhận được nỗi đau, sự mất mát bao trùm lên tác phẩm. Số phận của những đứa trẻ trong một câu chuyện hôn nhân tan vỡ sẽ như thế nào?