Từ biết bao đời nay, hình ảnh con trâu kéo cày đã trở nên quá quen thuộc đối với mỗi chúng ta. Đặc biệt hơn nữa, con trâu được xem là con vật thiết yếu của người nông dân trong việc đồng áng, cày bừa. Ngày xưa, nhà nào có một con trâu được xem là giàu có, bởi lẽ “con trâu là đầu cơ nghiệp”, có trâu tức là có ruộng đất. Và chính vì thế cho nên việc tậu trâu cũng được xem là một trong ba việc lớn trong đời của người đàn ông.

Trâu đã xuất hiện từ lâu trong những làng quê Việt Nam. Về nguồn gốc xuất xứ của trâu tại Việt Nam thì hiện có rất nhiều tài liệu khác nhau, tuy nhiên đa phần các tài liệu đều cho rằng, trâu ở Việt Nam có nguồn gốc từ trâu rừng thuần hóa, thuộc giống trâu đầm lầy. Trâu là động vật nhai lại, thuộc họ Bò, có bộ Guốc chẵn và thuộc nhóm sừng rỗng. Loài trâu có đặc tính hiền lành và có phần chậm chạp. Mỗi con trâu trưởng thành có trọng lượng trung bình từ 200kg đến 500kg. Trâu không có hàm răng trên và có sức khỏe khá tốt, khá bền. Chính vì vậy mà trâu được dùng để kéo cày, chở củi hay chở lúa ngô vào mùa thu hoạch.

Không chỉ cung cấp sức kéo cho con người, trâu còn là một trong những nguồn thực phẩm tốt của con người. Thịt trâu có giá trị dinh dưỡng, bởi có chứa hàm lượng đạm cao gấp đôi so với thịt lợn, trong khi đó hàm lượng chất béo lại rất thấp. Chất đạm và chất béo có nhiều hơn cả trong sữa trâu. Người ta thường dùng da trâu để làm mặt trống, làm giày. Còn sừng trâu thì làm các đồ mĩ nghệ như lược, tù và…

Đối với người nông dân, trâu là một người bạn thân thiết. Từ kéo cày, kéo phân, chở hoa màu…đều do trâu đảm nhiệm. Trong khi đó, thức ăn của trâu rất giản dị. Cỏ là thức ăn chủ yếu và ngoài ra còn có cám, cây chuối thái nhỏ, rơm, rạ… Trong kí ức tuổi thơ của những đứa trẻ mục đồng thì con trâu cũng là một người bạn hết sức thân thiết. Hình ảnh những đứa trẻ hồn nhiên ngồi trên lưng trâu thổi sáo, thả diều, chơi cờ lau đã góp phần làm nên một vẻ đẹp bình dị và mộc mạc của những làng quê Việt Nam.

Không chỉ gắn bó với đời sống hiện thực của con người, con trâu còn gắn liền với với đời sống tinh thần của người dân Việt. Trâu là một trong 12 con giáp và gắn liền với tuổi tác của nhiều người. Ở nhiều nơi, trâu còn là con vật dùng để tế lễ thần linh trong ngày lễ hội như lễ hội xuống đồng, lễ hội cơm mới… Không những thế, những chú trâu còn tham gia vào các hoạt động văn hóa thể thao. Hội chọi trâu ở Đồ Sơn – Hải Phòng là một lê hội lớn, hàng năm thu hút rất nhiều người tham gia. Trong SEA Games 22, chúng ta cũng dùng đến hình ảnh chú trâu vàng để biểu tượng cho sự trung thực, cho sức mạnh và tinh thần thượng võ của con người Việt Nam.

Ngày nay, việc làm đồng áng và kéo chở hoa màu người ta dùng đến các loại máy móc hiện đại hơn. Tuy vậy, con trâu vẫn là người bạn thân thiết bao đời nay với người nông dân. Hình ảnh những chú trâu cần cù, chăm chỉ làm việc dưới lũy tre làng vẫn mãi in đậm trong kí ức của mỗi người dân Việt Nam.