Thiên nhiên trong Lặng lẽ Sa Pa

Nhiều nhà nghiên cứu văn học cho rằng truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa của Nguvễn Thành Long không có cốt truyện bởi có sự kết hợp các yếu tố tự sự, trữ tình và bình luận. Bức tranh phong cảnh thiên nhiên đẹp và thơ mộng của Sa Pa đã tạo nên chất trữ tình, chất thơ cho tác phẩm, vẻ đẹp ấy được miêu tả qua cái nhìn của người họa sĩ già, thấm đượm hài hòa giữa vẻ đẹp của tự nhiên, cuộc sống và con người.

Mở đầu tác phẩm, tác giả giới thiệu cho người đọc về một vùng đất đầy ấn tượng. Phong cảnh Sa Pa – núi cao với thác đổ trắng xóa, đường núi uốn lượn quanh co, cây cối rậm rạp cứ chen nhau hiện dần lên bức tranh mỗi lúc một hấp dẫn: những rặng đào, những đàn bò lang cổ có đeo chuông ở các đồng cỏ trong thung lũng hai bên đường, sự sống thật thanh bình, yên ả. Cảm giác đầu tiên đến với ông họa sĩ và cô gái trẻ là bức họa lung linh, kì ảo: ‘’Cảnh trước mặt bỗng hiện lên đẹp một cách kỉ lạ. Nắng bây giờ bắt đầu len tới đốt cháy rừng cây, những cây thông chỉ cao quá đầu, rung tít trong nắng những ngón tay bằng bạc dưới cái nhìn bao che của những cây tử kinh, thỉnh thoảng nhô cái đầu màu hoa cà lên trên màu xanh của rừng. Mây bị nắng xua, cuộn tròn lại từng cục, lăn trên những vòm lá ướt sương, rơi, xuống đường cái, luồn cả vào gầm xe” Cảnh vật được nhân cách hóa sống động. Mỗi câu, mỗi chữ như có đường nét, màu sắc, hình khối… đậm chất hội họa, vừa mang nhịp điệu thanh êm ái của một bài thơ. Tất cả như muốn đem đến cho các nhân vật một cảm giác mới lạ, thơ mộng về một vùng đất, về những khát khao, háo hức khi lần đầu tiên bước chân đến một vùng đất mới.

Nổi bật lên giữa bức tranh cao xanh bao la rộng lớn của núi rừng Tây Bắc là bức tranh thiên nhiên thu nhỏ nơi mảnh vườn của chàng trai khí tượng: “… đứng trong mây mù ngang tầm với chiếc cầu vồng kia, bỗng nhiên lại gặp hoa dơn, hoa thược dược, vàng, tím đủ, hồng phấn, tổ ong,… ngay lúc dưới kia là mùa hè”. Vườn hoa cùng với màu sắc rực rỡ như chính tâm hồn và cuộc sống trong thầm lặng của con người ở nơi đây, sôi trào, tuôn chảy từ trong nội lực đầy sức sống và mộng mơ của tuổi trẻ.

Song Sa Pa không phải chỉ có bốn mùa mây phủ, cây phong, lạnh mát mà SaPa còn có cả nắng: “Nắng đã mạ bạc cả con đèo, đốt cháy rừng cây hừng hực như một bó đuốc lớn. Nắng cháy làm cho bó hoa càng thêm rực rỡ và càng làm cô gái rực rỡ theo”. Thật tuyệt vời! Vẻ đẹp của thiên nhiên đã làm nền cho vẻ đẹp con người ở nơi đây. Cuộc gặp gỡ của họ – những thế hệ khác nhau, kể cả những người xuất hiện trong lời kể, họ đã tỏa sáng cho nhau về vị trí, về ý thức trách nhiệm của mỗi công dân trong công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước.

Chất trữ tình (chất thơ) bàng bạc chảy suốt toàn truyện, từ phong cảnh hết sức thơ mộng của thiên nhiên đến hình ảnh những con người thầm lặng, cần mẫn làm việc trong cao xanh để lại những ấn tượng đẹp trong lòng người đọc. Chất trữ tình còn được tạo nên bởi ngôn ngữ giàu chất thơ, chất hội hoa: bởi lời văn chau chuốt, âm thanh nhẹ nhàng, êm ái mà giàu chất suy tư. Ngôn ngữ như chắp cánh những vần thơ, nâng tâm hồn người đọc tới những cảm xu thẩm mĩ thấm thìa, sâu sắc.

=> Lặng lẽ Sa Pa là một truyện ngắn hay; một bức tranh thiên nhiên trong trẻo, nhẹ nhàng; một thông điệp kín đáo, sâu sắc và ngôn ngữ thấm đẫm chất thơ,rất tiêu biểu cho phong cách Nguyễn Thành Long.