Xưa nàng Đát Kỉ lấy sắc đẹp làm cho Trụ Vương mê mị, đắm say không sao kể xiết, khiến cho nhà Thương vì thế mà sụp đổ. Tây Thi đem sắc đẹp làm mê hoặc Ngô Vương là Ngô Phù Sai, giúp Việt Vương Câu Tiễn phục quốc, khiến nước Ngô hùng mạnh phút chốc bị diệt vong. Cha con Đổng Trác cũng bởi muốn có mĩ nhân Điêu Thuyền mà tàn sát lẫn nhau, bánh xe lịch sử cũng vì thế chuyển hướng. Các nàng chỉ bằng sắc đẹp mà có thể khiến cho lòng người mê mị, làm thay đổi triều cương. Bởi thế, nhân gian thường gọi các nàng là yêu cơ.

Nếu lấy vẻ đẹp của nhân vật Thúy Kiều trong Đoạn trường tân thanh của đại thi hào Nguyễn Du để so sánh với vẻ đẹp của ba nàng ấy thì có lẽ Thúy Kiều vượt trội hơn nhiều lần. Nếu lấy sự ảnh hưởng của Thúy Kiều đến con người hay triều chính thì cũng không thua kém gì.

Thi hào Nguyễn Du đã dành những mĩ từ cao quý nhất để tôn vinh vẻ đẹp của người con gái tài sắc vẹn toàn, hiếu thuận bậc nhất trong trời đất. Thúy Kiều mang một vẻ đẹp toàn bích, trác viêt, vượt qua mọi giới hạn. Để khắc họa được bức chân dung phi thường ấy, Nguyễn Du đã lần lượt tạo dựng qua các bước. Trước hết ông tạo tác vẻ đẹp của Thúy Vân, một vẻ đẹp “mười phân vẹn mười”, thực hiếm có ở trên đời:

“Hoa cười ngọc thốt đoan trang
Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da.”

Lấy vẻ đẹp của Thúy Vân làm nền tảng, Nguyễn Du nâng vẻ đẹp của Thúy Kiều lên làm nhiều lần hơn thế:

“Kiều càng sắc sảo mặn mà
So bề tài sắc lại là phần hơn”.

Sắc sảo (thiên về hình thức) là vẻ đẹp ưu tú, thu hút cái nhìn của người khác. Mặn mà (thiên về trí tuệ và tâm hồn) là vẻ đẹp chinh phục lòng người. Vẻ đẹp của nàng khiến cho lòng người đố kị, đất trời hờn ghen. Cuối cùng, để khẳng định chắc chắn vẻ đẹp ấy, Nguyễn Du đã tôn vinh đến tột bậc:

“Một hai nghiêng nước nghiêng thành
Sắc đành đòi một, tài đành họa hai”.

Điển tích “nghiêng nước nghiêng thành” xuất phát từ bài hát của Lí Diên Niên đời Hán Vũ Đế ca ngợi sắc đẹp của Hiếu Vũ Hoàng Hậu.

“Bắc phương hữu giai nhân
Tuyệt thế nhi độc lập.
Nhất cố khuynh nhân thành;
Tái cố khuynh nhân quốc
Khởi bất tri
Khuynh thành dữ khuynh quốc
Giai nhân nan tái đắc”.

Đến đời Đường Minh Tông, thi tiên Lý Bạch khi làm thơ ca ngợi sắc đẹp của Dương Quý Phi cũng dùng tích ấy:

Danh hoa khuynh quốc lưỡng tương hoan,
Thường đắc quân vương đới tiếu khan.

Nghĩa:

Danh hoa nghiêng nước sánh đôi vui,Để xứng quân vương một nụ cười.