Hiện nay, đại dịch Covid-19 diễn biến ngày một phức tạp, nó khiến nền kinh tế trì trệ, cuộc sống con người hoàn toàn xáo trộn và luôn ở trạng thái lo ngại, ... và cùng với đó chính là việc học sinh - sinh viên không thể tới trường. Một trong những điều đáng lo ngại nhất khi tình hình dịch bệnh không biết bao giờ mới ổn định. Có người cho rằng, việc học sinh - sinh viên nghỉ dài có thể gây ra những lỗ hổng kiến thức nhưng phần lớn phụ huynh đều đồng ý vì lo ngại sức khỏe của con em mình và cộng đồng. Nói chung, việc cho học sinh - sinh viên nghỉ học là điều tất yếu và thực sự cần thiết, nhưng ta càng phải chú ý hơn về ý thức tự học. Nếu bạn muốn đảm đảm rằng kiến thức của mình không có lỗ hổng đáng tiếc thì việc đó hoàn toàn tùy thuộc vào ý thức tự học của chính bạn. Dù cho bạn có được đến trường nhưng lại sự lười nhác, lơ đễnh, mải mê với những trò vui thì chắc chắn kết quả học tập chẳng thể khả quan được. Bạn hãy coi đây là "thời cơ tốt nhất" để bản thân tự ôn luyện lại kiến thức đã được hỏng, tự rèn luyện để bù đắp những lỗ hổng đã có hoặc nâng cao khả năng với các dạng bài, dạng đề thi khác nhau. Thực tế mà nói, các Sở giáo dục và đào tạo đều triển khai các chương trình học trên sóng truyền hình, thầy cô tạo bài giảng online, bạn toàn có thể học tập tại nhà. Tự học thật tốt chính là một biện pháp đóng góp vào công tác phòng chống dịch Covid-19, giúp giảm thiểu nguy cơ lây lan dịch bệnh trong cộng đồng. Vậy nên, hãy tranh thủ thời gian để tự học, tự rèn luyện, cùng chung tay đẩy lùi dịch bệnh bạn nhé!

• 07-02-2020Đề nghị các địa phương căn cứ thực tế tiếp tục cho học sinh nghỉ học
• 18-11-2019Tín hiệu tích cực từ giảm ngày học ở vùng cao

Chia sẻ với chúng tôi, em Lý Đức Thiện, dân tộc Hà Nhì, học sinh lớp 12A1 Trường THPT thị trấn Mường Tè (Lai Châu) cho hay: Năm nay là năm cuối cấp của em, nên trong thời gian nhà trường cho nghỉ học để phòng, chống dịch bệnh, hằng ngày em dành phần lớn thời gian tự ôn tập lại kiến thức và học lại bài, đồng thời lên mạng tìm các bài giảng, các mẫu đề thi THPT quốc gia để tự học, tự làm ở nhà. 

Em Sùng Thị Anh, dân tộc Mông, học sinh lớp 8A Trường PTDTNT, THCS huyện Mù Căng Chải (Yên Bái) chia sẻ: Kỳ nghỉ Tết hơn 10 ngày cùng với thời gian nghỉ phòng dịch Covid-19 kéo dài, em chỉ lo nghỉ nhiều sẽ quên hết bài vở nên ngoài việc phụ giúp việc nhà cho bố mẹ, hằng ngày em bỏ ra 4 giờ đồng hồ (2 giờ buổi sáng, 2 giờ buổi tối) để ôn tập và làm lại các bài tập trong chương trình học kỳ I đã được học. Những phần nào còn yếu và chưa hiểu thì đánh dấu lại để khi trở lại lớp học sẽ hỏi bạn bè và thầy cô. 

Anh Lò Văn Bàn, dân tộc Thái, ở bản Tả Sin Chải, phường Đông Phong, TP. Lai Châu có 2 con đang học lớp 4 và lớp 6 cũng tâm sự: “Lần đầu tiên hai đứa con tôi được nghỉ dài như thế, sau hơn chục ngày nghỉ Tết theo quy định, UBND tỉnh Lai Châu lại có quyết định cho học sinh nghỉ thêm 2 tuần để phòng, chống dịch Covid-19. Những ngày nghỉ, hai con vẫn tự học. Có những hôm sau khi ăn tối xong, hai con tự giác học bài như những ngày đi học bình thường. Những bài không hiểu, các cháu nhờ bố mẹ giúp”. 

 Mặc dù không có điều kiện học online, học trực tuyến như thành thị và cũng không có điều kiện công nghệ để trao đổi kiến thức qua các trang mạng xã hội zalo, facebook... Thế nhưng, các em học sinh ở những vùng đặc biệt khó khăn cũng đã có ý thức tự học. Điều này chứng tỏ rằng, sự học ở vùng DTTS, miền núi đã có nhiều đổi thay tích cực nhất là trong nâng cao nhận thức về việc học tập. 

Ông Đinh Trung Tuấn, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Lai Châu chia sẻ: Lai Châu là tỉnh miền núi chiếm hơn 80% học sinh là con em DTTS sinh sống ở những địa bàn đặc biệt khó khăn. Theo đó, trong đại dịch này, cũng giống như nhiều địa phương khác Lai Châu không có điều kiện triển khai giải pháp học trực tuyến. Thêm nữa, phần lớn học sinh cũng không có điều kiện về phương tiện công nghệ, nên việc học và trao đổi thông tin qua các trang mạng xã hội cũng là rất khó. 

Do vậy, ngay sau khi cho học sinh nghỉ học để phòng, chống dịch bệnh, Sở đã chỉ đạo các trường xây dựng kế hoạch dạy bù vào thời gian thích hợp để bảo đảm chương trình theo quy định, đồng thời, cũng nhắc nhở học sinh cần tự củng cố lại kiến thức và kỹ năng về phòng, chống dịch bệnh để khi quay trở lại trường, các em tự bảo vệ tốt sức khỏe cho mình- ông Tuấn cho biết.

Ý thức tự học mở đường, kỹ năng tự học chỉ lối

Trong thời gian học sinh nghỉ học để phòng, chống Covid -19, hầu hết các trường đều thiết lập nhiều hình thức học tập online để thầy cô hướng dẫn học sinh làm bài tập. Học tập trực tuyến là giải pháp thích hợp để học sinh tiếp thu kiến thức. Tuy nhiên, hiệu quả của quá trình này bị hạn chế bởi thời gian và không gian tương tác, công nghệ và điều kiện của mỗi gia đình. Điều này đòi hỏi học sinh phải có ý thức tự học và chủ động.

Trong mùa dịch, năng lực tự học của  học sinh trở nên quan trọng hơn bao giờ hết

Sự tự giác này không nên bắt nguồn từ nỗi sợ bị rầy la hay áp lực điểm số mà cần được hình thành từ hứng thú với bài giảng và ham muốn khám phá sâu rộng hơn vì nguồn khởi tạo tích cực mới khiến việc học trở nên hiệu quả. Không cần phải ai nhắc nhở hay thúc ép, các em biết cách sắp xếp thời gian và bài học để hoàn thành tốt nhất quá trình học tập tại nhà.

Tuy nhiên, các em chỉ có ý thức tự học thôi chưa đủ, việc không có thầy cô đồng hành thường xuyên yêu cầu kỹ năng tự học để có thể giải quyết vấn đề nảy sinh trong quá trình học tập. Kỹ năng tự học là khả năng tư duy độc lập, tích cực để thu thập, chọn lọc, phân tích, phản biện và từ đó hình thức kiến thức mới. Hình thành kỹ năng tự học tức là giúp học sinh có phương thức tư duy có ý thức. Đặc biệt, không chỉ có khả năng tự giải quyết vấn đề mà học sinh cũng cần kỹ năng tự đánh giá để biết rõ hạn chế cần khắc phục và rèn luyện cũng như tìm hiểu thông tin bổ sung.

Kỹ năng tự học phát triển từ phương pháp giáo dục của nhà trường

Làm sao để hình thành cho học sinh kỹ năng tự học? Câu trả lời nằm ở phương pháp giáo dục của nhà trường và sự phối hợp tích cực giữa phụ huynh cùng giáo viên.

Theo NGƯT Lê Tiến Thành – Chủ tịch Hội đồng Giáo dục của Thực nghiệm Victory: “Muốn học sinh hình thành năng lực tự học, nhà trường và giáo viên phải tạo ra môi trường tự do và trao cho học sinh đủ công cụ, kiến thức, kỹ năng để người học tự tìm tòi và xây dựng kiến thức thông qua “kinh nghiệm”, “tư duy”, “trải nghiệm” của chính bản thân, chứ không phải bằng cách ghi nhớ các luận điểm lý thuyết suông. Bởi vậy, các trường cần cổ vũ việc thảo luận, tranh biện, tương tác hai chiều giữa thầy và trò. Các bài tập hướng tới việc viết luận, suy diễn và hoàn thành các nhiệm vụ, dự án thực tế hơn là việc giải các bài tập hay kiểm tra bằng các bài thi. Đây được gọi là phương pháp giáo dục thực nghiệm - học qua thực hành, trưởng thành qua trải nghiệm”.

Vai trò của giáo viên trong quá trình này là rất quan trọng. Thầy cô là người tạo môi trường và tình huống để học sinh có thể rèn luyện khả năng tự giải quyết vấn đề thông qua việc tổ chức hoạt động học và dạy cách học. Để làm được điều đó, giáo viên phải nắm vững quá trình hình thành nhận thức, thường xuyên cập nhật, thay đổi vật liệu, chọn bài tập ứng dụng có tính thực tế, liên hệ kiến thức với cuộc sống để hấp dẫn học sinh.

Từ đó, giáo viên tổ chức hoạt động học theo hình thức: Thầy giao việc – Trò làm việc; Thầy là người hướng dẫn – Trò tự học, tự chiếm lĩnh kiến thức. Thầy không giảng giải, truyền thụ một chiều – Trò không thụ động tiếp thu mà tích cực, chủ động, tự học, tức là, việc học bắt đầu từ hoạt động tự khám phá của học sinh thông qua giác quan, kinh nghiệm có sẵn, đến hoạt động tổng hợp, phân tích với mô hình, hình ảnh và cuối cùng là hoạt động hình thành kiến thức chuyển vào trong bộ não. Lúc này, học thực sự là công việc tự thân của trò và năng lực tự học cũng được hình thành một cách tự nhiên. Phương pháp này không chỉ rèn luyện khả năng tư duy độc lập mà còn tạo thói quen chủ động tìm kiếm tri thức từ những trải nghiệm mới trong cuộc sống.

Kỹ năng tự học không phải là đòi hỏi nhất thời trong thời gian dịch bệnh mà đó là một trong những năng lực tiên quyết của công dân toàn cầu và công dân thời đại số. Vì vậy, ngay từ lúc này, các trường cần quan tâm và chú trọng hơn phương pháp dạy học tích cực để giúp học sinh hình thành năng lực quan trọng này